باج‌گیری روسیه برای تمدید «توافق غلات»
روسیه می‌گوید در صورت هموار‌شدن مسیر صادرات محصولات کشاورزی روسیه، مذاکره درباره صادرات غلات اوکراین از طریق دریای سیاه را نیز می‌توان از سر گرفت. دو روز پس از خروج روسیه از توافق صادرات اوکراین از طریق دریای سیاه، دولت روسیه اعلام کرد سازمان ملل متحد سه ماه فرصت دارد تا با عمل‌کردن به مفاد تفاهم‌نامه پیشین، مسیر صادرات محصولات کشاورزی روسیه را هموار کند؛ در آن صورت، دولت روسیه مذاکره برای ادامه صادرات غلات اوکراین از راه دریای سیاه را از سر خواهد گرفت.
روسیه می‌گوید در صورت هموار‌شدن مسیر صادرات محصولات کشاورزی روسیه، مذاکره درباره صادرات غلات اوکراین از طریق دریای سیاه را نیز می‌توان از سر گرفت. دو روز پس از خروج روسیه از توافق صادرات اوکراین از طریق دریای سیاه، دولت روسیه اعلام کرد سازمان ملل متحد سه ماه فرصت دارد تا با عمل‌کردن به مفاد تفاهم‌نامه پیشین، مسیر صادرات محصولات کشاورزی روسیه را هموار کند؛ در آن صورت، دولت روسیه مذاکره برای ادامه صادرات غلات اوکراین از راه دریای سیاه را از سر خواهد گرفت. خودداری دولت روسیه از تمدید توافق، واکنش غرب و سازمان ملل متحد را برانگیخت. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، هشدار داد که صدها میلیون نفری که با گرسنگی دست‌به‌گریبان‌اند، باید بهای این تصمیم روسیه را بپردازند. کرملین در واکنش به اظهارات گوترش اعلام کرد برای نقش دبیرکل سازمان ملل متحد «ارزش بسیاری قائل است» و مدعی شد که او تلاش کرده است کشورهای اروپایی را به «اجرای تعهدهای» خود متقاعد کند اما «متأسفانه چنین نشده است».
به گزارش رویترز، پیش‌شرط اخیر کرملین روز گذشته و چند ساعتی پس از آن مطرح شد که روسیه به زیرساخت‌های حیاتی و صنعتی بندر اودسا در جنوب اوکراین، محل بارگیری بیش از ۳۲ میلیون تن غلات صادراتی به کشورهای جهان در سال گذشته، حمله هوایی گسترده‌‌ای کرد. به ادعای ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، روسیه در این حمله «زیرساخت‌های توافق غلات» را «آگاهانه» هدف قرار داده است. کی‌یف این حمله را بازتاب رویکرد روسیه در رویارویی با مسئله امنیت غذایی می‌داند. آندی یرماک، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین، در‌این‌باره گفت: «حمله روسیه به اودسا بار دیگر ثابت می‌کند که آنها به گرسنگی و مشکلات جهانی نیاز دارند و می‌خواهند غرب را به بحران پناهندگی بکشانند». پوتین هفته گذشته نیز تمدید توافق صادرات غلات را به برداشته‌شدن موانع موجود در صادرات محصولات کشاورزی و کودهای روسیه گره زده بود که در تفاهم‌نامه سال گذشته قید شده است. به گفته مقام‌های روسیه، این تفاهم‌نامه برای سه سال از زمان امضای آن معتبر است. در‌حالی‌که روسیه ادعا می‌کند خواست‌هایش کاملا برآورده نشده است، غرب می‌گوید روسیه از اهرم توافق غلات برای شکستن تحریم‌های مالی استفاده می‌کند؛ چیزی که به ادعای غرب، شامل صادرات کشاورزی روسیه نمی‌شود. از سوی دیگر، دولت روسیه می‌گوید به تعهدی که ولادیمیر پوتین در اوایل سال جاری داده بود، پایبند می‌ماند. بر اساس آن تعهد، در صورت تمدید‌نشدن توافق مذکور، روسیه غلات را رایگان در اختیار «کشورهای آفریقایی نیازمند» قرار خواهد داد. یک روز پس از پایان توافق، کرملین درباره خطر صادرات غلات اوکراین از دریای سیاه هشدار داد. پیش از آن، کی‌یف اعلام کرده بود با وجود اینکه توافق تمدید نشده، آماده است به صادرات غلات از طریق دریای سیاه ادامه دهد. در همین ارتباط، رئیس‌جمهوری اوکراین روز گذشته از ارتش خواست حفاظت از زیرساخت‌های بندری و مردم را تقویت کند. زلنسکی همچنین از وزارت خارجه خواست که با افزایش ارتباطات با شریکان بین‌المللی، از آنها بخواهد روسیه را در تضمین ادامه صادرات غلات زیر فشار قرار دهند. در پی به‌خطر‌افتادن صادرات اوکراین از طریق گذرگاه آبی، کی‌یف -که بحران کشاورزی تهدیدش می‌کند- هم‌زمان به راه‌های زمینی می‌اندیشد؛ چیزی که می‌تواند تهدیدی جدی برای همسایگان آن کشور باشد. سهم صادرات محصولات کشاورزی در اقتصاد اوکراین پیش از جنگ نزدیک به ۱۲ درصد تولید ناخالص ملی آن کشور بود. پس از حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲ و از‌بین‌رفتن بخش عمده‌ای از درآمدهای اوکراین، این سهم افزایش یافته و در‌حال‌حاضر نزدیک به ۶۰ درصد کل صادرات آن کشور را تشکیل می‌دهد. از همینرو، پنج عضو اتحادیه اروپا -لهستان، رومانی، بلغارستان، مجارستان و اسلواکی- با نگرانی از اینکه به مسیرهای جایگزین برای صادرات اوکراین بدل شوند، از اتحادیه اروپا می‌خواهند که منع واردات غلات از اوکراین را پس از پایان مهلت آن، یعنی نیمه سپتامبر، تمدید کند. انتظار می‌رود این منع تا پایان سال جاری میلادی تمدید شود. هم‌زمان، با پدیدار‌شدن بحرانی تازه در عرضه مواد غذایی، این کشورها نه با ترانزیت غلات اوکراین از مرزهای خود به دیگر کشورهای اروپایی مشکلی دارند و نه با واردات آن.
ادامه حمله به اودسا
در همین حال، روسیه برای دومین شب متوالی، بندر اودسا در جنوب اوکراین را هدف حملات هوایی گسترده قرار داد. سرهی براتچوک، سخنگوی ستاد نیروهای مسلح اودسا، حمله نیمه‌شب سه‌شنبه و بامداد روز گذشته را «عظیم و قدرتمند» خواند و از شب گذشته با عنوان «شبی جهنمی» یاد کرد. در بیشتر مناطق اوکراین صدای آژیر خطر شنیده می‌شد و مقام‌های محلی به مردم درباره ادامه حمله هوایی روسیه هشدار دادند. روسیه در حمله هوایی گسترده به شهرهای اوکراین، به‌ویژه تأسیسات نظامی و حیاتی بندر اودسا از ده‌ها پهپاد و موشک کروز استفاده کرد. رویترز به نقل از فرماندهی نیروی هوایی اوکراین نوشت که از ۶۳ پرتابه ارتش روسیه که تنها به اودسای جنوبی شلیک شد، ۳۷ فروند از‌جمله ۲۳ پهپاد انتحاری و ۱۴ موشک کروز منهدم شدند. در مقایسه با روال معمول، این تعداد از موفقیت کمتر ارتش اوکراین در خنثی‌کردن حمله هوایی روسیه حکایت دارد. حملات سنگین روسیه به اودسا، محل بارگیری بیش از ۳۲ میلیون تن غلات صادراتی به کشورهای جهان در سال گذشته، پس از انفجارهای روز دوشنبه در پل کریمه روی می‌دهد. گفته می‌شود نیروهای سرویس اطلاعاتی اوکراین در عملیاتی ویژه با شهپاد (شناورهای هدایت‌پذیر از دور) به پل ارتباطی میان روسیه و کریمه حمله کردند. حمله به این پل، خطوط تدارکاتی روسیه به کریمه را تا حدی مختل کرد. از همینرو، مسکو پس از فروریختن بخشی از این پل وعده داد که تلافی خواهد کرد. ساعاتی پس از آن، مسکو از تمدید توافق صادرات غلات اوکراین از طریق دریای سیاه امتناع کرد؛ اقدامی که انتقاد غرب و سازمان ملل متحد را برانگیخت. با وجود خطرات امنیتی از جانب روسیه، اوکراین درباره از‌سرگیری صادرات غله از طریق دریای سیاه اعلام آمادگی کرده است. از سوی دیگر، رسانه‌های اجتماعی نزدیک به سرویس‌های امنیتی روسیه و اوکراین از آتش‌سوزی در یک انبار مهمات ارتش روسیه خبر دادند. این آتش‌سوزی ساعتی پس از آغاز حمله روسیه به اودسا و در شهر استاریی‌کریم واقع در شبه‌جزیره کریمه که در سال ۲۰۱۴ ضمیمه خاک روسیه شد، روی داد. با شروع آتش‌سوزی که به بسته‌شدن بخشی از بزرگراه اصلی تاوریدی منجر شد، بیش از دو هزار نفر از ساکنان چهار شهرک اطرف محل زندگی خود را ترک کردند. مسکو علت این آتش‌سوزی را اعلام نکرده و تنها تصاویری از دود غلیظ ناشی از آن را نشان داده اما کی‌یف این آتش‌سوزی را «عملیات موفق» نیروهای اوکراین در شبه‌جزیره کریمه توصیف کرده است. خبرگزاری فرانسه به نقل از کایریلو بودانوف، رئیس اطلاعات نظامی اوکراین نوشت: «دشمن میزان خسارت و تعداد تلفات انسانی عملیات موفق اوکراین در کریمه اشغالی را پنهان می‌کند».