ناترازی‌های یک کابینه

 دو سال از عمر دولت چهار‌ساله رئیسی می‌گذرد و در واقع دولت در نیمه دوم مدت زمان فعالیت خود قرار گرفته است. در‌حالی‌که انتظار می‌رفت در این فرصت دوساله، نیمی از وعده‌ها و شعارهای دولت سیزدهم محقق شده باشد، دو میلیون از چهار میلیون مسکن وعده داده‌شده ساخته و بیش از دو میلیون شغل ایجاد شده باشد و حتی وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم طبق شعارهای انتخاباتی به ثبات لازم رسیده باشد، به باور صاحب‌نظران به نظر می‌رسد نه‌تنها این وعده‌ها در حوزه سیاست داخلی محقق نشده‌اند، بلکه در حوزه سیاست خارجی نیز با وجود تعاریفی که وجود دارد، هنوز خبری از مذاکرات برجامی، رفع تحریم‌ها و اقداماتی نیست که به باور کارشناسان باید تأثیر مشخصی بر فضای اقتصادی کشور داشته باشند. البته نمایندگانی که دو سال پیش در بدعتی آشکار برای نخستین بار با 220 امضا خواستار حضور رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری شدند، امروز سعی دارند در آستانه انتخابات، مشکلات بر‌جای‌مانده را به نام خود ننویسند و با انتقادهایی کم‌رنگ از تریبون مجلس، حساب خود را از دولت جدا کنند. اما آیا واقعا می‌توان این همراهی مجلس با دولت را از یاد برد و فقط دولت و برنامه‌های دولت را بدون در نظر گرفتن نقش مجلس در تداوم مشکلات دخیل دانست؟ طبق گفته شهباز حسن‌پور، نماینده سیرجان در مجلس، این دولت تنها دولتی است که به‌جز مجلس اول انقلاب، تا این حد همراهی و همسویی مجلس و قوه قضائیه را با خود داشته است، پس نمی‌تواند برای عدم تحقق وعده‌های داده‌شده، به‌ویژه در حوزه معیشتی مردم در دو سال گذشته بهانه‌ای بیاورد. از‌این‌رو در گفت‌وگو با برخی نمایندگان کوشیدیم تا حدی عملکرد دو‌ساله دولت سیزدهم را در سال پایانی مجلس یازدهم ارزیابی کنیم.

به دلیل همراهی مجلس، دولت هیچ بهانه‌ای برای عدم تحقق وعده‌های خود ندارد

شهباز حسن‌پور، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در ارزیابی عملکرد دولت در دو سال گذشته، به «شرق» گفت: «در مجموع دولت حرکت‌های خوبی را آغاز کرد، اما آنچه باعث گلایه‌مندی همه آحاد مردم و دلسوزان نظام است، اولین حکم حکومتی رهبر فرزانه به دولت برای رسیدگی به وضعیت معیشتی مردم است. بااین‌حال متأسفانه وضعیت معیشتی مردم روز‌به‌روز بدتر شده است و دولت توجهی به این مهم ندارد». رئیس فراکسیون اصناف مجلس افزود: «از دولت انتظار داریم تصمیمی عاجل، فوری و جسورانه نسبت به وضعیت معیشتی مردم بگیرد و اگر نیاز است واردات گسترده برای تأمین کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم انجام دهد، حتما این کار صورت بگیرد تا بیش از این مردم را در آستانه انتخابات سرنوشت‌‌سازی که امسال پیش‌رو داریم، نگران و سرگردان نکند». این نماینده چهار دوره مردم سیرجان در مجلس تأکید کرد: «مجلس آمادگی هرگونه همراهی و همکاری را با دولت دارد و دولت بعد از دو سال دیگر هیچ‌گونه بهانه‌ای برای حل‌نکردن مسائل و مشکلات مردم ندارد. در ابتدا بهانه داشتند که شناختی ندارند یا می‌گفتند باید برنامه‌ریزی داشته باشیم یا می‌خواهیم ضعف‌های دولت قبل را برطرف کنیم، اما اکنون با گذشت دو سال از دولت سیزدهم و ورود به سه‌سالگی، هیچ‌یک از این بهانه‌ها پذیرفته‌شده نیست». این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با تأکید بر اینکه همه بهانه‌ها برای کارنکردن از دولت گرفته شده است، ادامه داد: «در‌حال‌حاضر کابینه ترمیم شده و افراد مدنظر آقای رئیسی بر مسند قدرت نشسته‌اند و هر مصوبه‌ای که دولت از مجلس خواسته است نیز خوشبختانه مجلس در اختیار دولت قرار داده است. پس بهانه‌ای برای انجام‌ندادن امور دیگر ندارد». نماینده مردم سیرجان و بردسیر در مجلس یازدهم اضافه کرد: «هیچ تاریخی به‌جز دهه اول انقلاب در زمان جنگ نداشته‌ایم که مجلس و قوه قضائیه با دولت این‌گونه هماهنگ و همراه باشند. بنابراین با توجه به این همراهی، سطح انتظارات و توقعات بالا رفته است و دولت باید در فرصت باقی‌مانده به فکر رفع مشکلات کشور باشد». رئیس فراکسیون اصناف مجلس ادامه داد: «متأسفانه دولت همچنان با اقدامات غیرکارشناسانه، مشکلاتی ایجاد می‌کند. مثلا اقدام غیراصولی که در حوزه بورس در چند روز گذشته انجام شده، به اعتماد عمومی آسیب و ضربه جدی وارد کرده است. در‌حالی‌که بهتر بود دولت حداقل از تصمیمات خلق‌الساعه خودداری کند تا تصمیمات در یک مجموعه کارشناسی اتاق فکر صورت گیرد و نظرات و دیدگاه‌های همه مردم را ساری و جاری کند».

به سفره‌های خالی مردم نگاه کنید

علاوه بر او، فتح‌الله توسلی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس یازدهم نیز در گفت‌وگو با «شرق» نسبت به عملکرد دولت سیزدهم در دو سالی که از عمر آن می‌گذرد و اکنون وارد سال سوم خود شده است، انتقاد کرد. انتقاد او در حالی است که دولت سیزدهم پیش از این مسئولیت همه ضعف‌ها و ناتوانی‌های مدیریتی خود را به گردن دولت قبل می‌انداخت و با کلید‌واژه «مسببان وضع موجود» در برابر مشکلات موضع می‌گرفت. توسلی در گفت‌وگو با «شرق» برای انتقاد از عملکرد دولت تنها به یک جمله اکتفا کرد و گفت: «فقط به سفره‌های خالی مردم نگاه کنید تا به جواب همه سؤالات خود برسید».

مسیری که دولت در پیش گرفته، نمی‌تواند موفق شود

اما علی‌اصغر عنابستانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در ارزیابی عملکرد دوساله دولت سیزدهم به «شرق» گفت: «وقتی می‌خواهیم به کارنامه‌ای نمره بدهیم باید به همه عملکرد و واحدهای گذرانده در حوزه‌های مختلف نمره بدهیم. عملکرد دولت را هم باید در حوزه‌های مختلف بررسی کنیم».

او عملکرد دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی را مثبت دانست و افزود: «عملکرد دولت در حوزه سیاست خارجی و به‌ویژه تغییر نگاه ما به کشورهای همسایه و همسو عملکرد مثبتی است. تأثیر این عملکرد مثبت را هم در اقتصاد کلان به مرور مشاهده می‌کنیم». نماینده مردم سبزوار در مجلس ادامه داد: «با برخی کشورهای همسایه مشکلات کوچکی داشتیم و ارتباطات و تعاملاتمان با کشورهای همسو چارچوب‌مند نبود. با هند و ترکمنستان روابط خوشایندی نداشتیم. با چین و روسیه به‌عنوان شرکای استراتژیک تکلیف‌مان روشن نبود و با کشورهای اطرافمان اختلاف داشتیم و عربستان به دشمن ما تبدیل شده بود. اما عملکرد دولت در تغییر نگاه به این کشورها مثبت بود و آثارش را در تراز تعاملات اقتصادی ما با کشورهای عربی و آمریکای لاتین و آفریقایی و حتی کشورهای همسایه می‌بینیم». این نماینده مجلس تأکید کرد: «در حوزه زیرساخت‌ها مثل حوزه راهسازی، توسعه برق، توسعه آب و... متأسفانه به مدت 10 سال مشکل داشتیم و توسعه زیرساخت‌ها متوقف شده بود، اما امروزه این حوزه در حال فعال‌شدن است». او علاوه بر نکات مثبت دولت سیزدهم، به انتقاد از موارد منفی آن در حوزه معیشتی مردم پرداخت و گفت: «دولت سیزدهم در حوزه معیشتی و اقتصاد روزمره نه اقتصاد کلان، اصلا عملکرد قابل قبولی ندارد و نمره قبولی در کنترل و مهار تورم نمی‌گیرد؛ دلیلش هم سیاست‌های غلطی است که در تیم اقتصادی دولت حاکم بوده و هم‌اکنون هم این سیاست غلط اقتصادی ادامه دارد». عنابستانی همچنین توضیح داد: «دولت در حوزه مهار تورم تصور می‌کند رشد نقدینگی را باید کاملا سرکوب کند؛ در حالی که به اعتقاد اقتصاددان‌ها سرکوب رشد نقدینگی منجر به رکود می‌شود و لزوما منجر به جلوگیری از تورم نمی‌شود و در نهایت همان تورم رکود یا بیماری هلندی را به دنبال خواهد داشت».

این نماینده مجلس تصریح کرد: «اتفاقی که باید بیفتد این است که دولت نقدینگی را در ساختاری ظریف به سمت تولید هدایت کند. اما سیاست غلط دولت باعث شده است که نتواند تورم را کنترل کند. همچنین بازار و معیشت روزانه مردم و تأمین کالاهای اساسی مردم را هم نتوانسته کنترل کند. این دو ضعف اساسی دولت سیزدهم است». عنابستانی تأکید کرد: «البته دولت همه هدف‌گذاری خود را برای پوشش این ضعف‌ها به کار گرفته است اما جهت و مسیری را که در پیش گرفته است، جهت و مسیر درستی نمی‌دانم که بتواند به نتیجه برسد».

دولت در سیاست خارجی موفق بوده اما در معیشت مردم مردود است

در حالی که برخی کارشناسان اقتصادی جدی‌ترین نقدها را به عملکرد دولت سیزدهم وارد می‌کنند، سیدکریم حسینی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، به برخی از این رویکردها اعتقاد ندارد. او دراین‌باره به «شرق» گفت: «این را که گفته شود دولت سیزدهم هیچ دستاوردی نداشته، قبول ندارم. این دولت در ابتدا تلاش‌های خوبی داشت اما اینکه وضعیت فعلی را بخواهیم با وضعیت مطلوب بسنجیم فاصله جدی داریم و دولت در‌این‌باره نمره قبولی نمی‌گیرد». نماینده مردم اهواز و باوی در مجلس یازدهم افزود: «با توجه به مشکلات مالی و ارزی و ذخیره غذایی و مواد اولیه‌ای که در ابتدای دولت وجود داشت، همین که شرایط به نسبت قبل بدتر نشده، خودش دستاورد و کارنامه دولت فعلی محسوب می‌شود. اما اینکه به شرایط مطلوب اقتصادی رسیده باشیم و رضایت مردم از شرایط معیشتی و بازار و قیمت‌ها را داشته باشیم وجود ندارد. مجلس دراین‌باره نقد جدی به دولت دارد. با وجود اینکه دولت شروع خوبی در برخی حوزه‌ها داشت اما زمانی می‌توانیم نمره قبولی به عملکرد دولت بدهیم که مردم تأثیر این اقدامات را در زندگی خودشان ببینند». این نماینده مجلس ادامه داد: «البته دولت در حوزه سیاست خارجی خوب عمل کرده و در پرداختن به رفع تحریم‌ها گام‌های خوبی برداشته و برای بازگشت پول‌های بلوکه‌شده کشور در برخی کشورها خوب عمل کرده است. در برخی موارد در حسن همجواری و ارتباط با برخی کشورهای منطقه موفق بوده و باید کارهای تکمیلی خودش را به نتیجه برساند». عضو کمیسیون اجتماعی مجلس همچنین در انتقاد به عملکرد دولت در برخی حوزه‌ها تصریح کرد: «دولت در برخی حوزه‌های خودش دست به ترمیم کابینه زده است. این نشان می‌دهد در برخی حوزه‌ها دولت ضعف داشته و خودش تا حدی به این نتیجه رسیده است. اما این تغییرات کافی نیست و همچنان باید در برخی وزارتخانه‌ها تغییراتی ترمیمی و اصلاحی انجام دهد». حسینی تأکید کرد: «در حوزه اقتصادی اقدامات خوبی انجام شده اما وقتی در زندگی مردم نمود نداشته باشد نمره قبولی و خوبی به دولت نمی‌دهیم و امیدواریم وضعیت بهتر شود».این نماینده مجلس تأکید کرد: «البته مجلس تا جایی که توانسته هم در تصویب قوانین و هم عبور از برخی موانع با دولت همراهی و کمک کرده است و امیدواریم در این دو سال باقی‌مانده به سمتی حرکت کند که رفتاری واقع‌گرایانه‌تر با مسائل داشته باشد و بتواند کارنامه‌ای در حد قبولی از خود ارائه دهد، چیزی که تاکنون نتوانسته داشته باشد».

دولت به نحوی عمل کند که در پایان و زمان انتخابات، حرفی برای گفتن داشته باشد

عباس جهانگیرزاده، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هم که از جمله نمایندگان منتقد عملکرد دولت رئیسی در دو سال گذشته است، به «شرق» گفت: «مردم به مراتب بهتر از همه ما می‌دانند چه بر سر سفره‌ها و وضعیت معیشتی آنها طی این مدت آمده است. ما هم مثل مردم عادی می‌خواهیم کشور به نحوی مدیریت شود که تأثیرات مثبت آن در زندگی مردم دیده شود. اما متأسفانه تا امروز این اتفاق نیفتاده است». او ادامه داد: «دولت شاید در‌این‌باره گام‌هایی برداشته باشد اما این تلاش‌ها به حدی جدی نبوده که در زندگی مردم اثر مثبتی داشته باشد». نماینده مردم پارس‌آباد در مجلس یازدهم توضیح داد: «مردم بهتر از همه مسئولان شرایط نامساعد اقتصادی و گرانی و تورم را در کف جامعه لمس می‌کنند و توضیحات ما در‌این‌باره چندان اهمیت ندارد. اگر دولت نوع مدیریت خود را تغییر دهد و از مدیران توانمند فارغ از نگاه‌های سیاسی و حزبی و جریانی استفاده کند، شاید در این فرصت باقی‌مانده بتواند شرایط را تغییر دهد و کارنامه‌ای برای آینده خود دست و پا کند. در غیر این صورت نه‌تنها موفقیتی نداشته بلکه باعث نارضایتی مردم هم شده است». این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس اضافه کرد: «مردم دنبال نتیجه و خروجی وعده و شعار مسئولان هستند و علاوه بر اظهارنظرها، می‌خواهند قیمت مناسب کالاهای اساسی، کاهش تورم، مسکن مناسب و خودروی باکیفیت با قیمت منصفانه را ببینند. این انتظار زیادی نیست. در حالی که مدت‌هاست وعده واردات خودروهای خارجی قیمت مناسب داده شده اما هنوز کسی خروجی این شعار را ندیده است و جامعه بی‌صبرانه در انتظار تحقق این وعده‌هاست». جهانگیرزاده ادامه داد: «توقع داریم هم نمایندگان هم خبرنگاران و رسانه‌ها محافظه‌کاری را کنار بگذارند و مطالبه‌گر خواست مردم باشند تا بتوانیم دولت را ملزم به پاسخ‌گویی کنیم. اگر دولت بخواهد در مدت باقی‌مانده تغییر و تحولی در شأن جامعه داشته باشد، باید تغییری وسیع در سطح مدیریتی ایجاد کند و مدیران ضعیف را کنار بگذارد. اما متأسفانه هربار وزرای پیشنهادی جدیدی که برای جایگزینی وزیر قبلی به مجلس معرفی کرده، ضعیف‌تر از نفر قبلی بوده است. بنابراین با ادامه این روند نمی‌تواند نتیجه مطلوبی به دست آورد».این نماینده مجلس در پایان تأکید کرد: «مجلس رو به اتمام است و بیش از این نمی‌تواند به موضوعات نظارتی دولت ورود کند، اما حداقل انتظار مردم این است که دولت به نحوی عمل کند که حداقل در سال منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری، حرفی برای گفتن داشته باشد».

تورم بیشتر می شود؛ مگر اینکه دریچه‌ای در داخل و خارج به رویمان باز شود

مسعود پزشکیان، نماینده چهار دوره مردم تبریز در مجلس نیز در ارزیابی عملکرد دو‌ساله دولت سیزدهم به «شرق» گفت: «دو مسئله را همیشه تأکید کرده‌ام؛ اول وحدت و انسجام داخلی و دوم ارتباط با دنیا. به قول حضرت سعدی آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است، با دوستان مروت با دشمنان مدارا. تا زمانی که این دیدگاه را در داخل و خارج اعمال نکنیم، هر دولتی بیاید و هر چیزی بگوید به نتیجه نمی‌رسیم و طبیعی است که دولت سیزدهم هم به نتیجه نرسیده است». این نماینده مجلس و وزیر دولت اصلاحات ادامه داد: «آقای رئیسی وعده داد که قرار است سالی یک میلیون مسکن بسازد و سالی یک میلیون شغل ایجاد کند و تورم را به نصف برساند؛ درحالی‌که نه‌تنها این وعده‌ها در این دو سال محقق نشد، بلکه برخلاف آنها اتفاق افتاد». پزشکیان تأکید کرد: «قیمت مسکن تا حدی بالا رفته است که مردم حتی پول رهن خانه را ندارند. تورم کمر مردم را خم کرده و شرایط به نحوی شده که افرادی که می‌توانستند زندگی کنند حالا امکان ادامه زندگی برای آنها هم سخت شده و خیلی چیزها از سفره‌شان برچیده شده است». او همچنین افزود: «اگرچه وعده ساخت سالی یک میلیون مسکن داده شده بود، اما قرار است طی چهار سال آینده یک میلیون زمین داده شود، ساخت آن که دیگر جای خود دارد». وزیر بهداشت دولت اصلاحات در پاسخ به اینکه پیش‌بینی شما از دو سال باقی‌مانده دولت سیزدهم با توجه به روندی که در پیش گرفته‌اند، چیست؟ گفت: «با توجه به ادامه این روند دولت، در آینده هم گرانی‌ها می‌تواند ادامه‌دار باشد و مشکلات باز هم خودی نشان دهند؛ مگر اینکه دریچه‌هایی در جهت کارکردهای بهتر در داخل و خارج به رویمان باز شود».