اقتصاد لرزان و توفان پروانه‌ای

 جنگ اوکراین، هزینه سنگینی برای جامعه جهانی بود، اما تکامل عقلانیت برای تصمیم در مخاطره جنگ را به نمایش گذاشت.

نزدیک‌ترین متحدهای اوکراین و سنتی‌ترین معارض‌های روسیه، خود را درگیر جنگ نکردند. در جنگ غزه هم از آغاز نشانه‌هایی بود که گویا این جنگ، نسخه متقابل جنگ اوکراین است. ادعاها و اقدام‌های رسمی روزهای بعد هم این گمان را تقویت کردند. آمریکا و اسرائیل، شاید به‌صراحت، کشور سومی را متهم نکنند؛ چون این ادعا بدون اقدام نظامی، به هیمنه آنها آسیب می‌زند.

اقدام نظامی نیز هزینه‌های سنگینی برای آنها و جهان خواهد داشت. پس شاید در پی مسگری در تستر باشند. عقلانیت پس از جنگ جهانی دوم که با جنگ اوکراین، به تکامل نسبی رسیده، ایجاب می‌کند هیچ کشوری به نیت سیاسی یا فایده‌های اندک، خود را درگیر جنگ دیگران نکند.

پس جدای از آسیب‌های جنگ، در استراتژی جنگ و صلح، نباید روی دخالت مستقیم هیچ کشور سومی حساب کرد. از سویی، اقتصاد کشور به‌گونه‌ای است که به‌شدت تابع اثر ‌پروانه‌ای است، به‌ویژه در این شرایط، رویدادها و سخنان مقام‌ها، موج‌های اقتصادی در پی دارند و هزینه زیادی به زندگی مردم تحمیل می‌کند. در مدل‌های تصمیم، نامطلوب‌بودن و ریسک، دو عامل عکس هستند. نامطلوبیت جنگ به اندازه‌ای است که در ارزیابی پیامد هر اقدام و اظهار‌نظر، باید ریسک صفر برای جنگ برآورد شود. به‌ویژه که تمهیدات نظامی آمریکا در منطقه، بسیار بالاتر از مقیاس جنگ غزه است.