خواب اسرائیل برای غزه

با پایان وقفه هفت‌روزه و با آغاز حملات اسرائیل به نوار غزه، گزارشی در رویترز به نقل از منابع مصری و منطقه‌ای منتشر شد که براساس آن اسرائیل به برخی از کشورهای عربی اطلاع داده است که تصمیم دارد پس از پایان جنگ، یک «منطقه حائل» در بخش فلسطینی نوار غزه برای جلوگیری از حملات آینده گروه‌های نظامی به اسرائیل ایجاد کند. بنا بر این گزارش، اسرائیل طرح‌هایش در این زمینه را به همسایگان خود، مصر و اردن و همچنین امارات عربی متحده که در سال ۲۰۲۰ مناسبات خود را با تل‌آویو عادی کرده، ارائه کرده است. سه منبع منطقه‌ای به رویترز گفتند عربستان سعودی که مناسبات عادی با اسرائیل ندارد نیز در جریان طرح‌های تل‌آویو قرار گرفته است. به گفته یکی از این منابع، اسرائیل خواهان «منطقه حائل» بین غزه و اسرائیل، از شمال این باریکه تا جنوب آن است تا مانع هرگونه «نفوذ یا حمله» حماس و دیگر گروه‌های نظامی فلسطینی شود. از طرف دیگر، وال‌استریت ژورنال گزارش داده است که یکی از بمب‌های سنگرشکنی که ایالات متحده در اختیار ارتش اسرائیل قرار داده در منطقه جبالیه، در شمال نوار غزه، به شهادت صد نفر منجر شده است. به‌گزارش وال‌استریت‌ ژورنال، آمریکا بمب‌های سنگرشکن حدود یک‌تنی برای ارتش اسرائیل فرستاده است. ارسال این بمب‌ها برای ارتش اسرائیل در حالی صورت گرفته است که به‌نوشته وال‌استریت‌ ژورنال دولت بایدن ادعا می‌کند قصد دارد شمار کشته‌شدگان غیرنظامی در جنگ غزه را محدود کند. به‌نوشته وال‌استریت ژورنال، بیش از صد بمب‌ سنگرشکن، همراه با مقادیر قابل‌توجهی مهمات و گلوله پس از حملات هفتم اکتبر به اسرائیل ارسال شده‌ است. وال‌استریت‌ ژورنال تحلیل کرده است که انتقال صدها میلیون دلار تجهیزات نظامی، با هواپیماهای نظامی سی۱۷ از واشنگتن به مقصد تل‌آویو نشانگر چالش‌های دیپلماتیکی است که پیش‌روی دولت جو بایدن رئیس‌‌جمهوری آمریکا قرار دارد. برخی از تحلیلگران گفتند صادرات این حجم از تسلیحات به اسرائیل با سیاست صلح‌طلبی دولت بایدن در منطقه خاورمیانه همخوانی ندارد و می‌تواند دولت آمریکا را زیر فشارهای بین‌المللی قرار دهد. تحلیلگران نظامی به وال‌استریت‌ ژورنال می‌گویند انتقال بمب‌های بزرگ سنگرشکن آمریکا به اسرائیل نشان‌دهنده گزینه‌های پیش‌روی ارتش اسرائیل در تلاش برای «از بین بردن کامل حماس در نوار غزه» است، باریکه‌ای که بیش از دو میلیون فلسطینی را در خود جای داده است. اسرائیل بیش از یک میلیون غیرنظامی را ترغیب کرد تا بخش شمالی نوار غزه را ترک کنند تا ارتش خود را آزادتر در منطقه مستقر کند. اما ده‌ها یا صدها هزار غیرنظامی در این منطقه باقی مانده‌اند. تحلیلگران به وال‌استریت ژورنال گفتند در نوار غزه، شاخه نظامی حماس از شبکه وسیعی از تونل‌های زیرزمینی استفاده می‌کند که اسرائیل می‌تواند با بمب‌های سنگرشکن‌ آمریکایی آنها را هدف قرار دهد. مقام‌های آمریکایی گفته‌اند اسرائیل در یکی از مرگبارترین حملات در جنگ غزه، از یک بمب آمریکایی استفاده کرد؛ حمله‌ای که یک بلوک آپارتمانی در اردوگاه آوارگان جبالیه در شمال غزه را با خاک یکسان کرد و بیش از صد نفر را به شهادت رساند. اسرائیل می‌گوید در این حمله هوایی مرگبار یکی از رهبران حماس کشته شده است. ایالات متحده همچنین تقریبا ۵۷ هزار گلوله توپ ۱۵۵ میلی‌متری به اسرائیل فرستاده است. همان میزان مهماتی که ایالات متحده از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، در ۲۴ فوریه سال ۲۰۲۲، در اختیار ارتش اوکراین قرار داده است.

گزارش جنجالی

در همین حال، نیویورک‌تایمز گزارشی منتشر کرد که براساس آن گفته می‌شد اسرائیل از یک سال قبل از نقشه حمله حماس باخبر بودند اما چنین حمله‌ای را در «قواره حماس» نمی‌دیدند و آن را جدی نگرفتند. در این گزارش براساس اسناد، ایمیل‌ها و مصاحبه‌های موجود آمده است که مقامات اسرائیلی از یک سال پیش سند نقشه حمله حماس را در اختیار داشتند؛ اما مقامات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل این طرح را زیادی بلندپروازانه فرض کرده و عملیاتی‌شدن آن از سوی گروهی به قد و قواره حماس را دشوار ارزیابی کرده بودند. نقشه عملیات حماس حدودا ۴۰ صفحه‌ داشته و مقامات اسرائیلی آن را با اسم رمز «دیوار شهر اریحا» می‌شناسند.

این سند مرگبارترین روز حمله در تاریخ اسرائیل را ریز به ریز و نکته به نکته ترسیم کرده است، البته بی‌آنکه تاریخ مشخصی برای آغاز چنین حمله‌ای قید شده باشد. این محتوای ترجمه‌شده که توسط نیویورک‌تایمز مورد بررسی قرار گرفته، یک حمله روشمند برای درهم‌شکستن استحکامات اطراف نوار غزه، تصرف شهرهای اسرائیل و حمله به پایگاه‌های کلیدی نظامی را به تصویر می‌کشد.

به نظر می‌رسد آنچه در روز هفتم اکتبر روی داد، اجرای مو‌به‌موی همین سند بوده است. این سند اشاره می‌کند که در ابتدا باید یک رگبار راکتی انجام شود، سپس پهپادها برای از کار انداختن دوربین‌های امنیتی و مسلسل‌های خودکار در امتداد مرز پرواز می‌کنند و افراد مسلح هم هم‌زمان به‌طور دسته‌جمعی با پاراگلایدر، موتورسیکلت و پیاده به داخل خاک اسرائیل هجوم می‌آورند. چیزی که عینا در روز هفتم اکتبر اتفاق افتاد. علاوه بر اینها، این طرح شامل جزئیاتی در مورد مکان و تعداد نیروهای نظامی اسرائیل، مراکز ارتباطی و سایر اطلاعات حساس بود و همین مسئله این سؤال را مطرح می‌کند که حماس چگونه توانسته این اطلاعات را به دست آورد و شاید اطلاعات از داخل تشکیلات امنیتی اسرائیل درز کرده باشد. گفته شده که این سند جهت استحضار به اطلاع و رؤیت بسیاری از رهبران نظامی و اطلاعاتی اسرائیل می‌رسد، اما کارشناسان ذی‌ربط به این نتیجه می‌رسند که حمله‌ای در این مقیاس و با این سطح از جاه‌طلبی، از توانایی‌های حماس خارج است. البته مشخص نیست که آیا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل یا دیگر رهبران ارشد سیاسی نیز این سند را دیده‌اند یا خیر.

در ماه جولای چند ماه بعد از رؤیت این سند و درست سه ماه قبل از آغاز حملات، یک تحلیلگر کهنه‌کار آژانس اطلاعات اسرائیل، هشدار می‌دهد که حماس یک تمرین آموزشی یک‌روزه ضربتی انجام داده که شبیه به مطالب سند مذکور است. این تحلیلگر در قالب ایمیل‌های رمزگذاری‌شده می‌نویسد که «من کاملا این موضوع را رد می‌کنم [که برخی معتقدند] که این سناریو تخیلی است». او در ایمیل خود می‌نویسد که این تمرین آموزشی حماس کاملا با «محتوای سند دیوار اریحا» مطابقت دارد. مقامات اسرائیلی به‌طور خصوصی اعتراف می‌کنند که اگر ارتش این هشدارها را جدی می‌گرفت و نیروهای کمکی قابل‌توجهی را به سمت جنوب هدایت می‌کرد، اسرائیل می‌توانست شدت حملات را کم کند یا حتی از آنها جلوگیری کند. پشتوانه همه این ناکامی‌ها یک باور نادرست بود؛ اینکه حماس فاقد توانایی چنین حمله‌ای است و جرئت انجام این کار را نخواهد داشت. مقامات گفتند که این باور آن‌قدر در اسرائیل ریشه دوانده بود که آنها شواهد جلوی چشمشان را هم نادیده گرفتند. اسم این سند به خاطر استحکامات باستانی دور شهر اریحا در کرانه باختری امروزی نام‌گذاری شده بود. جزئیات حمله حماس در این سند از این واضح‌تر نمی‌شد. برای مثال، این گزارش جزئیات حملات راکتی برای پرت‌کردن حواس سربازان اسرائیلی و فرار آنها به پناهگاه‌ها را شرح داده است. بر طبق این نقشه، نیروهای حماس سپس ۶۰ نقطه از دیوار مرزی را می‌شکنند و از مرز به اسرائیل هجوم می‌برند. این سند با آیه ۲۳ سوره مائده شروع می‌شود: «ٱدْخُلُوا عَلَیْهِمُ ٱلْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّکُمْ غَـٰلِبُونَ» که ترجمه فارسی آن می‌شود «شما [به یکباره] وارد دروازه [اصلی شهر آنان] شوید و هنگامى‌که وارد‌ شدید، پیروز خواهید ‌شد». یکی از مهم‌ترین اهداف ذکرشده در این سند، تسخیر پایگاه نظامی اسرائیل در کیبوتص رعیم بود که محل استقرار لشکر غزه است؛ لشکری که قرار بود مسئول حفاظت از منطقه باشد. پایگاه‌های دیگری که تحت فرمان لشکر قرار داشتند نیز در فهرست حمله قرار گرفتند. حماس این هدف را نیز در هفتم اکتبر عملیاتی کرد و به رعیم یورش برد و بخش‌هایی از پایگاه را درنوردید.

اشتباه اسرائیل

نیویورک‌تایمز در مطلب خود می‌نویسد که مقامات گفته‌اند که جاه‌طلبی این طرح به قدری زیاد بود که موجب شد آن را دست‌کم بگیرند. به‌هر‌حال همه ارتش‌ها از این طرح‌ها می‌نویسند و خیلی اوقات آنها را عملیاتی نمی‌کنند. مضافا اینکه مقامات اسرائیلی ارزیابی کرده بودند که حتی اگر حماس حمله کند، ممکن است چند‌ده نیرو بیشتر نداشته باشد، نه اینکه صدها نفر در‌نهایت حمله کنند. اسرائیل نیز نتوانست به درستی حماس را نیت‌خوانی کند. این گروه برای گرفتن مجوز ورود فلسطینی‌ها برای کار در اسرائیل مذاکره کرده بود. مقامات اسرائیلی این مذاکرات را نشانه‌ای در نظر گرفته بودند که حماس به دنبال جنگ نیست. البته دفتر وزیر دفاع اسرائیل در سپتامبر ۲۰۱۶، یادداشت فوق‌محرمانه‌ای را تنظیم کرده بود که حماس تسلیحات پیچیده، دستگاه‌های مسدودکننده موقعیت‌یاب و پهپاد خریداری کرده است. وزارت دفاع اسرائیل همچنین اعلام کرده بود که حماس در یک دوره دوساله شش هزار نفر را به صفوف خود اضافه کرده و نیروی جنگی خود را به ۲۷ هزار نفر رسانده است و به دنبال این بوده که تا سال ۲۰۲۰ شمار نیروهای خود را به ۴۰ هزار نفر برساند.