نگاه منطقه‌ای مدیران استان گلستان بلای جان میانکاله
جدال در آشوراده
ویدیوی وایرال شده ۴۸ ساعت اخیر شبکه‌های اجتماعی، درگیری محمدجواد ساروی، مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری گلستان با محیط‌بانان جزیره آشوراده است. جایی که آقای ساروی فریاد می‌زند «برید گم شین...رئیس‌جمهور دستور داده این جزیره باید گردشگری بشه» و بعد در پاسخ به محیط‌بانی که به او می‌گوید چرا توهین می‌کنی می‌گوید: «توی گوشت هم می‌زنم»! این بخشی از اتفاقاتی است که در شرق تالاب میانکاله و برای یک اقدام غیرمحیط زیستی دیگر در جریان است.
شرق: ویدیوی وایرال شده ۴۸ ساعت اخیر شبکه‌های اجتماعی، درگیری محمدجواد ساروی، مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری گلستان با محیط‌بانان جزیره آشوراده است. جایی که آقای ساروی فریاد می‌زند «برید گم شین...رئیس‌جمهور دستور داده این جزیره باید گردشگری بشه» و بعد در پاسخ به محیط‌بانی که به او می‌گوید چرا توهین می‌کنی می‌گوید: «توی گوشت هم می‌زنم»! این بخشی از اتفاقاتی است که در شرق تالاب میانکاله و برای یک اقدام غیرمحیط زیستی دیگر در جریان است. گویا مصائب این تالاب و این ذخیرگاه مهم زیستی تمامی ندارد و بعد از برداشته شدن سایه پتروشیمی از سر این تالاب در مازندران حالا باید نگران اتفاقاتی باشیم که در شرق این منطقه طبیعی و در گلستان در جریان است. ماجرا از این قرار است که سید ابراهیم رئیسی در سفر اسفند سال ۱۴۰۰ به استان گلستان دستور اجرای طرح گردشگری جزیره آشوراده را صادر کرد. طرحی که البته ابتکار دولت نیست و ۲۰ سال است از این دولت به دولت بعد در کشوی تصمیم‌گیران خاک می‌خورد. مهم‌ترین دلیل به‌تعویق‌افتادن این طرح مغایرت آن با استانداردهای محیط زیستی و نگرانی‌هایی است که چنین طرحی برای زیست‌بوم مهم و حساس و البته شکننده‌ای چون میانکاله دارد. البته اگرچه دستور رئیس‌جمهور به گفته مسئولان استانی در گلستان مهم‌ترین سند برای اجرای طرح‌های گردشگری در این منطقه به شمار می‌آید اما خیلی زود مشخص شد که تسلط و اطلاعات کافی از تبعات این تصمیم در میان نبوده. دستور رئیس‌جمهور در خصوص طرح گردشگری آشوراده در همان زمان با واکنش برخی از دوستداران و فعالان محیط زیست کشور همراه شد و با توجه به طبیعت بکر منطقه آشوراده و ثبت آن به عنوان پناهگاه حیات وحش، ساخت‌وساز و توسعه در این منطقه را عامل نابودی تنوع زیستی بی‌مانند این منطقه عنوان کردند. از جمله مخالفان این طرح سمیه رفیعی؛ رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی بود که در رابطه با عواقب هرگونه تصمیم عجولانه و کارشناسی‌نشده در منطقه آشوراده هشدار داده بود.
با توجه به سابقه طرح این موضوع در دولت حسن روحانی مخالفت شورای عالی معماری و شهرسازی و دستور دادستانی به نظر می‌رسید چنین سرانجامی در انتظار دستور رئیسی هم باشد. البته که در ادامه چنین هم شد و تیر ماه ۱۴۰۱ موضوع گردشگری در منطقه آشوراده بار دیگر با دستور شورای عالی معماری و شهرسازی متوقف شد.
در آن زمام سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، اظهار کرد: در جلسه شورای عالی معماری و شهرسازی کشور طرح طبیعت‌گردی و گردشگری در آشوراده که با موضوعیت تغییر کاربری‌ها در این منطقه در دستور کار بود، با ارائه دلایل متقن کارشناسی‌شده فراکسیون محیط زیست و با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست با نظر اکثریت اعضای شورای عالی معماری و شهرسازی مصوب نشد و این موضوع رد شد؛ برای ما تأمین منافع مردم به ویژه جوامع محلی بسیار مهم است و ما تا انتها پای منافع مردم و توسعه پایدار کشور ایستاده‌ایم».
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ضلع سوم درگیری‌های آشوراده
شهریور ماه سال گذشته خبرگزاری ایرنا در گزارشی نوشت «مسئله حقوقی «طرح گردشگری جزیره آشوراده» حل شد». در این گزارش به نقش محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه، در حل اختلافات حقوقی در پرونده آشوراده اشاره کرده و اعلام شده که با دخالت رئیس دستگاه قضا چالش‌های حقوقی این پرونده حل شده است. یکی از چالش‌هایی که فعالا محیط زیستی را درباره طرح گردشگری جزیره آشوراده نگران کرده بود، موضوع شب‌مانی مسافران در این منطقه و آسیب‌هایی است که برای محیط طبیعی آن دارند. از سوی دیگر بنیاد مسکن استان هم ادعایی روی زمین‌های جزیره داشت که در صورت تملک آنها می‌توانست امکانات اقامتی را برای مسافران ایجاد کند. حیدر آسیابی، درخصوص حل مشکل حقوقی طرح گردشگری میانکاله می‌گوید: تنها مسیری که امکان اقامت شبانه و بیتوته گردشگران در طرح گردشگری آشوراده را فراهم می‌کرد، بازگرداندن سند ملی روستای آشوراده به بنیاد مسکن و انقلاب اسلامی بود و چنانچه این مانع حقوقی مرتفع نمی‌شد، اجرای طرح گردشگری آشوراده ابتر می‌ماند. وی گفت: با پیگیری‌های دستگاه قضا، حدود یک ماه پیش، بنیاد مسکن استان گلستان، دادخواستی مبنی بر اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۵۶ هیئت حل اختلاف قانون تعیین تکلیف اختلافات اراضی (موضوع اجرای ماده ۵۶ قانون جنگل‌ها و مراتع) در مورد زمین‌های روستای متروکه جزیره آشوراده علیه اداره کل منابع طبیعی استان مطرح کرد.
آسیابی تصریح کرد: پس از دستور رئیس قوه قضائیه برای پیگیری و رسیدگی ویژه به این پرونده، جلسات فوق‌العاده شعبه دوم دادگاه حقوقی گرگان تشکیل و طرفین اسناد و مدارک خود را ارائه کردند و دادگاه پس از بررسی مستندات ارائه‌شده و دریافت نظریه کارشناسی، حکم ابطال رأی کمیسیون و برگ تشخیص منابع ملی و ابطال سند منابع طبیعی درخصوص عرصه ۱۹ هکتاری جزیره آشوراده را در تاریخ ششم شهریور امسال صادر کرد.
نگاه استانی مدیران به ذخیرگاهی ملی و بین‌المللی
مشکلی که در زمینه وضعیت تالاب میانکاله چه در میان مدیران مازندرانی و چه گلستانی شایع است نگاه بخشی به موضوع است. در زمان ساخت پتروشیمی در میانکاله هم شاهد بودیم که تعدادی از مدیران استانی و نمایندگان مازندران با چه زاویه‌ای به مسئله می‌نگریستند. اکنون همین حرف‌ها از زبان استاندار گلستان هم شنیده می‌شود.
علی‌محمد زنگانه، استاندار گلستان، در اولین واکنش به اتفاقات جزیره آشوراده و در حاشیه آیین آغاز اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در گلستان اظهار کرد: «برخی‌ها به بهانه حفظ محیط زیست، مخالف اجرای این طرح هستند اما نمی‌دانند که ما برخلاف آنها، نه فقط حفظ محیط زیست را مورد توجه جدی قرار می‌دهیم بلکه چند گام جلوتر از آنان حرکت کرده و در مسیر اجرای طرح‌ها به تبعات اجتماعی و سلامت آن هم فکر و عمل می‌کنیم.
علی کلانه، اولین رئیس ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کار، نگاه بخشی مدیران به مسئله مهمی چون تالاب‌هاست. تالاب میانکاله چشم تالاب‌های ایران است و نمی‌توان درباره آن جوری حرف زد که انگار دعوایی میان مدیران مازندرانی و گلستانی در جریان است. این یک مسئله ملی است و به‌هیچ‌وجه شوخی بردار نیست. مگر می‌شود در تالابی که مهم‌ترین محل فرود پرندگان مهاجر ما در سال است بدون رعایت الزامات محیط زیستی ماشین‌های راهسازی و تجهیزات سنگین فعالیت کنند؟»
اشاره آقای کلانه به دعواهای بین استانی به درگیری مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان با مهندس محمد تقی‌پور، رئیس ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله است که تحت نظر اداره محیط زیست مازندران فعالیت می‌کند. در واقع به دلیل گستردگی تالاب میانکاله از مازندران تا گلستان اتفاقاتی که در زمینه مدیریت عرصه تالاب رخ می‌دهد باید به موافقت و تأیید اداره محیط زیست مازندران هم باشد. اما به نظر می‌رسد این احساس وظیفه از سوی مهندس تقی‌پور با پرخاش محمدجواد ساوری، مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری گلستان همراه بوده است. چرا که احتمالا تصور کرده مدیران استان هم‌جوار قصد دارند مانع از توسعه گلستان شوند.
جزیره آشوراده با وسعت ۶۸۰ هکتار که پس از پسروی آب دریای خزر به حدود ۱۲۰۰ هکتار رسیده است، در جنوب شرقی دریای خزر و شمال خلیج گرگان واقع شده و از سمت غرب به وسیله کانال خوزینی از شبه‌جزیره میانکاله جدا شده و تنها کانالی است که اکنون راه ارتباطی آب خزر به خلیج گرگان را برقرار می‌کند. این منطقه از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره کشور به شمار می‌آید و ادامه حیات گروه زیادی از ماهیان دریای خزر، هزاران پرنده مهاجر آبزی و کنار آبزی به آن وابسته است، بیش از ۱۷۹ گونه گیاهی منحصربه‌فرد در میانکاله شناسایی شده که از جمله آن درختان انار ترش و بوته‌های تمشک است که بومی این منطقه‌اند.
