چالش عمر کوتاه دانش

گوردون مور که یکی از بنیان‌گذاران شرکت اینتل بود، در دهه ۱۹۶۰م. متوجه یک واقعیت شد: «تعداد ترانزیستورهای روی یک تراشه (با مساحت ثابت) هر دو سال، به‌طور تقریبی دوبرابر می‌شود». این روند فناورانه را امروزه با نام «قانون مور»  (Moores Law) می‌شناسند. اگرچه در نگاه نخست این کشف او فقط یک واقعیت فناورانه بود اما این رشد سریع و نمایی توان محاسباتی قطعات الکترونیکی، بیش از آنکه حقیقتی درباره یک محصول فناورانه باشد، درباره کلِ دانش بود. در حقیقت این رشد تعداد ترانزیستورها نشان‌دهنده رشد توانمندی پردازش و ذخیره‌سازی بود. همین توانمندی بود که در ادامه منجر به رشد و توسعه اینترنت و بعدترها منجر به رشد «هوش مصنوعی» شد. اما این رشد به دنبال خود پیامدهایی برای زندگی بشر ایجاد می‌کرد که شاید مهم‌ترین پیامد آن «سرعت بالای زایش و مرگ دانش» بود. در حقیقت دانش بشری به‌سرعت رشد می‌کند و به‌سرعت نیز از رده خارج می‌شود و دانش‌های دقیق‌تر و جدیدتر جانشین آن می‌شوند. شاید یکی از مهم‌ترین سیاست‌های توسعه فناوری در ایران در دهه ۱۳۰۰ه.خ. با تصویب قانون «اعزام دانشجویان به خارج» روی داد؛ زمانی که نخستین دانشجویان ایرانی رهسپار اروپا شدند تا در دانشگاه‌های بزرگ تحصیل کنند و پس از بازگشت به ایران نیروی محرک توسعه ایران شوند. اما همین سیاست امروزه ناکارآمد است؛ چراکه سرعت تولید دانش‌های جدید و ازبین‌رفتن دانش قدیمی به قدری زیاد شده است که دیگر نمی‌توان از آن دانشی که در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود، برای باقی عمر استفاده کرد. دانش سریع تغییر می‌کند و برای موفقیت نیاز به آن است که فرد بتواند خود را در جریان دانش و تغییرات قرار دهد. به همین دلیل است که ایجاد ارتباط و مشارکت دوسویه با سایرین یک الزام برای توسعه است.

پاسخی به نام گزیده‌خوانی

مدیری که زمانی در دانشگاه یا دوره‌های آزاد، مدیریت یا MBA خوانده است، از یک سو به‌شدت نیازمند فهم تغییرات «دانش مدیریت» برای به‌کارگیری آن است و از سوی دیگر زمان کافی برای دنبال‌کردن این تغییرات را ندارد. 

به همین دلیل است که جای خالی بازیگران و کنشگران مرزی‌ای که بتوانند این تغییرات را به زبان کاربردی‌تر و خلاصه‌تر در اختیار مدیران قرار دهند، بیش از هر زمانی حس می‌شود. در دسترس نبودن رویدادهایی برای بازآموزی‌های جدید یا نبودن نهادهایی مانند «باشگاه‌های مدیریت» 

(Management Clubs) یا نبودن دوره‌های کاربردی برای این به‌روزرسانی دانش از واقعیت‌های دردناک کسب‌وکار در ایران است. گزیده‌خوانی تلاشی برای پاسخ به واقعیت «رشد سریع دانش و نبودن ابزارهایی برای فراگیری مناسب این دانش» است. گزیده‌خوانی نام سری کتاب‌هایی است که انتشارات شرق آن را آغاز کرده است و تلاش دارد تا در هر فصل به حوزه‌های مختلف سرک بکشد و تلاش کند تا مهم‌ترین مفاهیم تولیدشده و گسترش‌یافته در آن حوزه را به صورت خلاصه مرور کند. نخستین کتاب گزیده‌خوانی با نام «گزیده‌خوانی راهبرد رقابتی» کتابی است که در آن تلاش شده است تا مفاهیم مربوط به رقابت و رقابت‌پذیری در مدیریت استراتژیک در سه دهه اخیر (از ۱۹۹۰م. تا امروز) به‌صورت خلاصه مرور شود. فهم این مفاهیم جدید برای کسانی که سال‌ها از فارغ‌التحصیلی‌شان از دوره‌های مدیریت یا MBA می‌گذرد، شاید یک مسیر میان‌بر باشد. بخش عمده کتاب گزیده‌خوانی، یادداشت‌های امیر ناظمی در‌خصوص این مفاهیم است؛ یادداشت‌هایی که تلاش دارد تا مفاهیم جدیدتر حوزه مدیریت استراتژیک را در قالب مسائل روزمره دنیای کسب‌وکار و فناوری قابل فهم‌تر و ساده‌تر کند و هم‌زمان بتواند پیچیدگی‌ها و چالش‌های آن را نشان دهد. در این کتاب شش مقاله تأثیرگذار در حوزه مدیریت استراتژیک که بر مفهوم رقابت و رقابت‌پذیری استوار هستند، انتخاب شده و خلاصه‌ای چندصفحه‌ای از هرکدام آورده شده است. اما در کنار این خلاصه‌ها، یادداشت‌هایی متنوع قرار گرفته است تا بتواند در قالب تجربه‌های شرکت بزرگ فناوری جهان (مانند IBM ،Netflix یا...) یا تجربه‌های شرکت‌های ایرانی شاخص یا در قالب موضوعات کلان اجتماعی و اقتصادی ایران، این مفاهیم را بازخوانی کند. اغلب این مقاله‌ها یا کتاب‌هایی که برای گزیده‌خوانی انتخاب شده‌اند، احتمالا پیش‌تر نیز از سوی اغلب مدیران دیده یا خوانده شده است، اما هیچ‌گاه در یک تصویر کلان به آن پرداخته نشده است. گزیده‌خوانی یک تلاش برای بازخوانی دانش در حال رشد جهان، با اتکا به یک خوانش بومی و عملیاتی است. تلاشی که موفقیت یا عدم‌موفقیت آن را استقبال یا در جامعه مشخص می‌کند. گزیده‌خوانی تلاش دارد تا به ما یادآوری کند در میان انبوه دانشی که این روزها تولید می‌شود، شاید لازم است تا مهم‌ترین مفاهیم را با توجه به زمان اندک خود به‌صورت گزیده‌خوانی مرور کنیم، وگرنه دنبال‌کردن مفاهیم جدید خود یک شغل تمام‌وقت است.

انتشارات کتاب شرق، با همکاری فناپ، کتاب «گزیده‌خوانی راهبرد رقابتی مروری بر شش مقاله تأثیرگذار راهبرد رقابتی» به نویسندگی امیر ناظمی و سارا الماسی منتشر کرده است.

‌