چالش خودرویی دولت و مجلس

سال‌هاست که قصه پرغصه خودروهای بی‌کیفیت داخلی و افزایش قیمت آنچه پیش‌ازاین برخی ارابه مرگ نامیده‌اند، نقل محافل است؛ مسئله‌ای که وزرای صمت زیادی را در ادوار گذشته به مسلخ استیضاح کشانده است؛ اما همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد؛ چراکه هر بار دولت کوشیده است به دلیل حمایت از تولید داخل منتقدان را متقاعد کند. با این حال طیفی ترجیح می‌دهد که بازار خودرو از انحصار دو شرکت خودروساز داخلی خارج نشود. برخی صاحب‌نظران دلایل دیگری برای این حمایت بیان می‌کنند و معتقدند بازار انحصاری خودرو در اختیار گروهی خاص است و در صورت واردات خودروهای باکیفیت خارجی، منافع این گروه به خطر می‌افتد و دیگر کسی حاضر نیست خودروی بی‌کیفیت داخلی را با چند برابر قیمت از آنها بخرد؛ مسئله‌ای که پیش‌ازاین در دولت فعلی، فاطمی‌امین را زمین‌گیر کرد و به استیضاح نمایندگان کشاند و اکنون علی‌آبادی، وزیر صمت را برای پاسخ‌گویی به سؤال جلال رشیدی‌کوچی و برخی نمایندگان دیگر به صحن علنی مجلس کشانده است. اگرچه نوبت اول علی‌آبادی به دلیل سفری اضطراری، جلسه سؤال در صحن را به تعویق انداخت و این کار باعث گلایه مجلسی‌ها شد؛ اما قالیباف گفت که طبق قانون وزیر حق یک بار به تأخیر انداختن جلسه را دارد؛ از‌این‌رو پس از گذشت حدود شش ماه از طرح سؤال فوق، روز سه‌شنبه وزیر صمت برای پاسخ‌گویی به سؤال نماینده مرودشت که از همان ابتدای ورودش به مجلس به طور اختصاصی تمرکزش را بر حوزه خودرو و تلاش برای واردات و برداشتن انحصار دولت از این بازار پرسود گذاشته است، به صحن علنی آمد. رشیدی‌کوچی، با طرح این سؤال که چرا با وجود گذشت یک سال از تصویب قانون واردات خودرو تا این لحظه خودرویی وارد کشور نشده است؟ از بی‌توجهی دولت به موضوع سرعت‌گرفتن واردات خودرو انتقاد کرد. محمدباقر قالیباف هم تأکید کرد: «موضوع تخصیص ارز برای خودرو به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و در مجمع تشخیص هم تأیید شده؛ بنابراین این موضوع اکنون تبدیل به قانون شده است». وزیر صنعت، معدن و تجارت که برای پاسخ به این سؤال در صحن علنی مجلس حاضر شده بود، اظهار کرد: «با حذف تلاطم‌های بازار خودرو و کاهش قیمت‌ها در بازار در مقایسه با ابتدای تابستان مواجهیم؛ در ضمن به طور متوسط قیمت بازار خودروی تولید داخل از ابتدای سال جاری حدود ۲۶ درصد و قیمت خودروهای مونتاژی حدود ۴۳ درصد کاهش داشته است؛ پیش‌بینی می‌شود با افزایش تولید داخل و عرضه منظم و همچنین تداوم و تقویت جریان واردات خودرو عملا بازار به سمت رقابتی‌شدن پیش برود و با افزایش تولید و عرضه در ماه‌های پایانی سال ان‌شاءالله شاهد نزدیک‌شدن قیمت‌های بازار به قیمت‌های کارخانه باشیم».

انصراف از به رأی گذاشتن سؤال

رشیدی‌کوچی پس از استماع توضیحات وزیر صنعت، معدن و تجارت با تأکید بر اینکه اگر سؤال خود را به رأی بگذارد، قطعا وزیر از مجلس کارت زرد می‌گیرد، فرصتی سه‌ماهه برای انجام واردات خودرو به علی‌آبادی و دولت داد تا مشکلات را رفع کنند. البته این‌طور که به نظر می‌رسد، سؤال از وزیر صمت، زودتر از آنچه انتظار می‌رفت، نتیجه داد و با وجودی که پیش‌ازاین رئیس بانک مرکزی مدعی بود ارزی برای تخصیص واردات خودرو ندارد تا در اختیار وزارت صمت بگذارد، از تریبون مجلس اعلام کرد که «31‌میلیاردو ۴۰۲ میلیون دلار ارز به وزارت صنعت، معدن و تجارت تخصیص یافته است و این وزارت صمت است که باید برای مصارف خود اولویت‌بندی کند». قالیباف هم از موقعیت استفاده کرد و با تأکید بر سخنان فرزین، گفت: «دوستان در بانک مرکزی می‌گویند سهم ارز مربوط به خودرو را در اختیار صنایع گذاشته؛ پس دیگر اولویت‌بندی با وزیر صمت است. ان‌شاءالله تا عید پیگیری شده تا موضوع حل‌وفصل شود». رئیس مجلس در ادامه برای وزیر و دولت خط‌و‌‌نشان کشید که با توجه به اینکه این لایحه به قانون تبدیل شده است «مجلس برای این موضوع جلسه دیگری را در صحن تکرار نمی‌کند، جز اینکه پیگیری جدی از باب اجرای قانون و واگذاری ارز برای واردات خودرو باشد»؛ از‌این‌رو درباره دلایل سؤال رشیدی‌کوچی از وزیر صمت با او گفت‌وگویی داشتیم و نظر دیگر نمایندگان را درباره دلیل تعلل دولت در اجرای قانون واردات خودرو جویا شدیم.

روی منافع ملت با احدی شوخی نداریم

جلال رشیدی‌کوچی، طراح سؤال از وزیر صمت، درباره سؤال ملی خود به «شرق» گفت: «با توجه به اینکه سؤال فوق مربوط به شش ماه قبل است و اکنون در نوبت صحن قرار گرفته است، وزیر صمت یک بار همان زمان برای بیان توضیح به کمیسیون آمد. سؤال من این بود که چرا واردات خودرو انجام نمی‌شود؛ البته این موضوع تا هم‌اکنون هم ادامه دارد». او افزود: «سؤال بعدی من از وزیر این بود که تاکنون چه تعداد خودرو وارد کشور شده و قرار است چه تعداد دیگر وارد شود؟ درباره افزایش تعرفه هم سؤال کردم. ایشان هم درباره تعداد واردات خودرو که ثبت سفارش شده و بارگیری شده‌اند، توضیحاتی بیان کرد. البته با توجه به اینکه ایشان شش ماه است مسئولیت وزارت صمت را برعهده گرفته‌اند و همین اندک واردات با حمایت‌های او بوده است، در‌ین‌باره او را مقصر این وضعیت نمی‌دانم؛ بلکه زیرمجموعه دولت مثل بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه یا معاون اول رئیس‌جمهور با صحبت‌هایی که انجام می‌دهند، باعث التهاب دوباره بازار خودرو می‌شود». نماینده مردم مرودشت، ارسنجان و پاسارگاد در مجلس همچنین بیان کرد: «از طرفی از وزیر سؤال کردم آیین‌نامه واردات خودرو کی قرار است ابلاغ شود؟ که وزیر توضیح دادند به‌زودی این ابلاغ انجام می‌شود و امیدواریم این اتفاق به طور واقعی بیفتد».

تا عید 20 هزار خودروی دیگر وارد کشور می‌شود

رشیدی‌کوچی درباره دلیل مهلت به وزیر صمت بیان کرد: «ما سؤال از وزیر را پس نگرفتیم و یک مهلت سه‌ماهه تا عید به او دادیم؛ چراکه ایشان وعده داد تا عید 20 هزار خودروی دیگر به کشور وارد خواهند کرد و حدود 30 تا 33 هزار خودروی ثبت‌نامی مردم به دست‌شان می‌رسد». او در پاسخ به اینکه اگر وزیر صمت در این زمینه خلف وعده کند، با توجه به اینکه فرصت داده‌شده به بعد انتخابات مجلس می‌رسد، آیا مجلس برش کافی را خواهد داشت که بتواند اقدام نظارتی را به نتیجه برساند؟ اظهار کرد: «به نظر من بله، این امکان و ظرفیت وجود دارد. اگر وزیر یا دولت در‌این‌باره خلف وعده کنند، به‌هیچ‌وجه روی منافع مردم با کسی تعارف نداریم و قطعا استیضاح وزیر را به جریان می‌اندازیم و حتی ممکن است مسائل دیگری مثل سؤال از رئیس‌جمهور را هم به میان بکشیم. روی این موضوع هم فکر می‌کنم و این احتمال دور از دسترس نیست». این عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس یازدهم اضافه کرد: «همان‌طور که در صحن هم بیان کردم، از همین فردا پیگیر موضوع خواهم شد و اعداد و ارقامی را که آقای وزیر بیان کرد که در حال پلاک‌گذاری هستند و در گمرکات وجود دارند، حتما راستی‌آزمایی کرده و حضوری به این شرکت‌ها سرکشی خواهم کرد و سعی دارم از بُعد نظارتی مجلس حداکثر بهره را ببرم». نماینده مردم مرودشت، ارسنجان و پاسارگاد در مجلس یازدهم، درباره دلیل خود برای به رأی نگذاشتن سؤال وزیر صمت توضیح داد: «تصور کردم با این کار چیز زیادی را از دست نمی‌دهیم. ما خیلی صبر کرده‌ایم و حالا دو یا سه ماه دیگر هم صبر می‌کنیم تا نتیجه را ببینیم؛ اما با توجه به انگیزه‌ای که در وزیر صمت درباره خودروهای برقی و هیبریدی مشاهده کردم و تعرفه‌هایش را کاهش داده‌اند، احساس کردم به این موضوع کمک کنیم». او همچنین اضافه کرد: «هدف ما از اول این بود که اتفاق مثبتی برای مردم رقم بخورد و جامعه آن را لمس کند؛ بنابراین به آقای علی‌آبادی امید دارم و ممکن است قدم‌های مثبتی دراین‌باره بردارد و هنوز از او قطع امید نکرده‌ام». رشیدی‌کوچی در پاسخ به اینکه رئیس بانک مرکزی اعلام کرد ارز لازم را برای واردات خودرو در اختیار وزارت صمت قرار داده و اولویت‌بندی تخصیص ارز بر عهده خود وزارت صمت است و از طرفی رئیس مجلس هم گفت اگر وزیر صمت ارز مورد نیاز واردات خودرو را تخصیص ندهد، نوبت بعد برخورد مجلس با وزیر، قانونی و جدی خواهد بود، بیان کرد: «اگر خروجی این سؤال همین موضوع باشد، کفایت می‌کند که آقای فرزین و منظور که اشاره می‌کرد اولویت ارز برای واردات خودرو نداریم، امروز اعتراف می‌کنند که این ارز را تخصیص داده‌اند».

سؤال از وزیر صمت اثربخش بود

طراح سؤال از وزیر صمت اضافه کرد: «آقای فرزین اعلام کرد از هفته گذشته مبلغ بیشتری را برای واردات خودرو تخصیص داده‌اند و این نشان می‌دهد سؤال ما از وزیر تأثیرگذار و اثربخش بوده است و از فردا دیگر کسی نمی‌تواند بهانه بیاورد و در رسانه‌ها مصاحبه کند که باعث التهاب بازار خودرو شود».

او همچنین تأکید کرد: «با توجه به توضیحات رئیس بانک مرکزی و وزیر صمت متوجه شدیم که ارز واردات خودرو تخصیص داده شده است و خودروهای وارداتی هم در حال ورود به کشور هستند که اتفاق مبارکی است».

 ارز خارجی و خانگی وارد بازی نمی‌شوند

احمد علیرضا‌بیگی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس نیز درباره جلسه سؤال از وزیر صمت و فرصت سه‌ماهه‌ای که برای تسریع در واردات خودرو به او داده شد، به «شرق» گفت: «دولت مدعی است مشکل واردات خودروهای خارجی به دلیل نبود ارز است. تلقی می‌کند اگر گشایشی در واردات خودروها انجام بگیرد، یک گزینه به تقاضای ارز اضافه می‌شود؛ به‌ همین‌ دلیل مانع‌تراشی می‌کند». او افزود: «اکنون ممکن است تقاضا برای واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه باشد که کشور خودش را با آن تنظیم کرده است؛ اما اگر این گزینه به تقاضای بازار اضافه شود، قطعا ارزی را به خود اختصاص خواهد داد و می‌تواند تبعاتی برای دولت به همراه داشته باشد». علیرضا‌بیگی با توجه به پیشنهاد تأمین ارز خارجی و ارز خانگی که از سوی طراحان سؤال از وزیر صمت برای واردات خودروی خارجی اعلام شده است، گفت: «دولت خودش هم متوجه ارز خارجی است؛ اما به این نکته توجه دارد که این ارز خارجی که از طریق تجار یا حتی کارهای خدماتی شهروندان خارج از کشور به نحوی وارد کشور می‌شده است، چون تعداد آن زیاد است، پس در قیمت ارز اثرگذار است. بنابراین اگر قرار باشد از این به بعد این ارز خارجی در قالب خودروی خارجی وارد کشور شود، منجر به افزایش قیمت ارز می‌شود».

 واردات خودرو آزاد شود، کسی خودروهای بی‌کیفیت را نمی‌خرد

نماینده تبریز در مجلس اضافه کرد: «این همان چیزی است که ظاهرا دولت ملاحظه آن را دارد؛ اما در واقع از آنجایی که خودش متولی صنعت خودروسازی است، نمی‌خواهد برای خودش رقیب بتراشد. اگر واردات خودرو آزاد شود، کسی خودروهای بی‌کیفیت را نمی‌خرد». بیگی ادامه داد: «به اعتقاد من اگر دولت لایحه واردات خودروهای کارکرده را به مجلس آورد، برای نجات وزیر صمت سابق از استیضاح بود؛ اما مؤثر واقع نشد و بعد مجلس آن را تصویب کرد». او همچنین توضیح داد: «البته آقای قالیباف مدعی است تصویب این لایحه در مجلس منجر به کاهش 25‌درصدی قیمت خودرو در بازار شده است؛ در‌حالی‌که این‌طور نیست. سؤال اینجا‌ست حالا که دولت قویا اعلام کرده نمی‌تواند این قانون را اجرا کند و ارز لازم واردات خودرو را تأمین کند، چرا قیمت خودرو بالا نرفته است؟». عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها همچنین ادامه داد: «علت اصلی کاهش قیمت خودرو، استیضاح آقای فاطمی‌امین، وزیر صمت وقت بود؛ یعنی پس از این استیضاح شاهد کاهش قیمت خودرو بودیم. برای نمونه کاهش قیمت 207 از یک‌میلیارد‌و 200 میلیون تومان پس از سه روز به 700 میلیون است و این کاهش قیمت 500 میلیون‌ تومانی ناشی از تصمیم مجلس برای تصویب این لایحه نبود، بلکه ناشی از استیضاح وزیر صمت بود». او در پاسخ به اینکه با این فرضیه یعنی وزیر صمت درباره افزایش قیمت خودرو ذی‌نفع بوده است؟ بیان کرد: «وزیر صمت در‌این‌باره مأموریت داشته است و بعد از این برکناری، شاهد سقوط قیمت خودرو بودیم. به همین دلیل است که دیگر قیمت خودرو افزایش نیافت».

مقصر وزیر صمت نیست، تیم اقتصادی دولت است

بیگی افزود: «بنابراین وزیر صمت فعلی تاوان عملکرد غلط وزرای پیش از خود را می‌دهد و مقصر نیست و دلیل به رأی نگذاشتن سؤال از وزیر صمت از طرف طراح هم همین بود. به اعتقاد من مقصر این ماجرا تیم اقتصادی دولت است که تصور می‌کند اگر این کار را انجام دهد، به ضرر منافع دولت است».