40 درصد آبخوان‌های ایران احیا نمی‌شوند
به طور خوش‌بینانه ۴۰ درصد آسیبی که به منابع آب وارد شده، بازگشت‌پذیر نیست؛ این موضوعی است که داریوش مختاری، کارشناس حوزه آب، به ایلنا گفته و توضیح داده است: تا سال ۱۲۹۹ فناوری‌های ما بیشتر در حد برداشت آب از قنات بوده است و آب شهرها، روستاها و کشاورزی؛ از قنات، چشمه و رودخانه‌ها تأمین می‌شد؛ یعنی انتقال آب ثقلی بود و در حد محلی بندهایی می‌ساختند و آب را انتقال می‌دادند.
به طور خوش‌بینانه ۴۰ درصد آسیبی که به منابع آب وارد شده، بازگشت‌پذیر نیست؛ این موضوعی است که داریوش مختاری، کارشناس حوزه آب، به ایلنا گفته و توضیح داده است: تا سال ۱۲۹۹ فناوری‌های ما بیشتر در حد برداشت آب از قنات بوده است و آب شهرها، روستاها و کشاورزی؛ از قنات، چشمه و رودخانه‌ها تأمین می‌شد؛ یعنی انتقال آب ثقلی بود و در حد محلی بندهایی می‌ساختند و آب را انتقال می‌دادند. مثلا روی رود کر ۱۲ بند سنتی داریم؛ به‌این‌ترتیب که سطح آب را بالا می‌آوردند و به داخل شبکه آبیاری سنتی منحرف می‌کردند؛ یعنی در تأمین آب کشاورزی، شهرها و روستاها فناوری پمپ نداشتیم و همه چیز بر‌اساس نیروی ثقلی و وزنی بود؛ تا اینکه فناوری پمپ در دهه ۱۳۱۰ وارد کشور شد و دهه ۳۰ و ۴۰ تا دهه ۵۰ نیز گسترش یافت و در این سه دهه تعداد چاه‌های حفاری‌شده به ۲۰۰ هزار حلقه رسید. او ادامه داد: در دهه ۶۰ و ۷۰ سالانه به طور میانگین تقریبا هر سال صد هزار حلقه و اکنون به یک میلیون حلقه چاه رسیده‌ایم که از این تعداد حدود ۴۰۰ هزار حلقه کم‌بازده و غیرمجاز و ۶۰۰ هزار حلقه چاه هم فعال اعم از عمیق، نیمه‌عمیق و سطحی هستند. مختاری تأکید کرد: اکنون به اینجا رسیده‌ایم که تعداد چاه‌ها را مرتب افزایش دادیم و ۳۰ درصد جامعه کشاورزی را به چاه وابسته کردیم و امروز اگر از دید واقع‌گرایانه به ماجرا نگاه کنیم، اینکه در برخی مناطق مثل اصفهان و فلات مرکزی بارگذاری سنگینی داشته‌ایم که مستعد بیابان‌شدن هستند و درواقع حوضه آبریز فلات مرکزی بحرانی‌ترین وضعیت را در کل کشور دارد. به گفته این کارشناس «اکنون دشت‌ها مانند بیماری هستند که سرطان در تار‌و‌پود آن حرکت کرده و باید شیمی‌درمانی شوند تا رودخانه‌ها برقرار و دشت‌ها احیا شوند. امکان درمان بسیار کم است؛ ولی تا حدی جا دارد که بخشی از آبخوان و جریان رودخانه‌ها به زمان ۳۰ و ۴۰ یا صد سال پیش برگردند؛ اما در کل ۴۰ درصد آبخوان‌های ایران هرگز بازنخواهند گشت؛ به طوری که شاهدیم مثلا در دشت قره‌باغ فسا که افت سطح آبخوان بسیار شدید است یا کبودرآهنگ همدان بازگشتی وجود ندارد و درمانی برای آنها پیش‌بینی نشده است».
