نانوایان گرفتار یارانه

شرق: جلوی درهای مشبک ساختمان اتاق اصناف تهران ایستاده‌اند و ناراضی به نظر می‌رسند؛ نانوایان پیر و جوان همه شاکی هستند. یکی می‌گوید کارگر نانوایی است و دیگری می‌گوید بعد از 35 سال آتش تنور خوردن، ناچار شده است نانوایی خود را تعطیل کند.

آن یکی که لهجه ترکی دارد، صدایش را پایین می‌آورد و به موهای سپید خود اشاره کرده و می‌پرسد من با این سن و سال باید برای خریدن یک کیلوگرم گوشت شرمنده زن و بچه‌ام باشم؟

حرف همه آنها یکی است. سهمیه آرد دولتی و مقررات سختگیرانه و پیچیده برای توزیع یارانه نان، گرفتاری‌های متعددی درست کرده که نتیجه آن گاهی دعوای نانوایان با مشتریان بوده است.

کارگر جوان نانوایی، دندان شکسته خود را نشان می‌دهد و می‌گوید ما نانوایی بربری داریم و با هر کارت بانکی، بیشتر از سه قرص نان نمی‌توانیم بفروشیم اما مسئولان در رسانه‌ها می‌گویند برای فروش نان محدودیتی وجود ندارد و مشتری را به جان ما می‌اندازند. از آن سمت اگر نان بیشتری بفروشیم نانوا را جریمه می‌کنند.

نانوایی از لابه‌لای جمعیت فریاد می‌زند به خدا قسم تازگی مرا برای همین موضوع یک میلیارد و 300 میلیون تومان جریمه کرده‌اند، از کجا بیاوریم؟

نانوای مسن دیگری خود را به جلوی جمعیت می‌کشد و توضیح می‌دهد که ما دقیقا نمی‌دانیم چند نان بفروشیم که جریمه نشویم؟ من نانوایی تافتون دارم و هفته گذشته 850 میلیون تومان جریمه شده‌ام.

چند نانوا یک‌صدا می‌گویند غیر از جریمه، سهمیه آرد یارانه‌ای نانواها را کم می‌کنند. نانوایی می‌گوید مگر ما چقدر درآمد داریم که هم کیسه آرد یارانه‌ای را حذف کنند، هم جریمه سنگین بگیرند و هم قیمت نان را پایین نگه دارند؟

اتاق اصناف تهران درهای فلزی مشبک را به روی نانوایان بسته است و کسی به آنها گوش نمی‌دهد. نانوایان خطاب به مأمور پلیسی که در صحنه حضور دارد می‌گویند ما دردمان را کجا بگوییم؟

مأمور شانه بالا می‌اندازد و نانوایان می‌گویند به وزارت کشاورزی رفته‌اند و جواب نگرفته‌اند، به وزارت صنعت رفته‌اند باز هم کسی پاسخ‌گو نبوده است و وزارت اقتصاد هم حاضر نیست یک کلمه جواب نانوایان را بدهد.

آنها به درهای سیاه مشبک اشاره می‌کنند و می‌گویند اینجا هم در را به روی ما بسته‌اند.

محدودیت فروش نان وجود ندارد

چندی‌پیش عکسی از یک نانوایی منتشر شد که اطلاعیه‌ای روی در چسبانده و نوشته بود فقط چهار قرص نان با هر کارت فروخته می‌شود اما به محض انتشار این خبر متولیان آن را تکذیب کرده و گفتند خبری که در رسانه‌ها مبنی ‌بر ممنوعیت خرید بیش از چهار نان با یک کارت بانکی منتشر شده است، صحت ندارد. روال خرید نان به صورت قبل بوده و این موضوع، تخلف یک نانوایی است.

فاطمه نظری، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران به «شرق» می‌گوید که توضیح آن نانوایی درست بوده اما او را بیش از یک میلیارد تومان جریمه کرده‌اند!

ایسنا درباره آن عکس نانوایی نوشت که «به تازگی ادعایی مبنی‌بر ممنوعیت فروش بیشتر از چهار عدد نان با یک کارت بانکی مطرح شد؛ حال آنکه چنین موضوعی اساسا با هدف طرح هوشمندسازی آرد و نان که جلوگیری از سهمیه‌بندی بوده، در تعارض است و این ادعا از سوی مسئولان پیگیری و تأکید شد که سامانه هوشمند توزیع آرد یارانه‌ای هیچ محدودیتی برای خرید نان خانوار ایجاد نکرده است و روی کارت‌خوان‌ها هم هیچ محدودیتی برای خرید نان خانوارها وجود ندارد».

این رسانه به مصاحبه محمد جلال، مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان استناد کرده و نوشته است‌ «خبری که در رسانه‌ها مبنی‌بر ممنوعیت خرید بیش از چهار نان با یک کارت بانکی منتشر شده است صحت ندارد. روال خرید نان به صورت قبل بوده و این موضوع، تخلف یک نانوایی است».

ایسنا در ادامه توضیح داده است «دولت سیزدهم از اواخر سال ۱۴۰۰،‌ خود را برای حذف ارز ترجیحی و اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها آماده می‌کرد. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید دولت انجام می‌داد، اتخاذ یک تدبیر برای یارانه آرد و نان بود. زیرا یارانه سنگین اختصاصی به آرد و نان فسادهایی را در این حوزه شکل داده بود که پیش‌بینی می‌شد با ورود به سال ۱۴۰۱ با توجه به تحولات اقتصاد جهانی (جنگ اوکراین و گران‌شدن قیمت گندم) و اقتصاد داخلی (آزادشدن قیمت آرد صنف و صنعت)، در صورت عدم اتخاذ تدابیر لازم، این فساد شدت پیدا کند به‌گونه‌ای که رسیدن نان یارانه‌ای به‌ دست مردم را تحت‌الشعاع قرار دهد. دولت در شرایطی باید برای یارانه آرد و نان تدبیر می‌کرد که سیدابراهیم رئیسی -رئیس‌جمهور- تأکید داشت اولا قیمت نان آزادسازی (حذف یارانه و چندبرابرشدن قیمت) نشود؛ دوم اینکه نان برای مردم سهمیه‌بندی نشود. با این پیش‌فرض و تأکید، وزارت اقتصاد پیشنهاد داد زیرساخت فنی هوشمندی ایجاد شود که با ایجاد شفافیت در توزیع آرد و نان یارانه‌ای، فساد به حداقل کاهش یابد. در واقع «طرح هوشمندی یارانه آرد و نان» به اجرا درآمد تا نان سهمیه‌بندی نشود».

این رسانه همچنین در ادامه توضیح داده است که «اکنون با گذشت حدود ۲۰ ماه از آغاز آجرای این طرح، دستاوردهای آن نمایان شده است. میزان مصرف آرد یارانه‌ای که پیش‌بینی می‌شد بدون اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در سال ۱۴۰۱ رکورد بزند و با افزایش ۱۲ درصدی به ۹ میلیون و ۷۵۰ هزار تن برسد، نه تنها افزایش نیافت بلکه با چهار درصد کاهش (نسبت به مصرف سال ۱۴۰۰) به هشت میلیون و ۲۰۰ هزار تن رسید که معادل مصرف آرد یارانه‌ای سال ۱۳۹۸ است.

در ادامه این روند کاهشی، برآورد می‌شود میزان مصرف آرد یارانه‌ای در پایان سال جاری به حدود هشت میلیون و ۱۰۰ هزار تن کاهش یافته باشد. در حالی که اگر طرح هوشمندسازی اجرا نمی‌شد، میزان مصرف آرد یارانه‌ای در پایان سال ۱۴۰۲ به ۹ میلیون و ۸۶۰ هزار تن می‌رسید».

محدودیت فروش نان وجود دارد؟

با این حال نانوایان این ادعا را غیرواقعی می‌دانند و از مشکلات عدیده خود با طرح جدید دولت برای توزیع یارانه آرد می‌گویند.

فاطمه نظری، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران هم با تأیید حرف‌های نانوایان به «شرق» توضیح می‌دهد که پیش از این نانوایان در هر نوبت به طور میانگین هفت تا هشت کیسه آرد یارانه‌ای دریافت می‌کردند و نوبت توزیع این کیسه‌های آرد پنجم، پانزدهم و بیست‌وپنجم هر ماه بود اما در ابتدای طرح از تمامی نانوایان یک کیسه آرد یارانه‌ای را حذف کردند و حالا به دلایل مختلف سهمیه آرد هر نانوایی را کم و کمتر می‌کنند.

او در ادامه توضیح می‌دهد که در سامانه مربوط به نانوایان قید شده است که مثلا یک نانوایی که نان بربری طبخ می‌کند، باید به ازای هر کیسه آرد یارانه‌ای به 30 نفر نان بفروشد و هر کیسه آرد 110 قرص نان بربری می‌دهد. با یک حساب و کتاب سرانگشتی می‌توان متوجه شد که سهمیه هر نفر حدود 3.5 قرص نان می‌شود و در واقع آن نانوایی اطلاعیه درستی منتشر کرده است.

رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در ادامه تأکید می‌کند که اگر نانوایی بیشتر از این میزان نان بفروشد، به عنوان فروش نامتعارف به سامانه گزارش می‌شود و نانوا نه تنها جریمه شده که سهمیه آرد او کسر می‌شود و از سوی دیگر مواردی هم وجود دارد که پول فروش نان به صورت کامل به نانوایان پرداخت نمی‌شود.

بنا به گفته نظری سهمیه آرد دولتی برای نانوایان دردسر شده است و در حالی که آرد تنها 10 تا 15 درصد هزینه‌های نانوایان را تشکیل می‌دهد، دولت به بهانه توزیع آرد دولتی قیمت نان را ثابت نگه داشته و اقتصاد بسیاری از نانوایان را دچار مشکل کرده است.

نانوایان توضیح می‌دهند که دولت می‌گوید150 هزار تا 180 هزار میلیارد تومان یارانه آرد پرداخت می‌کند اما در اجرا، در سرزنجیره تولید، با قیمت تعیینی، نمی‌گذارد قیمت واقعی تولید گندم ارائه شود، بعد یارانه‌ای را که باید به دست مصرف‌کننده بدهد از کشاورز می‌گیرد و یارانه‌ای را که باید به ته خط بدهد از نانوا می‌گیرد.