ساختمان‌سازی دیگران، بیماری‌های ما

آلودگی هوا عبارت است از وجود یک یا چند‌ یا مخلوطی از آلوده‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌های مختلف در هوای آزاد، به اندازه‌‌‌‌‌ای که برای انسان مضر بوده‌ یا موجب زیان‌رساندن به حیوانات، گیاهان و اموال شوند. گرد‌و‌غبار، قطره، خاکستر فرار، انواع گازها، بخار و دود آلوده‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌های مختلفی هستند که ممکن است از منابع طبیعی‌ یا مصنوعی وارد اتمسفر شوند.

علت عمده آلودگی هوا وجود آلاینده‌‌‌‌‌های ناشی از فعالیت‌‌‌‌‌های انسانی، کارخانجات، خودروها و... است که از انواع آنها آزبست، مواد مخرب لایه ازن، اکسید سولفور، سرب، منواکسید کربن، ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن قابل اشاره است.

ساختمان‌سازی به‌عنوان یک فعالیت انسانی در‌صورتی‌که مطابق با اقلیم و اصول طراحی و توسعه پایدار انجام نشود، تأثیرات مخرب بسیاری بر محیط زیست می‌گذارد. این تأثیرات از زمان تولید و تهیه کالاها و مصالح و شروع فعالیت‌های اجرائی در کارگاه تا بهره‌برداری از ساختمان و در‌نهایت تخریب آن قابل بررسی است. از نگاه کلی 40درصد انرژی مصرفی سالانه جهان را ساختمان‌‌‌‌‌ها مصرف می‌‌‌‌‌کنند. حدود نیمی از دی‌اکسید‌کربن منتشره خصوصا در کشورهای صنعتی ناشی از عملیات ساختمانی است. استخراج مواد خام، تولید مصالح، نقل و انتقال و ساخت‌وساز آلودگی‌های بخش ساختمان را ایجاد می‌کنند. آلودگی هوا اثرات و پیامدهایی مخرب بر روی انسان، گیاه و حتی اشیا نظیر ساختمان‌‌‌‌‌ها و اجسام دارد.

آلاینده‌‌‌‌‌های موجود در هوا آثار زیان‌‌‌‌‌بار متعددی بر جسم و روح افراد بر جای می‌‌‌‌‌گذارد به‌گونه‌‌‌‌‌ای که این عوارض حتی سال‌‌‌‌‌ها افراد را درگیر خود می‌‌‌‌‌کند. پدیده آلودگی هوا بر دستگاه‌‌‌‌‌های داخلی بدن مانند دستگاه قلبی و عروقی و تنفسی و همچنین اندام‌‌‌‌‌های خارجی مانند چشم و پوست که به‌طور مستقیم در معرض آلودگی هوا قرار می‌‌‌‌‌گیرند، اثرات مخربی دارد. همچنین بروز بیماری‌‌‌‌‌های مزمنی مانند آسم و آلرژی پوستی و بعضا بیماری‌‌‌‌‌های صعب‌العلاجی مانند سرطان از جمله تأثیرهای مخرب و جبران‌ناپذیر آلودگی هوا بر سلامت افراد جامعه است. گیاهان، قربانیان ناخواسته آلودگی هوا هستند و بر اثر آلودگی هوا مسموم می‌‌‌‌‌شوند. ساختمان‌‌‌‌‌ها، اجسام و اشیا‌ حتی از آلودگی هوا آسیب می‌بینند. تخریب ابنیه تاریخی و فرهنگی، از‌بین‌بردن رنگ اجسام، تخریب سنگ‌‌‌‌‌های آهکی مواد پلیمری و کاغذها از جمله این آسیب‌هاست.

از عوامل تأثیر‌‌‌‌‌گذار بر آلودگی هوا در فعالیت‌‌‌‌‌های ساخت‌وساز انتشار و پراکندگی گرد و غبار به هنگام تخریب و خاکبرداری ساختمان‌‌‌‌‌ها قابل اشاره است. تردد ماشین‌‌‌‌‌آلات ساختمانی که با رفت‌و‌آمد در مسیرهای شهری و کارگاه‌‌‌‌‌ها باعث ایجاد آلودگی شده و سلامت افراد را تحت‌‌‌‌‌الشعاع قرار می‌‌‌‌‌دهند از دیگر این موارد هستند. همچنین وجود سیلوهای سیمان در محوطه‌‌‌‌‌های باز، هنگامی که کارگران در‌حال تخلیه سیمان از سیلوها هستند، با توجه به اینکه اگر این سیلوها خوب جانمایی نشده و در مسیر جهت وزش باد قرار گرفته باشند، باعث پراکندگی سیمان در محیط اطراف می‌‌‌‌‌شود. دود حاصل از روشن‌بودن و فعالیت دستگاه دیزل ژنراتورها در محل کارگاه‌‌‌‌‌ها نیز که بعضا به دلایل مختلف خوب کار نمی‌کنند، موجب آلودگی هوا می‌شوند. انتشار گرد و غبار و مواد معلق در فرایندهای تولید، انبارکردن، بارگیری، حمل و انتقال مصالح ساختمانی پودری‌شکل مانند شن و ماسه، آهک، گچ، سیمان و... به کارگاه از دیگر عوامل آلاینده هوا محسوب می‌‌‌‌‌شوند.

برای کاهش آلاینده‌های هوا در کارگاه‌های ساختمانی لازم است مواردی مانند کنترل انتشار و پراکندگی گرد و غبار حاصل از تخریب و گودبرداری با آب‌پاشی مداوم آب غیر‌آشامیدنی، نصب لفاف (پوشش برزنتی یا پلاستیکی) بر روی دهانه‌‌‌‌‌های باز نمای ساختمان، ایجاد پوشش برزنتی یا پلاستیکی بر روی مصالح پودری‌شکل هنگام حمل به کارگاه ساختمانی، سرویس‌کردن و بررسی مرتب دستگاه‌‌‌‌‌های دیزل ژنراتورها، اندازه‌‌‌‌‌گیری دود ناشی از احتراق دیزل ژنراتورها در بازه زمانی مشخص توسط شرکت‌‌‌‌‌های مورد تأیید اداره کار و معاونت بهداشتی منطقه، کنترل تردد خودروها به‌خصوص در امر ترافیک در طول روز، رفع نقص موتورهای ماشین‌آلات فعال در پروژه، جلوگیری از تولید مواد و مصالح و فرایندهایی که ایجاد آلودگی در هوا می‌کنند، جانمایی مناسب سیلوهای سیمان در جهتی خلاف جهت وزش باد و خودداری از آتش‌زدن زباله‌ها و ضایعات ساختمانی مد نظر قرار گیرند.