چراغ سبز واشنگتن برای فروش جنگنده‌های اف16 به آنکارا

رئیس‌جمهوری ترکیه سرانجام مصوبه پارلمان این کشور برای پیوستن سوئد به ناتو را امضا کرد. پارلمان ترکیه با ۲۸۷ رأی موافق در برابر ۵۵ رأی مخالف درخواست عضویت سوئد در ناتو را تصویب کرده بود. پیش از این آنکارا با عضویت سوئد به دلیل آنچه حمایت این کشور از «تروریسم» می‌خواند مخالف بود. ترکیه، استکهلم را به حمایت از حزب غیرقانونی کارگران کردستان (پ.ک.ک) در سوئد متهم می‌کند. با تأیید پارلمان و امضای اردوغان، به این ترتیب یکی از مهم‌ترین موانع عضویت سوئد در ناتو پس از ۲۰ ماه کشمکش میان اعضای این سازمان و آنکارا برداشته شد. با وجود این پیوستن سوئد به این ائتلاف نظامی مستلزم موافقت مجارستان است. بوداپست که روابط نسبتا نزدیکی با روسیه دارد با عضویت سوئد در ناتو مخالف است.‌ پس از موافقت پارلمان و رئیس‌جمهور ترکیه با ورود سوئد به ناتو، وزارت امور خارجه آمریکا با فروش جنگنده‌های اف۱۶ به ترکیه موافقت کرد. به گفته سازمان همکاری امنیتی دفاعی آمریکا، وزارت امور خارجه این کشور با فروش ۴۰ جت جدید اف۱۶ به ترکیه موافقت کرده است. این سازمان همچنین با فروش ۴۰ فروند جنگنده اف۳۵ به همسایه ترکیه، یونان، موافقت کرده است. سازمان همکاری امنیتی دفاعی، کنگره آمریکا را از فروش جت‌های جنگنده‌ به ترکیه و یونان مطلع کرده است. این سازمان گفت که هزینه خرید جنگنده‌ها برای ترکیه تا ۲۳ میلیارد دلار برآورد شده است. ارزش خرید یونان تا ۸.۶ میلیارد دلار است. این قرارداد عظیم شامل کیت‌های نوسازی برای ۷۹ فروند جنگنده‌های اف۱۶ ترکیه نیز می‌شود. یکی از شروط ترکیه برای موافقت با پیوستن سوئد به ناتو دریافت جنگنده‌های آمریکایی بود. پیوستن عضوی جدید به ناتو مستلزم توافق تمام کشورهای عضو است. حمله تمام‌عیار روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، بر اهمیت ترکیه عضو ناتو در منطقه دریای سیاه افزوده است.

بن کاردین، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، یکی از چهار کمیته کلیدی که باید بر فروش جنگنده‌ها مهر تأیید می‌زد گفت که موافقتش با درخواست ترکیه برای خرید اف۱۶ منوط به تأیید عضویت سوئد در ناتو از سوی ترکیه بوده است. این سناتور دموکرات هم‌زمان افزود: «اما اشتباه نکنید، این تصمیمی نبود که من به آن به سادگی پرداخته باشم» و وضعیت حقوق بشر در ترکیه باید بهبود یابد. اکنون مجارستان تنها عضو ناتو است که هنوز الحاق سوئد را تصویب نکرده، اگرچه اخیرا نشانه‌هایی از پیشرفت دیده شده است.

به گزارش گاردین، وزارت امور خارجه ترکیه نیز در بیانیه‌ای در این زمینه اعلام کرد که آنکارا ۴۰ فروند اف۱۶ جدید دریافت خواهد کرد و ناوگان فعلی خود را به ۷۹ جت افزایش می‌دهد. یک مقام آمریکایی با تأکید بر ماهیت بسیار حساس این مذاکرات، گفت ایالات متحده تا زمانی که اسناد تصویب عضویت سوئد از ترکیه به واشنگتن نرسیده بود، به این معامله چراغ سبز نشان نداد.

ترکیه از اعضای قدیمی پیمان نظامی ناتو به‌شمار می‌رود و از سال ۱۹۵۲ عضو این ائتلاف نظامی است. براساس سازوکار عضویت ناتو، تمامی کشورها باید با درخواست عضویت کشورهای جدید موافقت کنند، چراکه برابر اساسنامه ناتو، حمله نظامی به هریک از اعضا به‌ مثابه حمله به سایر کشورها محسوب می‌شود.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، در ابتدا به پیشنهاد سوئد برای عضویت در ناتو به‌ دلیل پذیرش گروه‌های کردی که آنکارا آنها را سازمان‌های «تروریستی» می‌داند اعتراض کرد. سوئد در واکنش به این اعتراض، با تشدید قوانین ضدتروریسم و اتخاذ سایر اقدامات امنیتی تلاش کرد به درخواست‌‌های اردوغان پاسخ دهد. با این حال، اردوغان سپس تعهد آمریکا مبنی بر تحویل مجموعه‌ای از جت‌های جنگنده اف۱۶ را به میان کشید که به‌دلیل عقب‌نشینی ترکیه در زمینه حقوق بشر و درگیری با یونان، یکی دیگر از اعضای ناتو، با مقاومت کنگره مواجه شده بود. پس از این مجادلات، در نهایت ترکیه موافقتش را برای تصویب عضویت سوئد در ناتو اعلام کرد و آمریکا نیز از فروش هواپیماهای جنگی به آنکارا خبر داد.

مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، برای میانجیگری در این توافق تلاش دیپلماتیک زیادی را رهبری کرد و در جریان سفرش به آنکارا پس از زلزله فوریه ۲۰۲۳، سه بار به رئیس‌جمهوری ترکیه گفت اگر از عضویت سوئد در ناتو جلوگیری کند، هیچ هواپیمایی وجود نخواهد داشت.

رهبران کمیته روابط خارجی سنا و کمیته‌های امور خارجی مجلس نمایندگان هرگونه فروش عمده تسلیحات خارجی را بررسی می‌کنند. آنها برای اعلام تصمیمشان بررسی‌هایی انجام می‌دهند و نگرانی‌هایی را درمورد حقوق بشر یا مسائل دیپلماتیک مطرح می‌کنند که می‌تواند چنین معاملاتی را به تأخیر بیندازد یا حتی متوقف کند. پس از انتقال اطلاعیه رسمی از وزارت امور خارجه آمریکا، کنگره ۱۵ روز فرصت دارد که به فروش اعتراض کند و پس از آن چنین معامله‌ای قطعی تلقی می‌شود. در حال حاضر با وجود انتقاد برخی از نمایندگان آمریکا از ترکیه، مقام‌های ایالات متحده انتظار ندارند کنگره هیچ‌یک از این فروش‌ها را متوقف کند. در همین حال، یونان به‌ دلیل اختلافات ارضی حل‌نشده با ترکیه در منطقه غنی از انرژی دریای مدیترانه به‌شدت با این فروش مخالفت کرده است. توافق آمریکا با ترکیه به نبود مانعی برای فروش جنگنده به آتن نیز بستگی داشت و قرار است هم‌زمان به یونان جت‌های اف۳۵ پیشرفته ارائه شود.