انتخاب «شهردار» ویژه بافت تاریخی پایتخت

شرق: لایحه «سیاست‌گذاری و فرایند صدور پروانه مرمت، حفظ، احیا و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند تهران» در صحن شورای شهر تهران بررسی شد و کلیات آن پس از اعمال اصلاحاتی به تصویب رسید. هرچند برخی از اعضا معتقد بودند توجه به خانه‌های میراثی نباید باعث آزار و مشکلات برای ساکنان بافت‌های تاریخی شود. آنها معتقد بودند که محدودیت‌های ساخت در این محدوده‌ها باعث فرسودگی خانه‌های اطراف شده و به گفته محمد آقامیری، میراث فرهنگی به اندازه کافی با برخی قوانین ناقص خصوصا در موضوع بافت فرسوده در حق مردم اجحاف کرده است. پرویز سروری هم معتقد بود که بافت تاریخی یک فرصت است درحالی‌که به تهدید تبدیل شده است. برای مثال در جماران، ساخت دو طبقه یا چهار طبقه نمی‌تواند تأثیری بر این بنا داشته باشد. باید کاری کنیم که مردم نسبت به بافت و بنای تاریخی احساس تنفر نداشته باشند؛ در مواردی می‌بینیم که بافت و بنای تاریخی نیز در یک بافت نابود‌شده، از بین می‌رود. روز گذشته لایحه «سیاست‌گذاری و فرایند صدور پروانه مرمت، حفظ، احیا و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند شهر تهران» و طرح «اصلاحیه مصوبه فرایند صدور پروانه مرمت، احیا و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند شهر تهران» مورد‌ بحث و بررسی اعضای شورای شهر تهران قرار گرفت.

 83 خانه تاریخی در مالکیت شهرداری تهران

مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران، در قرائت گزارش این کمیسیون عنوان کرد که بافت تاریخی شهر تهران یک بافت ارزشمند و هویت پایتخت محسوب می‌شود؛ کما‌اینکه در مصوبات قبلی هم تکالیفی بر عهده شهرداری تهران بوده است. مضافا بر اینکه یک قانون بالادستی در این حوزه نیز از سوی مجلس به تصویب رسیده است. بنابراین اشکالی که در این فرایند مورد توجه است، این است که صدور پروانه‌ها در برخی موارد با قوانین مطروحه سازگاری نداشته و دچار مغایرت‌هایی می‌شد که تعریف خدمات و مأموریت‌های فی‌مابین وزارت میراث و شهرداری را در این بخش با مشکل روبه‌رو می‌کرد. بنابراین رویکرد این طرح بر اساس استفاده از پتانسیل‌های موجود شهر در افزایش سرانه گردشگری پایتخت است. او افزود: با سیاست‌گذاری‌هایی که در شورای سوم و چهارم به ‌وقوع پیوست املاک ارزشمندی خریداری شد و در اختیار شهرداری تهران قرار گرفت و حتی نمونه‌هایی از این املاک به مرحله مرمت‌سازی هم رسید. از‌این‌رو شاید درحال‌حاضر شهرداری تهران حدود 83 بنای تاریخی را تملک و بازسازی کرده اما همچنان در بهره‌برداری با چالش‌‌هایی هم مواجه هستیم که درصدد عملیاتی‌کردن اقدامات ویژه در‌ این ‌زمینه هستیم. خوشبختانه امروز با یک‌سری از تقاضاهایی از سوی شهروندان تهرانی مواجه هستیم که درصدد یا خریداری بافت تاریخی هستند یا بافت‌های موروثی را احیا کرده و در‌ نهایت متناسب با ظرفیت محلی کاربردی را تعریف می‌کنند که می‌تواند در دل آن خدمات گردشگری را نیز ارائه دهد.

عباسی با ذکر مثالی از یک بنای تاریخی در محله امامزاده یحیی(ع) تهران که با ورود بخش خصوصی این بنای مذکور به یک هتل تبدیل شده و به ارائه خدمات گردشگری مشغول است، گفت: این اقدام در دل بافت تاریخی ما در دوره‌ای که این نوع بافت‌ها در زمره آسیب محسوب می‌شده امروز میزبان توریست‌هایی از سراسر جهان است.

جعفر شربیانی، عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر تهران نیز با ذکر توضیحی درباره این لایحه عنوان کرد: پس از گذشت یک دوره بسیار طولانی از بی‌توجهی به بافت‌ها و ابنیه‌های تاریخی، تشکیل‌ شهرداری مجزا برای منطقه تاریخی حصار ناصری (بازار بزرگ تهران) به جهت حفظ و نگهداری این بافت نکته بسیار حائز اهمیتی است. مضاف بر اینکه شهر تهران پس از دوره قاجار به‌عنوان پایتخت انتخاب شد و در دوره ناصری گسترش یافت و همچنان به‌عنوان پایتخت ایران اسلامی و با این شکل ظاهری پابرجاست و یک تاریخ باستانی در اطراف آن است. او افزود: در‌حال‌حاضر آثاری در منطقه ری وجود دارد که قدمت آن بیش از 9 هزار سال تخمین زده شده و تاریخ آن با شهرهای اولیه دنیا مطابقت داشته و مملو از آثار ملی است. از‌این‌رو با توجه به وجود ارزش جهانی این آثار در شهر‌ری، باید نگاه ویژه‌ای به منطقه 20 شهرداری تهران با وجود چنین قدمتی انداخت و از حیث بودجه، اعتبارات و انجام پروژه‌های عمرانی با محوریت حوزه گردشگری و حفظ آثار باستانی توجه‌ قابل‌ملاحظه‌ای داشت.

ناصر امانی، عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه شورا نیز در جریان بررسی این لایحه گفت: در‌حال‌حاضر ما در تهران شاهد وجود معضلات عدیده‌ای هم در بخش بناهای تاریخی و میراثی شهر تهران و هم در بافت‌های پیرامونی‌ آن هستیم که عمدتا جزء بافت‌های فرسوده شهری به‌شمار می‌آیند که برای مثال در منطقه جوانمرد قصاب، مقبره‌ای به‌عنوان یک آثار میراثی به ثبت رسیده اما از همان زمان فریز شده و با اعمال محدودیت‌های بسیار ویژه، هیچ اجازه‌ای برای ساخت‌وساز و توسعه در آن محدوده صادر نمی‌شود و این موجب کم‌استقبالی شهروندان منطقه مذکور برای توسعه است. او با طرح سؤالی عنوان کرد آیا این طرح قرار است موجبات تسهیلگری داشته باشد یا اینکه این موارد همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند؟

  وجود ۳۴۲ بنای ملی در تهران

مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران با بیان اینکه اگر شهرداری به بافت تاریخی توجهی نداشته باشد، ممکن است به بافت فرسوده افزوده شود، گفت: مصوبه‌ای در شورای پنجم ابلاغ شد که ایرادات متعددی داشت و ما فشار وارد کردیم که در شورا تصویب نشود، اما به تصویب رسید. فرمانداری در ۱۳ مرداد سال ۱۴۰۰ در سه بند ایرادات این مصوبه را به شهرداری ابلاغ کرد و با حذف ایرادات این مصوبه ابلاغ شد. او افزود: حتی یک برنامه مرمت از این مصوبه خارج نشد. ما اصلاحیه لایحه صدور پروانه مرمت در بافت تاریخی را تنظیم و لایحه تکمیلی را ارسال کردیم. این لایحه به طرح تبدیل شد و معاونت در بافت تاریخی ورود پیدا کرد.

سلیمی با بیان اینکه بر اساس تأکید رئیس شورا در اصلاح ساختار ورود نکردیم، یادآور شد: بسته‌های تشویقی، تعامل فی‌مابین شهرداری و میراث فرهنگی و اقدامات مد‌نظر باید پیش‌‌بینی می‌شد که این موارد لحاظ شد.

او ادامه داد: مناطق درگیر با بافت تاریخی ازجمله مناطق ۱۱ و ۱۲ در این ساختار قرار می‌گیرد. طرح ما با لایحه شورای شهر در چهار بند اختلافاتی دارد. تأکید معاونت شهرسازی این بود که شهرداری ویژه بافت تاریخی منطبق با ساختار مجموعه باشد. امیدواریم بتوانیم فرایند صدور پروانه مرمت در بافت را صادر کنیم. سلیمی با تأکید بر اینکه ۳۴۲ بنای ملی در سطح شهر وجود دارد که ۸۳ بنا به میزان ۳۰ درصد در اختیار شهرداری تهران است، گفت: امیدواریم با تصویب این طرح، گردشگری نیز در بافت تاریخی تقویت شود.

احمد علوی رئیس کمیته گردشگری شورا نیز در ادامه با بیان اینکه متأسفانه دارندگان بناهای تاریخی در بوروکراسی اداری شهرداری و میراث فرهنگی بلاتکلیف هستند، گفت: ما وظیفه داریم بافت تاریخی را حفظ کنیم. باید برای دارندگان آن ویژگی‌هایی را در نظر بگیریم، وگرنه ممکن است همچون کسانی که درختان را تخریب می‌کنند، به دنبال تخریب بنا بروند. از‌این‌رو بهتر است برای کاهش این معضل، زمان‌بندی سه‌ماهه درخصوص تعیین تکلیف این نوع بناها تعیین شود. مصوبات متعددی درخصوص املاک واجد ارزش، همچون خانه دکتر شیبانی یا خانه شیخ فضل‌الله، در شورا داشتیم که پیشنهاد می‌شود در بندی، لازم‌الاجرا‌بودن مصوبات شورا به کمیته سیاست‌گذاری و کمیته فنی ابلاغ شود.

مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران، با بیان اینکه برخی مقررات به نفع حفظ بافت تاریخی تغییر می‌کند، گفت: بنده بشخصه با تعریف ساختار جدید مخالفم، اما منظور از شهرداری ویژه به‌طور خاص برای بازار است. پهنه بازار گسترده است و همچون ناحیه سه شهرداری، در منطقه ۱۹ که تأکید داشتیم باید شهرداری ویژه باشد و به اعتبار و اختیار بیشتر نیاز دارد نیز باید روند مشابهی ایجاد شود.

آقامیری، رئیس کمیته عمران شورا نیز با بیان اینکه در مواردی بافت تاریخی رهاشده در سنگلج به محلی برای تجمع معتادان تبدیل شده است، گفت: باید دقت کنیم با هماهنگی با میراث فرهنگی به مردم اجحاف نکنیم تا نتوانند نسبت به بازسازی منازل خود اقدام کنند. تا شعاع زیادی از بناها و بافت تاریخی، مجوز ساخت بیش از ارتفاع مشخصی داده نشده و منازل مردم به همین دلیل بازسازی نشده و فرسوده شده است.

او با بیان اینکه این لایحه کامل و قابل اجراست، گفت: باید مراقبت کنیم تا باری بر دوش مردم نگذاریم و این تفسیر پیش نیاید که ما با میراث هم‌افزایی کردیم؛ میراث فرهنگی به اندازه کافی با برخی قوانین ناقص خود خصوصا در موضوع بافت فرسوده در حق مردم ظلم کرده است و ما نتوانستیم ضوابط را اصلاح کنیم.

پرویز سروری، نایب‌رئیس شورا، با بیان اینکه بافت تاریخی یک فرصت است‌ در‌حالی‌که به تهدید تبدیل شده است، یادآور شد: در شهرهای مختلف این بافت به محدوده اطراف آسیب زده است. وی افزود: برای مثال در جماران، ساخت دو طبقه یا چهار طبقه نمی‌تواند تأثیری بر این بنا داشته باشد. باید کاری کنیم که مردم نسبت به بافت و بنای تاریخی احساس تنفر نداشته باشند. در مواردی می‌بینیم که بافت و بنای تاریخی نیز در یک بافت نابودشده، از بین می‌رود. باید بافت را به یک فرصت برای کسانی تبدیل کنیم که در محدوده اطراف بافت تاریخی زندگی می‌کنند.

مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز با بیان اینکه میراث فرهنگی در صورت رهاشدن به تدریج از بین می‌رود، گفت: اگر خانه‌های معمولی را هم رها کنیم، به بافت تاریخی یا مخروبه تبدیل می‌شوند. باید کاری کنیم که بافت فرهنگی برای صاحب آن درآمدزا باشد. وی ادامه داد: پیشنهاد بنده این است که فهرست بافت تاریخی و میراث فرهنگی داده شود تا در نقشه پیاده کنیم. باید پروانه ساختمان یک‌ماهه صادر شود و چرا باید سه ماه منتظر باشیم که میراث فرهنگی تأیید بدهد؟ این وظیفه میراث فرهنگی است که فهرست بافت را به ما ارائه دهد.

چمران با بیان اینکه دولت و مسئولان شهری موظف هستند مصوبات شورا را اجرائی کنند، گفت: می‌توان به میراث فرهنگی شش ماه فرصت داد تا فهرست بناها و بافت تاریخی را به شورا ارائه دهد و شهرداری در سامانه خود بارگذاری کند. اگر قرار بود استعلام صورت بگیرد، حداکثر فرصت باید یک ماه باشد. چرا باید استعلام چندین ماه طول بکشد؟ او با بیان اینکه در بسیاری از مناطق تهران شاهد وجود بافت‌های تاریخی متعدد هستیم، اضافه کرد: عده‌ای از کشورهای دیگر در محله امامزاده یحیی ساکن هستند و هر اتاق را به چند نفر اجاره می‌دهند تا در آن زندگی کنند و این موضوع یک ناامنی ایجاد کرده است. مجموعه‌ای با اعتبار بیش از 500 میلیارد تومانی برای احیای این منطقه اعلام آمادگی کرده و طرح خود را نیز به شهرداری ارائه داده، اما می‌بینیم ساکنان بومی آن منطقه کوچ کرده‌اند و اتباع در این محدوده ساکن هستند. این چه حسنی برای حفظ بافت تاریخی‌ است؟ چمران با بیان اینکه نباید تشکیلات جدایی ایجاد کرد و پیشنهاد بنده این است که ناحیه بازار به ناحیه ویژه تبدیل شود، گفت: می‌توان برای بازار شهردار ویژه یا «شهردار بازار» تعیین کرد تا این محدوده را اداره کند.

 ترافیک رنج‌آور تهران

روز گذشته در صحن علنی شورای شهر به موضوع ترافیک سنگین تهران هم اشاره شد. مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت شورا، وضعیت ترافیک تهران را بسیار رنج‌آور خوانده و متذکر شد: ترافیک تهران تبدیل به مسئله‌ای شده است که دیگر ساعت مشخصی نمی‌شناسد و جز در نیمه‌شب، تقریبا در تمام ساعات در پایتخت شاهد ترافیک در تمام مناطق هستیم. ترافیک ابعاد مختلفی دارد که یکی از آنها مسئله حقوق عامه و حقوق شهروندی است. در ادوار گذشته مدیران مسئولیت‌هایی داشتند که گاهی با ترک فعل‌هایشان سبب شده‌اند امروز تهران در شرایط بغرنجی قرار گیرد.

وی افزود: میلیون‌ها لیتر بنزینی که با یارانه در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد، در این ترافیک سوخته و هوای شهری را که ما و فرزندانمان در آن نفس می‌کشیم، آلوده می‌کند. اینها مسائلی است که تهران با آنها مواجه است؛ بنابراین درخواست می‌شود با توجه به افزایش تعداد سفرها در روزهای پایان سال، این مسئله با همکاری پلیس راهور و معاونت حمل‌ونقل و ترافیک مدیریت شود تا حداقل شهروندان تهرانی در این ترافیک اعصاب‌خردکن و سرسام‌آور رنج کمتری را متحمل شوند.

اقراریان با تأکید بر اینکه حل مسئله ترافیک یک‌شبه امکان‌پذیر نیست و راهکار بلندمدت می‌طلبد، بیان کرد: مدیریت ترافیک در سطح تهران برای روزهای پایانی سال مسئله‌ای بسیار جدی است و ضرورت دارد در کنار قرارگاه‌هایی که امروز در شهرداری تهران وجود دارد، قرارگاهی نیز برای ترافیک تهران برای روزهای آخر سال در نظر گرفته شود تا شهروندان کمتر آزار ببینند.