نبود واژه مناسب برای معرفی این افراد

محمد جودی-مدیر گروه برابری معلولان:‌ چنانچه بخواهیم نام‌گذاری انواع معلولیت در تاریخ معاصر ایران را بررسی کنیم، می‌توان به سه بخش تاریخی قاجار، حکومت پهلوی و پس از سال ۱۳۵۷ اشاره کرد. برای مثال در اسناد تاریخی در زمان پیش از حکومت پهلوی از واژه‌هایی مانند «فلج، کور، کر، لال و مجنون [جن‌زده]» استفاده شده است.

سپس در زمان حکومت پهلوی تغییرات مثبتی در این زمینه انجام شد و از واژه‌هایی مانند «معلول، نابینا، ناشنوا و عقب‌مانده ذهنی» استفاده شد. پس از انقلاب و حدودا در دهه 70 نیز فعالان حقوق افراد دارای معلولیت سعی بر بهبود اثر انتقال حس بهتر واژگان داشته و از واژگانی مانند «روشندل، توانخواه، توانیاب و توانجو» استفاده کرده‌اند. لازم به ذکر است که در سال ۱۳۸۷ کشور ایران به کنوانسیون حقوق افراد دارای ناتوانی (convention on the rights of persons with disabilities) پیوست که در اکثر اسناد با عنوان «کنوانسیون حمایت از افراد دارای معلولیت» ترجمه شده است. در کنوانسیون یادشده به اهمیت فردیت این افراد پافشاری داشته و از واژه «معلولان» با نادیده‌گرفتن فردیت اجتناب کرده است. در‌صورتی‌که سال ۱۳۹۶ قانون جدید حمایت از افراد دارای معلولیت با عنوان «قانون حمایت از معلولان» به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که متأسفانه با نادیده‌گرفتن اهمیت فردیت این افراد فقط به واژه «معلولان» در عنوان قانون یادشده بسنده کرده است.

در سال‌های اخیر و به‌تازگی برخی فعالان از واژگان جدیدی مانند «ویژه‌تن» و «افراد با نیاز‌های خاص [یا ویژه]» استفاده کرده‌اند. از نظر نگارنده برای نام‌گذاری انواع معلولیت تنها واژگان نابینا و ناشنوا صحیح بوده و دیگر واژگان به کار برده‌شده در سیر تاریخ نادرست و بیانگر صحیح معرفی این افراد نیستند. به طور مثال واژه «روشندل» که بارها در میان مردم استفاده می‌شود، به‌هیچ‌عنوان بیانگر معرفی فرد نابینا نیست، ضمن آنکه اکثر نابینایان نیز با به‌کار‌بردن این واژه مخالف هستند. از طرفی واژگانی مانند «توانخواه»، «توانیاب» و «توانجو» نیز صحیح نیست؛ زیرا این افراد یابنده و جوینده توان نیستند. و در نهایت واژه معلول به معنای بیمار که از ریشه عربی علیل گرفته شده، نیز به دلیل فارسی‌نبودن و بیمار عنوان‌کردن فرد، بیانگر معرفی صحیح این افراد نبوده است. به نظر می‌رسد که سیر تغییرات انجام‌شده به دلیل معرفی‌کردن این افراد با واژگانی که باعث ایجاد حس مثبت، بهتر و با رویکردی مناسب‌تر برای افکار عمومی بوده است و همچنان نیز مستلزم واژه‌گزینی جدید از طرف متخصصان ادبیات پارسی است.

علاج معضل زباله‌گردی به روایت وزیر

ایرنا: امین‌حسین رحیمی، وزیر دادگستری جایگاه وزارت دادگستری، در فرایند مدیریت پسماند را هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط و تسهیل هم‌افزایی و هم‌گرایی برای رفع معضل زباله‌گرد و مدیریت پسماند عنوان کرد. او با اشاره به وظایف قانونی وزارت دادگستری در حوزه حقوق کودک و حقوق شهروندی، علاج رفع معضل زباله‌گردی را در اجرای کامل و دقیق قانون مدیریت پسماند دانست و افزود: تنها گزینه پیش‌رو، فرهنگ‌سازی موضوع تفکیک زباله از مبدأ و اجرای قانون مدیریت پسماند است. رحیمی با اشاره به خدشه به کرامت انسانی در موضوع زباله‌گردی و معضل ورود اتباع بیگانه، افراد سودجو و به‌ویژه کودکان به این فرایند، بر لزوم رفع ریشه‌ای این معضل و ورود جدی و جهادی دستگاه‌های ذی‌ربط به این مسئله تأکید کرد. وزیر دادگستری اظهار کرد: دستگاه‌های مختلفی با حوزه وظایف و اختیارات متفاوت در این موضوع دخیل هستند، از این منظر باید با هم‌گرایی و هم‌افزایی برای نیل به هدف مد‌نظر حرکت کرد و از فعالیت جزیره‌ای که مانع از تحقق اقدامات و دستیابی به مطلوب مد‌نظر که همانا رفع معضل زباله‌گردی و همچنین اجرای دقیق قانون مدیریت پسماند است، پرهیز کرد. رحیمی با اذعان به اینکه موضوع جمع‌آوری پسماند تبدیل به یک کسب‌و‌کار شده و ناگزیر برای فعالیت در این حوزه نیاز به کسب مجوزهای لازم از مراجع ذی‌ربط است، افزود: باید از فعالیت زیرزمینی و غیرقانونی در این زمینه جلوگیری کرد.