روسیه، محور تنش

وزیر خارجه ایالات متحده پس از دیدار از شانگهای، روز گذشته در پکن با همتای چینی خود دیدار و درباره روابط نظامی، اقتصادی و تنش‌های میان دو کشور گفت‌وگو کرد. آنتونی بلینکن در این دیدار درباره عوامل منفی در روابط واشنگتن و پکن از‌جمله کمک پکن به مسکو در جنگ اوکراین هشدار داد.

آنتونی بلینکن در این دیدار درباره حمایت چین از ارتش روسیه ابراز نگرانی کرده است؛ چرا‌که حمایت پکن از مسکو یکی از مسائل متعددی است که بهبود اخیر در روابط بین بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان را تهدید می‌کند.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، هم در آغاز مذاکرات به بلینکن گفته که «کشتی غول‌پیکر روابط چین و ایالات متحده تثبیت شده است؛ اما عوامل منفی در این رابطه همچنان در حال افزایش هستند».

به گزارش رویترز، متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، دراین‌باره گفته است که بلینکن درباره نگرانی‌های مربوط به حمایت جمهوری خلق چین از پایگاه صنعتی دفاعی روسیه گفت‌وگو کرده است. دو طرف همچنین درباره تایوان، دریای چین جنوبی و دیگر نقاط آتش‌بس بحث کردند. وانگ یی به بلینکن گفته است که روابط این دو کشور با انواع اختلالات مواجه است. حقوق توسعه مشروع چین به طور غیرمنطقی سرکوب شده و منافع اصلی ما با چالش‌هایی مواجه است.

وزیر امور خارجه چین افزوده که ایالات متحده نباید روی «خطوط قرمز» که حاکمیت، امنیت و منافع توسعه چین را پوشش می‌دهد، قدم بگذارد. وانگ یی با این اظهارات اشاره‌ای آشکار به تایوان داشته؛ جزیره‌ای که به طور دموکراتیک اداره می‌شود و حکومت چین‌ ادعا می‌کند که متعلق به این کشور است و همچنین منظور دیگر از این اظهارات، دریای مورد مناقشه چین جنوبی بوده است.

از دیگر موضوعات مطرح‌شده در این دیدار، می‌توان به شکایات ایالات متحده درباره ظرفیت صنعتی مازاد چین، ارتباطات نظامی و هوش مصنوعی اشاره کرد. ایالات متحده همچنین به دنبال پیشرفت در زمینه محدودکردن عرضه مواد شیمیایی استفاده‌شده در ساخت فنتانیل از طریق چین است. بلینکن همچنین با وزیر امنیت عمومی چین، وانگ شیائوونگ، برای بحث درباره موضوع فنتانیل ملاقات کرده است.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، ساعاتی قبل از ورود بلینکن به چین در روز چهارشنبه، یک لایحه دوحزبی را امضا کرد که شامل هشت میلیارد دلار برای مقابله با قدرت نظامی چین و همچنین میلیاردها دلار کمک دفاعی برای تایوان و ۶۱ میلیارد دلار برای اوکراین بود. رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین از دفتر نماینده تجاری آمریکا خواسته است که نرخ تعرفه درباره فولاد و آلومینیوم چین را سه‌ برابر کند.

چین ادعا کرده که با وجود شراکت بدون محدودیت با مسکو، از ارائه تسلیحات برای جنگ روسیه در اوکراین خودداری کرده است. این در حالی است که مقامات آمریکایی هشدار می‌دهند که شرکت‌های چینی به طور بی‌سابقه‌ای به صنعت تسلیحات روسیه کمک می‌کنند که به تغییر موج جنگ کمک کرده است. به‌عنوان مثال مقامات آمریکا می‌گویند واردات ماشین ابزار بزرگ از چین به روسیه کمک کرده است تا تولید موشک‌های بالستیک خود را افزایش دهد. مقامات آمریکایی بارها هشدار داده‌اند که چنین کمک‌هایی به روابط دوجانبه گسترده‌تر آسیب می‌رساند. چین در مقابل ادعا کرده که به هیچ طرف جنگ تسلیحاتی ارائه نداده است، با این حال می‌گوید که تجارت عادی بین چین و روسیه نباید قطع یا محدود شود.

از طرف دیگر، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، هم هشدار داده است که چین اگر می‌خواهد از روابط خوب با غرب برخوردار باشد، باید از حمایت از جنگ روسیه در اوکراین دست بردارد. رئیس این ائتلاف نظامی غربی در جریان بازدید از برلین گفت که کمک پکن برای تلاش‌های جنگی مسکو حیاتی است؛ زیرا با به اشتراک گذاشتن فناوری‌های پیشرفته مانند نیمه‌هادی‌ها، اقتصاد جنگی روسیه را تقویت می‌کند.

استولتنبرگ گفت: «سال گذشته، روسیه ۹۰ درصد از میکروالکترونیک‌های خود را از چین وارد کرد که برای تولید موشک، تانک و هواپیما استفاده می‌شد. چین همچنین در تلاش است تا توانایی‌های ماهواره‌ای و تصویربرداری پیشرفته را به روسیه ارائه دهد».

او هشدار داد: «چین می‌گوید خواهان روابط خوب با غرب است. درعین‌حال پکن همچنان به بزرگ‌ترین درگیری مسلحانه در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون دامن می‌زند. آنها نمی‌توانند هر دو طرف را داشته باشند». استولتنبرگ به متحدان غربی هشدار داد که مانند روسیه به چین وابسته نشوند. او گفت: «در گذشته ما مرتکب این اشتباه شدیم که به نفت و گاز روسیه وابسته شدیم. ما نباید آن اشتباه را با چین تکرار کنیم. وابستگی به پول، مواد خام و فناوری‌های آن. این وابستگی‌ها ما را آسیب‌پذیر می‌کند».

چین روابط تجاری و نظامی با روسیه را در سال‌های اخیر تقویت کرده است؛ زیرا ایالات متحده و متحدانش تحریم‌هایی را علیه هر دو، به‌ویژه مسکو به دلیل حمله به اوکراین اعمال کردند.

داده‌های گمرک چین نشان می‌دهد که تجارت چین و روسیه در سال ۲۰۲۳ به رکورد ۲۴۰.۱ میلیارد دلار رسید که در مقایسه با سال قبل ۲۶.۳ درصد افزایش داشت. صادرات چین به روسیه در سال گذشته ۴۶.۹ درصد افزایش یافت؛ درحالی‌که واردات از روسیه ۱۳ درصد افزایش یافت. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه قرار است در ماه می‌ برای گفت‌وگو با شی جین‌پینگ، رهبر حزب کمونیست چین، به چین سفر کند که می‌تواند اولین سفر خارج از کشور در دوره جدید ریاست‌جمهوری او باشد.

لنگرگاهی در اختیار روسیه

رویترز در گزارش اختصاصی با استناد به تصاویر ماهواره‌ای از تخصیص یک لنگرگاه در چین به یک کشتی باری روسی که تحت تحریم ایالات متحده است و در جابه‌جایی تسلیحات از کره شمالی به روسیه نقش دارد، خبر داد. «مؤسسه خدمات یکپارچه سلطنتی بریتانیا» که یک اندیشکده بریتانیایی است، اعلام کرد که کشتی روسی «آنگارا» از ماه فوریه در یک کارخانه کشتی‌سازی در استان «ژجیانگ» در شرق چین لنگر انداخته است. به گفته این اندیشکده، این کشتی از ماه آگوست سال ۲۰۲۳ تاکنون هزاران کانتینر را که گمان می‌رود حاوی مهمات تولید کره شمالی باشد، به بندرهای روسیه انتقال داده است.

ایالات متحده و متحدانش در تلاش‌اند تا از حمایت نظامی و اقتصادی دیگر کشورها از روسیه در جنگ اوکراین جلوگیری کنند و اکنون حضور این کشتی در یک کارخانه کشتی‌سازی در چین می‌تواند این تلاش‌ها را به چالش بکشد.

با توجه به اینکه اوکراین در هفته‌های اخیر هم‌زمان با کمبود مهمات تحت حملات مجدد ارتش روسیه قرار گرفته است، مقامات آمریکایی به چین درباره ارسال کمک و بازسازی قوای ارتش روسیه هشدار دادند. کرت کمپبل، معاون وزیر خارجه ایالات متحده، گفته است در‌صورتی‌که پکن حمایت از مسکو را افزایش دهد، واشنگتن از پا نمی‌نشیند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که ایالات متحده از گزارش‌‌های معتبر درباره اینکه «آنگارا درحال‌حاضر در بندری در چین لنگر انداخته» مطلع است و این موضوع را با مقامات چینی در میان گذاشته است.

او با استناد به قطع‌نامه شورای امنیت مبنی بر محدودکردن تجارت با کره شمالی و لزوم ابطال مجوز کشتی‌های درگیر فعالیت‌های غیرقانونی گفت: «ما از همه کشورهای عضو می‌خواهیم که به تعهدات خود عمل کنند». بنا بر تصاویر ماهواره‌ای که در ماه‌های اخیر به دست مؤسسه خدمات یکپارچه سلطنتی بریتانیا رسیده است، کشتی «آنگارا» در کشتی‌سازی «جوشان شینیا» لنگر انداخته است. بنا بر اطلاعات وب‌سایت «جوشان شینیا»، این کارخانه بزرگ‌ترین کشتی‌سازی خصوصی چین است.

این کشتی به وسیله سیستم شناسایی خودکار منحصر‌به‌فردش شناسایی شد. به نظر می‌رسد این سیستم به دلایل امنیتی هنگام عبور از تنگه پررفت‌و‌آمد کره روشن گذاشته شده است.

بنا بر اعلام مؤسسه خدمات یکپارچه سلطنتی بریتانیا به نظر می‌‌رسد این کشتی در ۹ فوریه برای انجام تعمیرات به کشتی‌سازی «جوشان شینیا» آمده است و گمان می‌رود که پیش‌ازآن با سیستم شناسایی خودکار خاموش در بنادر کره شمالی یا روسیه لنگر انداخته باشد و در این زمان کوتاه پس از ورود این کشتی به چین مجددا خاموش شد. به گفته مؤسسه خدمات یکپارچه سلطنتی بریتانیا، «آنگارا» که تحت تحریم آمریکاست، از آگوست ۲۰۲۳ تاکنون ۱۱ بار میان بندر «راسون» در کره شمالی و بنادر روسیه در رفت‌وآمد بوده است.