چالش‌های دخل شهرداری

شرق: بودن یا نبودن شهردار تهران در جلسه بررسی گزارش تفریغ بودجه 1401 شهرداری تهران موضوع بگومگوهای برخی از اعضای شورای شهر بود. تعدادی از اعضای شورای شهر معتقد بودند براساس قانون شهردار باید در جریان بررسی گزارش تفریغ در صحن حاضر باشد و برخی نیز تأکید داشتند قانون چنین تأکیدی ندارد.

ناصر امانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه، تأکید داشت که این گزارش باید با حضور شهردار بررسی شود و پرویز سروری به او یادآوری می‌کرد که در زمانی که او معاون شهردار بود و او عضو شورای چهارم، بررسی گزارش تفریغ بدون حضور شهردار انجام می‌شد. امانی به او یادآوری کرد که او امروز عضو شورای شهر تهران است و نماینده مردم قسم یاد کرده که پیگیر حقوق مردم باشد و قانون را اجرا کند. سروری هم پاسخ داد:‌ نمی‌دانم چرا ایشان از معاون‌بودن خود خوفناک است. بحث من این است که ایشان در دوره چهارم معاون بوده و نگفتم امروز عضو شورا نیست یا چگونه عمل کرده است؟ سؤال من این است که ایشان چند بار باید تذکر دهد؟ باید یک‌جا تصمیم‌گیری و مدیریت شود. امانی به او پاسخ داد به معاون‌بودن خود در زمان قالیباف افتخار می‌کند.

در‌این‌میان مهدی چمران هم در برابر تأکید امانی به اجرای قانون با تندی به او گفت که می‌تواند به فرمانداری اعتراض کند و اجازه نداد او به سخنانش ادامه دهد.

صحن پرحاشیه شورای شهر تهران نشان می‌داد اشک‌های مهدی چمران نتوانسته میان موافقان و منتقدان عملکرد شهردار تهران همدلی ایجاد کند و همچنان اختلاف‌نظرها یا به گفته برخی از اعضا مباحثه‌های طلبگی ادامه دارد. احمد صادقی در برابر انتقاد مهدی اقراریان که معتقد بود گزارش تفریغ بودجه نشان از آشفتگی مالی در شهرداری دارد، گفت که به رسانه‌ها کلیدواژه می‌دهد و یادآوری کرد که زمانی هم وضعیت شهر تهران را به شهر رها‌شده تشبیه کرده است؛ توصیفی که به تیتر یکی از روزنامه‌ها تبدیل شد.

استناد ناصر امانی برای حضور شهردار ماده 26 آیین‌نامه مالی شهرداری بود که در آن آمده است مسئولیت تنظیم بودجه شهرداری و مراقب بر حسن اجرای آن و همچنین تنظیم تفریغ بودجه برعهده شهردار و مسئول امور مالی است. واگذاری این وظیفه از طرف شهردار به هریک از مأموران شهرداری رفع مسئولیت نخواهد کرد. امانی توضیح داد: شهردار موظف است به محض پیشنهاد بودجه یا تفریغ بودجه به انجمن شهر بر مبنای اختیاری که مطابق با قانون 38 شهرداری به او تفویض شده، دست‌کم سه روز در هفته تقاضای تشکیل جلسه شورا را بدهد و خود نیز در جلسات حضور یافته و توضیحات لازم را درباره اقلام مندرج در آن بدهد. بدون حضور شهردار رسیدگی به تفریغ بودجه امکان‌پذیر نیست. یکی از وظایفی که برای شورای شهر تهران در قانون مشخص شده، تصویب تفریغ بودجه است یعنی شورای ششم باید تفریغ بودجه 1400 شهرداری را تصویب کند. آیا امروز این موضوع در دستور کار است؟

امانی با بیان اینکه در هیچ‌ جای قانون ما گزارش حسابرسی تفریغ بودجه نداریم، تأکید کرد: تفریغ بودجه کارنامه شهردار است و خط‌کش رعایت انضباط مالی در شهر تهران. در حوزه نظارت بر بخش مالی ما چه اقداماتی در سه سال گذشته انجام داده‌ایم. اول خواندن گزارش‌های حسابرسی سازمان‌ها و شرکت‌ها، دوم گزارشی که خزانه‌دار از صورت‌های مالی شهرداری می‌دهد و سوم تفریغ بودجه. ما 9 بند در قانون شهرداری‌ها و وظایف شوراهای اسلامی شهر داریم که می‌گوید شما مسئول نظارت بر کنترل مسائل مالی، اموال و دارایی‌های شهرداری تهران هستید و مهم‌ترین سند آن هم تفریغ بودجه است. اگر شهرداری نباید گزارش ارائه می‌داده، باید شورا برگشت می‌داده و به شهرداری می‌گفته باید لایحه تفریغ را به صحن شورا ارائه دهید و نباید به کمیسیون برنامه و بودجه ارجاع می‌شده است. چطور وقتی بودجه است، شهردار تشریف می‌آورند اما برای تفریغ بودجه نه! چون می‌گویند گزارش تفریغ بودجه است و نیاز به حضورش نیست! اگر قرار است تفریغ بودجه شهرداری رسیدگی شود، حضور شهردار الزامی است، اگر قرار است تفریغ بودجه تصویب شود، خواندن گزارش حسابرس معنا ندارد! ما قرار نیست گزارش تصویب کنیم. ما باید لایحه تفریغ را تصویب کنیم. اگر شهردار تهران امروز نمی‌آیند، یک روز دیگر بیایند و در آن روز بررسی شود. امانی بعد از قرائت گزارش حسابرس یادآور شد که در این گزارش بودجه سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری نیست و بررسی‌ها مستلزم در اختیار قراردادن اطلاعات حسابرسی‌ها و اطلاعات مالی شرکت‌های وابسته به شهرداری است یعنی 41هزارو 800 میلیارد تومان از بودجه 96‌هزارو 600 میلیارد تومانی شهرداری که با بودجه عمومی جمع می‌شود، حسابرس می‌گوید درباره آن من هیچ اظهارنظری نمی‌توانم بکنم. تفریغ بودجه آن سازمان‌ها و شرکت‌ها نیست. مطابق با تبصره 31 الحاقی اصلاحی مصوبه بودجه 1401؛ شهرداری تهران موظف است ردیف‌های متناظر گردشی را ظرف مدت یک هفته به تأیید کمیسیون تلفیق شورای شهر تهران برساند. تصویب‌نشدن مصوبه ردیف‌های کاهشی، یعنی شهرداری کاهش داده، بدون اینکه مصوبه کمیسیون تلفیق را بگیرد. حسابرس وقتی مصارف را بررسی کرده، تعداد 84 ردیف بودجه‌ای فاقد اعتبار مصوب بوده است یعنی شهرداری تهران در سال 1401، 84 ردیف را بدون مصوبه شورا هزینه کرده است. بودجه عمومی شهرداری تهران 50‌هزارو 300 میلیارد تومان بوده، ابلاغ شهرداری 54 هزار میلیارد بوده، هزینه نهایی 52‌هزارو 500 میلیارد تومان بوده، یعنی دوهزارو 500 میلیارد تومان بیش از بودجه مصوب عمل کرده است. این مورد در کارنامه شهرداری تهران تأمل‌برانگیز و قابل بررسی است. در بسیاری از موارد سقفی که ما برای واحدهای مأموریتی شهرداری تهران تصویب کردیم و همچنین تبصره‌ها، هیچ‌کدام عمل نشده است. به گفته او در تمام بندها سقفی که ما برای توسعه حمل‌ونقل عمومی، ساخت پارکینگ، آتش‌نشانی و توسعه فضای سبز و باغات نه به موقع داده شده و نه مبلغی که به حساب شهرداری واریز شده، به آنها اختصاص داده شده است. همه یا حداکثر 50 درصد یا عموما کمتر از 50 درصد اختصاص داده شده است.

مهدی اقراریان، عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورا، هم گفت: اعداد با ما سخن می‌گویند و گزارش تفریغ بودجه یکی از شاخص‌های بررسی عملکرد شهردار و همکاران اوست و برخی از اعضا به این عملکرد نقد دارند. در این گزارش، اعداد به ما می‌گویند که ما یک آشفتگی مالی در شهرداری تهران داریم. براساس گزارش تفریغ بودجه و آقای امانی به گوشه‌ای از چرایی این آشفتگی اشاره کردند. و ابهامات بسیار زیادی درباره این گزارش حسابرسی وجود دارد. محمد آخوندی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورا، با بیان اینکه شهردار یک نسخه از گزارش تفریغ بودجه را در تیرماه سال ۱۴۰۲ به شورا ارائه داده است، یادآور شد: همواره به این شکل بوده که گزارش به شورا می‌آمده و اگر شهردار در روز ارائه گزارش تقاضای جلسه می‌کرد، در شورا حضور می‌یافت و درخواست ارائه گزارش می‌کرد. امروز قرار است گزارش حسابرس را بررسی کنیم و بندهای تکلیفی در قالب یک ماده‌واحده برای شهرداری آماده شده و یک ماه برای گزارش دلایل ایرادات فرصت داده شده و این یک سیر قانونی همیشگی است. رئیس‌جمهور نامه‌ای در ۲۳ فروردین سال ۱۴۰۱ به مجلس ارسال کرده و قانون فهرست قوانین نامعتبر در حوزه شوراها و شهرداری‌ها را که در چهارم اسفندماه سال ۱۴۰۰ در شورای نگهبان به تصویب رسیده، به مجلس ارائه داده است. این فهرست صدها صفحه است و ردیف ۴۰ این فهرست به ماده ۳۸ اشاره می‌کند که منسوخ شده و به عدم لزوم شهردار در زمان ارائه گزارش تفریغ اشاره دارد. استناد به ماده ۲۶ نیز پس از منسوخ‌شدن ماده ۳۸ وجاهتی ندارد و این مصوبه مجلس است. مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا، با تأکید بر الزام رعایت قانون گفت: یا شهردار دعوت نشده یا به هر دلیلی نمی‌تواند در جلسه حضور داشته باشد و ما این موضوع را می‌پذیریم که نمی‌تواند در جلسه حضور یابد اما تفریغ بودجه باید با حضور شهردار تهران بررسی شود.

‌پرویز سروری، نایب‌‌رئیس شورا، با بیان اینکه اگر بحث قانون است، بررسی گزارش حسابرسی سال قبل غیرقانونی است، گفت: در چهار سال حضور در دوره چهارم شورا که آقای امانی معاون آقای قالیباف بود، یک بار هم شهردار برای بررسی تفریغ بودجه در شورا حضور نیافت. بحث من این است که همین شورا سال قبل تفریغ بودجه را بدون حضور شهردار بررسی کرد. اگر بحث امروز درست است، پس تکلیف جلسه سال قبل چیست؟ ما یک ساعت وقت شورا را گرفتیم که این موضوع قانونی است یا نه؟ چرا سال قبل روی این موضوع بحث نکردیم؟ این نگاهی متناقض به مسئله است.

مهدی اقراریان، رئیس کمیته حقوقی شورا تأکید کرد: در نامه رئیس شورا به شهردار تهران و رونوشتی که به ما ارائه شده، از شهردار تهران در رأس ساعت ۱۰ صبح امروز برای حضور در شورا دعوت شده و امروز به هر دلیلی شهردار در جلسه حضور ندارد و ما قضاوت نمی‌کنیم.

او اضافه کرد: گفته شد که پیش از این ۳۰۰ گزارش حسابرسی در شورا قرائت شده است. وقتی گزارش حسابرسی شرکت‌ها و سازمان‌ها ارائه می‌شود، مدیران عامل آنها در صحن شورا حضور پیدا می‌کنند. امروز در بررسی گزارش حسابرسی تفریغ بودجه شهرداری تهران باید شهردار حضور یابد. مخاطب ما در این موضوعات شهردار است و مناسب‌تر این است که برای حفظ جایگاه شورا، تفریغ بودجه در جلسه‌ای بررسی شود که شهردار حضور داشته باشد.

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، با بیان اینکه معاون شهردار بودن در یک دوره را نباید مطرح کنیم، چراکه من امروز نماینده مردم هستم و سوگند خوردم که بر اساس قانون عمل کنم و چه اشکالی دارد که در مورد قانون سخن بگویم، تأکید کرد: بحث روی این موضوع عین بیت‌المال است و وقت شورا و مردم را گرفتن نیست. اگر در دوره‌ای از شهردار دعوت نشده، خود آن دوره باید جواب بدهد.

سروری، نایب‌رئیس شورا، با بیان اینکه آقای امانی می‌خواهد خود را نماد حرکت انقلابی نشان دهد و بقیه را خیر، تأکید کرد: نمی‌دانم چرا ایشان از معاون‌بودن خود خوفناک است. بحث من این است که ایشان در دوره چهارم معاون بوده و نگفتم امروز عضو شورا نیست یا چگونه عمل کرده است. سؤال من این است که ایشان چند بار باید تذکر دهد؟ باید یک‌ جا تصمیم‌گیری و مدیریت شود.

در ادامه جلسه، محمد آخوندی با بیان اینکه در سال 1401 برای اولین بار تخفیف عوارض شهرسازی صورت گرفت، گفت: 21 همت ناشی از تخفیف‌هایی بود که به مردم داده شد. البته این تخفیف در سال 1402 در نظر گرفته نشد. از سال 1386 تاکنون دریافتی از دولت برای یارانه مترو صفر بوده و اگر رقمی نیز بوده در حد 12 میلیون تومان بوده است. در بخش اتوبوس نیز روند همین‌گونه دنبال شده و رقم صفر بوده است.

اگر ما با صبر مباحث را مطرح کنیم، جداول بهتر می‌تواند به مردم منتقل کند که شهرداری خوب عمل کرده است یا خیر؟ در بخش مصارف اجتماعی و فرهنگی عملکرد واقعی 3.7 همت بوده است. شهرداری 52.5 همت هزینه کرده و جداول نشان می‌دهد که آیا شهرداری بیش از این درآمد نقد داشته که هزینه کند یا خیر؟

آخوندی با بیان اینکه از 18 همت بودجه مصوب حمل‌ونقل، 15 همت هزینه شده است، یادآور شد: در توسعه مدیریت رقم مصوب 15 همت بوده، اما 20 همت هزینه شده که به افزایش 58‌درصدی حقوق در آن سال بر‌می‌گردد. سه‌هزار‌و صد میلیارد تومان در معاونت عمرانی هزینه شده و در مناطق 8.9 همت بودجه مصوب شد که شهرداری 10 همت هزینه کرد. در بخش هزینه‌ای، 22 همت به 23 رسیده است. در بخش سرمایه‌ای دو هزار میلیارد تومان در حوزه حمل‌ونقل کاهش یافته است.

آخوندی با تأکید بر اینکه هفت‌هزار‌و 975 میلیارد تومان برای اتوبوس‌های برقی اختصاص دادیم که هیچ هزینه‌ای نشده است، گفت: در بخش عمرانی و پایدار‌سازی فاز دو برج میلاد بیش از رقم مصوب هزینه شده و باید درباره آن توضیح دهد. 25‌هزار‌و 300 میلیارد تومان در آزادراه شوشتری هزینه شده و 549 میلیارد تومان نیز در تقاطع نواب-‌تندگویان هزینه شده است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران افزود: در باغ‌راه حضرت زهرا(س) شهرداری 23 میلیارد تومان هزینه کرده که کمتر از رقم مصوب است. 67 هزار میلیارد تومان از بودجه نقد و دو هزار میلیارد تومان غیر‌نقد و 11 هزار میلیارد تومان نیز غیرنقد غیر‌قابل تخصیص است. شهرداری باید هر سه ماه یک بار در مورد 11 هزار میلیارد تومان گزارش ارائه می‌داد و از سویی دیگر بودجه شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز در گزارش‌ها لحاظ می‌شد. از طرفی شهرداری باید ظرف مدت یک ماه دلایل انحراف بودجه را به شورا اعلام می‌کرد.

آخوندی با بیان اینکه دلایل عدم وصول کامل عوارض باید اعلام می‌شد، اظهار کرد: در مورد آتش‌نشانی باید صد درصد درآمد اختصاصی واریز می‌شد که 70 درصد واریز شده است و دلیل عدم وصول کامل باید اعلام شود. درباره تک‌تک مواردی که کمتر هزینه شده، شهرداری باید گزارش ارائه دهد.

ناصر امانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا، با بیان اینکه ما بارها در مورد عدم اختصاص اعتبار به مترو تذکر دادیم، گفت: مدیرعامل اسبق گفت پول ما را ندادند و دو روز بعد از آن برکنار شد. مدیرعامل سابق نیز همین موضوع را مطرح می‌کرد. این موارد قابل توجیه نیست که نقدینگی وجود داشته اما به مترو پرداخت نشده که تعمیرات و اورهال صورت بگیرد. حداقل ارقام به مترو اختصاص یافته است.

لطف‌اله فروزنده نیز در جریان بررسی گزارش حسابرسی تفریغ بودجه سال ۱۴۰۱ شهرداری تهران با بیان اینکه ما وظیفه داریم در شورا گزارش‌های خود را ارائه دهیم و شورا نظارت کند، گفت: بودجه ۸۰‌همتی محقق شده و سر‌جمع موارد این‌گونه بوده که به خوبی عمل شده است. البته ابهاماتی نیز وجود دارد که باید پاسخ‌های ما نیز شنیده شود تا اشتباه قضاوت نشود. ارقامی از سال‌های قبل باقی مانده و اینکه بگویند بودجه شهرداری آشفته و بی‌نظم است، انصاف نیست.

وی افزود: ۶۹ همت بودجه نقد قابل تخصیص و ۱۱ همت غیرنقد غیرقابل تخصیص بوده است. قدرت مانور ما روی بودجه نقد است که ۱۱ هزار میلیارد تومان برای تسویه بدهی‌ها بوده که از گذشته باقی مانده بود و تسویه شد. از ۵۵ همت درآمد نقد، ۱۴ همت در اسفند‌ وصول شده و قدرت مانور در هزینه‌کرد کم بوده است. ما شش هزار میلیارد تومان بودجه علی‌الحساب برای بخش حمل‌ونقل داریم.

فروزنده با اشاره به تحقق ۴۰ همت اعتبار در بخش شهرسازی به دلیل تخفیف‌ها‌ گفت: تسهیلات و اوراق مشارکت و دیگر بخش‌ها را پیگیری کردیم که وصول شده است. در بخش درآمدی حرکت خوبی داشتیم که به برکت تلاش‌های شهرداری و شورا صورت گرفته است. منتقدان این موارد را نیز بگویند. ما هیچ نقطه قوتی نداریم؟

فروزنده با بیان اینکه مترو نزدیک به چهار‌هزار‌و ۲۲۸ میلیارد تومان عملکرد دارد، گفت: برای تعمیرات اساسی کمتر اعتبار داده‌ایم، اما در سال قبل گفتیم که در ردیف اعتباری مشخص پول می‌دهیم. در تعمیرات ۲۴۶ میلیارد تومان پرداخت کردیم. ما به شورا گفتیم که اجازه دهند بر هزینه‌ها نظارت کنیم و شورا تأکید داشت که کامل تخصیص یابد.

او با اشاره به اینکه ۶۶ ردیف درآمدها مربوط به تسویه دیون پیمانکاران است، یادآور شد: سه هزار میلیارد تومان دیون پیمانکاران تسویه شد. پیش از این می‌دیدیم که پیمانکاران از مقابل شهرداری تکان نمی‌خوردند، اما بدهی‌ها تسویه شد. معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران با بیان اینکه ما بیش از هشت همت درآمدهای محقق‌شده اسفندماه را به سال بعد به دلیل درآمد کمتر در فروردین منتقل کردیم، گفت: با این حساب از بودجه ۶۰ همت باقی ماند. در بودجه حمل‌ونقل ۹‌هزار‌و ۶۰۰ میلیارد تومان پرداخت کردیم و بیش از شش هزار میلیارد تومان علی‌الحساب دادیم.

وی تأکید کرد: تقاضای ما این است که جلسه دیگری برگزار شود تا گزارش خود را ارائه دهیم.

مقرر شد جلسه‌ای برای ارائه گزارشی جهت پاسخ‌گویی به سؤالات برگزار و تکالیف تصویب شود و شهرداری یک ماه برای پاسخ به ابهام‌ها‌ و انجام تکالیف فرصت داشته باشد. پس از ارائه گزارش، درباره صحت اجرای آن بحث و بررسی صورت بگیرد که تکالیف با 18 رأی موافق به تصویب رسید.