هر کسی آن دِرَوَد عاقبت کار که کِشت

حسین سرگزی

شعار روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی امسال (۱۷ ژوئن برابر با ۲۸ خرداد‌) تأکید بر مشارکت برای حفظ منابع سرزمینی دارد. منابعی که به دلیل تغییر اقلیم و گرمایش جهانی دستخوش تگرگ‌ها، سیل‌ها و رانش‌های بنیان‌کن و آتش‌سوزی‌های خسارت‌بار از یک سو و تصرف، تخریب و برداشت بی‌رویه از سوی دیگر است. در چنین شرایطی، شعار امسال روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی و خشک‌سالی، «اتحاد برای سرزمین؛ میراث ما، آینده ما» انتخاب شده تا تأکید کند بدون همراهی همگان، کار حفاظت از خاک و آب به سامان نمی‌رسد و در شرایط فعلی امکان بازآفرینی منابع موجود با شرایط اقلیمی و انسان‌ساخته جاری، رؤیا‌پردازی است؛ بنابراین به داشته‌ها بسنده کرده، قدر تلاش گذشتگان را بدانیم و برای آیندگان امانت‌دار شایسته‌ای باشیم؛ چراکه آینده تصویر اقدامات و تلاش‌های امروز ماست. درست است که محیط زیست ایران با تهدیدات زیادی روبه‌روست که بخش زیادی از آن اثرات کلان مصرف آلاینده‌ها و سوخت‌های فسیلی در کشورهای دارای قدرت بی‌مهار بوده و چاره آن چنان‌که معاهده پاریس و نشست اخیر دوبی توصیه می‌کنند، رفتن به سمت اقتصاد سبز و کم‌کربن است، اما در مقیاس ملی نیز فرصت‌های حفظ و استحکام‌بخشی به منابع طبیعی کم نیست. درست است که کشور ما کشوری کم‌باران است، اما پتانسیل‌های زیادی در بهره‌گیری خردمندانه از بارش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی دارد. درست است که اقتصاد ایران وابسته به منابعی است که روز به روز در حال کاهش و تنزل هستند، اما برای گذر از اقتصاد مبتنی بر بهره‌برداری از منابع آب و خاک و متجاوز به محیط زیست، فرصت‌های بی‌شماری پیش‌رو دارد. دشت‌های بی‌پایان و انرژی لایزال آفتابی و بادی کشور موهبت کم‌نظیری برای ‌تولید و بهره‌گیری از انرژی پاک و تعطیلی منابع آلوده‌کننده محیط زیست و مضر حیات انسانی است. باور به اینکه هر آنچه از خود به جا می‌گذاریم سهم آینده و معیار قضاوت آیندگان در‌خصوص دانش و بینش ماست، ما را وا‌می‌دارد تا در جست‌وجوی گزینه‌های زیست متناسب باشیم. دانش بومی غنی بیابان‌نشینان در سازگاری با تغییرات اقلیمی و قناعت در مواجهه با مضایق آب و خاک گنجینه‌ای ارزشمند برای اجتناب از مسابقه مصرف‌گرایی و تضییع منابع موجود است و چه‌بسا تلفیق بینش آنان با دانش امروز بتواند آینده بهتری را رقم زند.