گردشگری در سقوط

صبا رضایی: تورلیدرهای حرفه‌ای، فعالان گردشگری که سال‌ها در این حوزه سابقه دارند و فعالان پیشکسوت این حوزه همگی از صنعت گردشگری ناامید شده‌اند؛ گویی دیگر امیدی به احیای این صنعت دردانه وجود ندارد. به گفته فعالان گردشگری، 90 درصد از تورهای ورودی به مقصد ایران پس از اتفاقات منطقه‌ای لغو شده‌اند و حتی تورهای مهرماه و نوروز 1404 نیز کنسل شده‌اند. حتی برای اردیبهشت که ایران مملو از توریست می‌شد نیز امیدی به احیای این صنعت نیست. در گردشگری داخلی افراد بی‌تجربه آمده‌اند که با کمترین هزینه مردم را به سفر می‌برند، اما به‌حدی ناشیانه که حتی ممکن است راه را گم کنند. تورهای گران نیز یا به‌دلیل هزینه بالا خریداری ندارد یا به‌خاطر رقابت تورهای اروپا. در گردشگری خارجی نیز اندک افرادی به کشورهای همسایه سفر می‌کنند؛ مگر قشر مرفه که به‌سادگی به مقاصد اروپایی و آفریقایی می‌روند اما بازهم در تعداد اندک.

توریست‌های اروپایی قید سفر به ایران را زده‌اند

حتی حرفه‌ای‌ترین و باسابقه‌ترین فعالان گردشگری نیز سال جاری هیچ توری را هدایت نکرده‌اند. این در‌حالی است که بسیاری از توریست‌های اروپایی به‌حدی به برخی‌شان اعتماد دارند که همین دوستی و اعتماد آنها را به کشور می‌کشاند؛ حال وضعیت کشور چنان از نظرشان آشفته است که کاملا قید سفر به ایران را زده‌اند.

محمد نوروزی، فعال گردشگری و راهنمای گردشگری انگلیسی و آلمانی‌زبان، به «شرق» گفت: امسال هیچ تور ورودی نداشته‌ام، وضعیت گردشگری فاجعه‌بار است. تقریبا تمامی توریست‌های ورودی کشور روسی یا چینی هستند. درباره تورهای داخلی نیز مردم قدرت خرید پایینی دارند و عده‌ای تازه‌کار ناوارد با حداقل دستمزد یا رایگان گردشگران را به سفر می‌برند تا خود هم بازدیدی از جاهای مختلف کرده باشند.

او افزود: به‌طور کلی تورلیدرهای تازه‌کار بازار گردشگری داخلی کشور را در دست گرفته‌اند اما برای ما حرفه‌ای‌ها بازار داخلی با این دستمزدهای اندک به‌صرفه نیست. چینی‌ها نیز راهنمای خود را با خود در سر به همراه می‌آورند و ما را تنها برای کارت گردشگری‌مان می‌خواهند. اگر کارت گردشگری را اجاره دهیم به آنها سنگین‌تریم تا خود همراهی‌شان کنیم.

روس‌ها بیشتر با هدف کار به ایران می‌آیند تا تفریح و گردش. در صورتی که آفتاب ایران بسیار برایشان جذاب است و طبیعت ایران در نظرشان دیدنی.

نوروزی گفت: روس‌ها حاضر نیستند پولی در سفر خرج کنند و بیشتر توریست تجاری هستند تا تفریحی. در واقع اگر کاری نداشته باشند و مسئله بیزینس در کار نباشد به ایران سفر نمی‌کنند. نه امسال و سال گذشته هیچ تور ورودی‌ای نداشته‌ام، با سفارت روسیه همکاری می‌کنم و قرار بود چند تور روسی را هدایت کنم اما ناآرامی‌های منطقه‌ای موجب شد تمامی تورها کنسل شوند.

نگرانی و آشفتگی فعالان گردشگری

وضعیت گردشگری کشور از دید تمامی تشکل‌ها و اصناف گردشگری نابسامان است. ظاهرا فعالان این حوزه یا تغییر شغل داده یا شکایت به انجمن‌های صنفی می‌برند و از آنها می‌خواهند چاره‌ای بیندیشند. 90 درصد تورها به دلیل اتفاقات اخیر منطقه‌ای کنسل‌ شده و حتی تورهای اردیبهشت سال آینده نیز لغو شده‌اند. این در‌حالی است که اردیبهشت و بهار پیک سفر و فصل پرسفر ایران به شمار می‌رود.

امیرپویان رفیعی‌شاد، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران، به «شرق» گفت: امسال وضعیت گردشگری ورودی کشور بسیار نابسامان است. وضعیت اصلا خوب نیست به‌طوری ‌که در فصل بهار 90 درصد تورها لغو شدند، دلیل این امر نیز اختلافات و ناآرامی‌های منطقه‌ای بوده است. حتی تورهای اردیبهشت 1404 نیز کنسل شده‌اند.

او افزود: تنها از هنگ‌کنگ و ترکیه چند تور ورودی به کشور داشتیم، اما متأسفانه بازار اروپا را کاملا از دست داده‌ایم و از روسیه تنها توریست‌های تجاری به منظور حضور در رویدادها و فعالیت‌های کاری به کشورمان سفر می‌کنند. اکنون بسیاری از توریست‌هایمان از چین هستند که درآمد چندانی برای گردشگری کشور ندارند، چراکه کم‌هزینه سفر کرده و علاقه‌ای به خرج‌کردن ندارند.

بازارهای هدف از دست رفته‌اند

پیشکسوتان گردشگری در ایران معتقدند بازارهای هدفی را که سال‌ها برای جذبشان تلاش کردیم، اکنون از دست داده‌ایم و امیدی به بازگشت دوباره‌شان نداریم.

رضا اباذری، کارشناس و فعال گردشگری، به «شرق» گفت: بسیاری از بازارهای هدف گردشگری را در چند سال اخیر از دست داده‌ایم و بازار گردشگری ورودی کشورمان در رکود کامل است. حتی دولت‌های کشورهای اروپایی و آمریکایی، مردم کشورشان را از سفر به ایران منع کرده‌اند.

او افزود: وضعیت تورهای ورودی امسال از سال گذشته نیز بدتر شده است. صنعت گردشگری در شرایط دشواری قرار دارد.

وضعیت وخیم

بعد از اوضاع بحرانی خاورمیانه، توریست‌ها سفر به ایران را پرخطر دانسته و تورهای خود را لغو کرده‌اند. بسیاری از تورهایی که برای آینده رزرو شده بودند نیز کنسل شده و گردشگری ورودی در روزهای آتی نیز شرایط دشواری را خواهد داشت.

اشکان بروج، کارشناس گردشگری، به «شرق» گفت: وضعیت گردشگری ورودی وخیم است. بیشترین توریست‌های ورودی چینی و روس هستند و بعد از درگیری‌های منطقه‌ای، بسیاری از تورهای ورودی رزرو شده کنسل شدند.

او افزود: حتی تورهای ورودی مهرماه و نوروز سال آینده نیز کنسل شده است. عوامل بسیاری مانند موشک‌های ایران و اسرائیل در این مسئله تأثیر داشته‌اند و موجب شده این حوزه از گردشگری دچار رکود نسبی شود.

بروج گفت: توریست‌های ترکیه و آذربایجانی برای کارهای تجاری و رویدادها به کشور سفر کردند اما از اروپا و آمریکا توریستی در کشور نداشتیم.

درآمد ناچیز ایران از گردشگری

فعالان گردشگری از آمارهایی که در زمینه گردشگری ورودی دریافت کرده‌اند می‌گویند و آن را ناچیز می‌دانند. به گفته برخی از آنها گردشگری سال گذشته تنها 95 میلیون دلار درآمد داشته، در صورتی که ترکیه تنها از خدمات و مشاوره به تیم‌های فوتبال کشورهای مختلف بسیار بیشتر از این میزان درآمد کسب می‌کند.

مجتبی برزویی، راهنمای گردشگری فرانسه، انگلیسی و روسی‌زبان به «شرق» گفت: تورهای ورودی به‌ندرت به کشور سفر می‌کنند و بیشتر دوستان و همکارانم نیز امسال هیچ توری نداشتند. براساس آمارهایی که من دریافت کرده‌ام، درآمد ایران از گردشگری در سال گذشته 95 میلیون دلار بوده، این در‌حالی است که درآمد ترکیه از مشاوره و خدمات به تیم‌های فوتبال کشورهای مختلف سالانه بیش از 115 میلیون دلار است.

او افزود: ایران جزء 10 کشور برتر در فهرست یونسکو از نظر میراث فرهنگی و طبیعی است اما در جذب توریست کاملا ناموفق بوده است. آمار توریست‌هایی که اکنون به ایران سفر می‌کنند حتی پنج درصد قبل کرونا هم نیست. توریست با رکود کامل مواجه است. امسال هیچ تور ورودی را راهنمایی نکرده‌ام. سال 1401 یک گروه دونفره را شخصا از سوئیس به ایران آوردم. سال گذشته نیز فقط در زمینه گردشگری خروجی فعالیت کردم.

حتی تورهای خروجی نیز رونق چندانی ندارند و بیشتر به مقاصد نزدیک و کشورهای همسایه صورت می‌گیرند، چراکه به‌جز وضعیت نابسامان منطقه، اوضاع اقتصادی کشور نیز بحرانی است.

برزویی گفت: متأسفانه در گردشگری خروجی نیز قدرت مالی مردم به شدت کم است و همین امر موجب شده تورهای کمی با تعداد اندک آن هم به کشورهای همسایه سفر کنند. سال گذشته دو تور برای ازبکستان و گرجستان داشتم. نه در دوران شیوع ویروس کرونا دولت از فعالان گردشگری حمایت کرد، و نه بعد از آن. همواره آرزو می‌کردیم سازمان گردشگری تبدیل به یک وزارتخانه شود اما شرایط هیچ تفاوتی نکرد.

تورهای ورودی در فصل‌های ‌سیزن یا پرسفر کشور یعنی بهار لغو شدند. برای تابستان نیز تورها کنسل شده و حتی سال 1404 نیز از این ماجرا مستثنا نبوده است. هرچقدر جاذبه طبیعی و فرهنگی داشته باشیم هم کسی علاقه‌مند به دیدنشان نیست.