گزارشی از تأثیر منفی ناترازی برق بر فعالیت واحدهای تولیدی و هزینه‌های زیادی که نصیب صنعت شده است
صنایع در چاله شوک‌های انرژی
بررسی ۱۲۰ شرکت بورسی نشان می‌دهد که افزایش هزینه‌ها و ناترازی برق ۶۰ درصد صنایع را در چهار ماه ابتدای امسال با کاهش تولید مواجه کرده است
بررسی ۱۲۰ شرکت بورسی نشان می‌دهد که افزایش هزینه‌ها و ناترازی برق ۶۰ درصد صنایع را در چهار ماه ابتدای امسال با کاهش تولید مواجه کرده است
کاوه نصرتی: صنایع کشور در فصول گرم با کمبود برق و در فصول سرد با کمبود گاز دست و پنجه نرم می‌کنند. آخرین گزارش سندیکای تولیدکنندگان برق حاکی از آن است که کمبود برق با سیر صعودی در سال‌های اخیر به ۱۸ هزار مگاوات در روز رسیده است. بررسی عملکرد تولید ۱۲۰ شرکت بورسی نشان می‌دهد نزدیک به ۶۰ درصد این شرکت‌ها با کاهش تولید در چهار ماه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه بوده‌اند و برخی شرکت‌ها افت تولید تا حدود ۷۰ درصد را تجربه کرده‌اند. این بررسی حاکی از آن است که افت تولید در انواع صنایع رخ داده و مختص به صنایع خاصی نبوده است. صاحبان این صنایع، عامل اصلی کاهش تولید را قطع برق و ناپایداری شبکه تأمین انرژی می‌دانند.
کمبود برق تولید ۶۰ درصد شرکت‌ها را کاهش داد
کمبود برق در سال‌های گذشته رو به افزایش بوده و از پنج هزار مگاوات روزانه در سال ۱۳۹۷ به ۱۸ هزار مگاوات روزانه در سال جاری رسیده است. در واقع در یک بازه شش ساله کمبود برق بیشتر از ۳.۵ برابر شده است و پیش‌بینی می‌شود که با افزایش تقاضا و کمبود عرضه، ناترازی برق به سرعت رشد کند و خاموشی گسترده در انتظار صنایع و بخش خانگی باشد.
نگاهی بنیادی به شرایط سهام شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه نشان می‌دهد که قطعی‌های تمام‌ناشدنی عرضه انرژی به واحدهای تولیدی که در ماه‌های سرد منجر به کمبود گاز و در ماه‌های گرم منجر به کمبود برق شده است، به افت تولید شرکت‌ها و کاهش فروش آنها و در پی آن افت حاشیه سود‌های عملیاتی و خالص منجر شده است. در واقع شرکت‌ها زمانی که تولیدات کمتری دارند، با وجود رشد مبالغ فروش به‌دلیل تورم موجود در کشور، با رشد بیشتری در هزینه‌ها مواجه هستند و هزینه‌های ثابت آنها نیز به تعداد کمتری واحد محصول سرشکن شده و در نتیجه حاشیه سود عملیاتی و در نهایت سودآوری آنها را کاهش داده است. رویدادی که در گزارش‌های عملکرد سه ماهه اول سال جاری به وضوح مشخص بود و اکثر شرکت‌های بازار سرمایه با کاهش سودآوری نسبت به فصل قبل و همچنین سه ماهه سال 1402 مواجه بودند.
بر همین اساس و در گزارش پیش‌رو، براساس گزارش عملکرد تیرماه شرکت‌های تولیدی بازار سرمایه که شامل اطلاعات 120 شرکت تولیدکننده حاضر در بازار بورس یا فرابورس است، به تغییرات میزان تولید محصولات اصلی این شرکت‌ها در چهار ماهه ابتدایی سال جاری و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل پرداخته شده است.
نتیجه به‌دست‌آمده از این بررسی تحلیلی حکایت از آن دارد که 60 درصد از شرکت‌های مورد بررسی با کاهش تولید مواجه بوده‌اند. 3۳ درصد از شرکت‌ها با افزایش تولید و هفت درصد هم با ثبات نسبی مقادیر تولید محصولات اصلی در این بازه زمانی مواجه بوده‌اند. لازم به ذکر است که در این بررسی، تغییرات کمتر از دو درصد به عنوان ثبات در تولید و نبود تغییر تولیدات نسبت به مدت مشابه سال قبل در نظر گرفته شده است.
کاهش حدود ۷۰ درصدی تولید برخی شرکت‌ها
بررسی میزان تولید ۱۲۰ شرکت بورسی در چهار ماه ابتدای امسال نشان می‌دهد که میزان تولید اغلب این شرکت‌ها در چهار ماهه ابتدای امسال نسبت به چهار ماهه ابتدای پارسال کاهش داشته است و این کاهش تولید به صنایع و رسته خاص تولیدی محدود نمی‌شود و شامل تمامی انواع شرکت‌های تولیدی می‌شود.
در این میان برخی شرکت‌ها افت تولید نزدیک به ۷۰ درصد را تجربه کرده‌اند؛ به عنوان مثال شرکت‌های پاکدیس کاهش ۷۲ درصدی، بهمن‌دیزل کاهش ۶۷ درصدی، کانی‌کربن طبس کاهش ۵۲ درصدی، گاز لوله کاهش ۴۷ درصدی، نورد و تولید قطعات فولادی کاهش ۳۷ درصدی، گسترش صنایع روی ایرانیان کاهش ۳۷ درصدی و بوتان کاهش ۳۵ درصدی تولید را در چهار ماهه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده‌اند.
بخش قابل توجهی از شرکت‌های تولیدی هم کاهش ۱۰ تا ۳۰ درصدی تولید را در مدت زمان گفته‌شده ثبت کرده‌اند؛ برای مثال شرکت‌های ایران‌خودرو دیزل، چرخشگر، خوراک دام پارس و پتروشیمی شازند حدود یک‌سوم تولید خود را در چهار ماهه ابتدای امسال از دست داده‌اند.
همچنین شرکت‌های رینگ‌سازی مشهد کاهش ۲۸ درصدی، پتروشیمی کرمانشاه کاهش ۲۷ درصدی، نیان الکترونیک کاهش ۲۷ درصدی، بهار رز عالیس چناران کاهش ۲۷ درصدی، لوله و ماشین‌سازی ایران کاهش ۲۵ درصدی، سیمان شاهرود کاهش ۲۴ درصدی، پارس‌خودرو کاهش ۲۳ درصدی و زر ماکارون کاهش ۲۳ درصدی را ثبت کرده‌اند.
این افت تولید به طور قطع ارتباط مستقیمی با کاهش دسترسی شرکت‌ها به انرژی برق در این مدت دارد. از سوی دیگر کاهش تأمین برخی مواد اولیه به‌ویژه در بخش پتروشیمی و فراورده‌های نفتی عامل دیگری در افت تولیدات شرکت‌ها در صنایع مختلف بوده است.
نکته برجسته دیگر این گزارش را می‌توان این‌طور عنوان کرد که کاهش تولیدات شرکت‌ها صرفا محدود به یک یا چند صنعت خاص نیست و افت تولید در اکثر صنایع از صنایع پتروشیمی و فلزات اساسی تا صنایع مواد غذایی و آرایشی و بهداشتی و شوینده روی داده است.
خسارت سنگین قطع برق برای صنایع
براساس تحقیقات انجام‌شده توسط معاونت پژوهشی انجمن ساتکا (انجمن سازندگان و تأمین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر)، صنایع مختلف نظیر فولاد، پتروشیمی و سیمان و دیگر صنایع خسارت هنگفتی به‌دلیل قطع برق متحمل می‌شوند. به‌طور متوسط، زیان هر کیلووات برق قطع‌شده بین ۱.۵ تا دو یورو تخمین زده می‌شود. این خسارت برای صنایع ایران برای هر کیلووات بین هفت هزار تا ۶۳ هزار تومان متغیر است. حمیدرضا صالحی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران هم پیش از این به «شرق» گفته بود برآوردها نشان می‌دهد قطع برق عدم‌النفع چهار تا پنج میلیارد دلار برای صنایع پتروشیمی، فولاد و سیمان داشته است و به طور خاص، صنعت فولاد با خسارت حدود سه میلیارد دلار مواجه است.
فعالان صنایع معتقد هستند هر بار روشن و خاموش‌کردن صنایع حدود ۲۴ ساعت طول می‌کشد و هر خاموشی برق ۲۴ ساعته موجب افزایش خسارات می‌شود. به گفته آنها واحدهای تولیدی‌ای که قطع برق، پیوستگی تولید آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به‌سادگی نمی‌توانند به ظرفیت مجدد برسند.
این موضوع رشد قیمت فزاینده شمش فولاد و سیمان و دیگر محصولات صنایع را در پی داشته است. به‌راحتی قابل پیش‌بینی است که خسارت‌های این‌چنینی نه فقط بر صاحبان صنایع و فعالان آن مؤثر است بلکه درنهایت باز هم با طی چرخه طبیعی خود بر دوش مردم سنگینی خواهد کرد.
به نظر می‌رسد یکی از تلاش‌ها و امور فوری دولت جدید باید تلاش و برنامه‌ریزی در جهت رفع کسری تولید و مصرف برق در فصل‌های گرم سال و رفع کسری تولید و مصرف گاز در فصل‌های سرد سال باشد. بسیاری از شرکت‌های نیروگاهی از نرخ‌های غیرمنصفانه فروش برق گلایه دارند و این امر به طور قطع منجر به حداقلی‌شدن سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت شده است. از سوی دیگر راندمان بسیاری از نیروگاه‌های قدیمی کشور در حد بسیار نازلی است که می‌توان از طریق احداث واحدهای بخار در کنار واحدهای گازی فعال برخی از آنها بدون افزایش مصرف مواد اولیه (گاز طبیعی)، موجبات رشد تولید برق را در بازه زمانی میان‌مدت فراهم کرد. استفاده از تکنولوژی‌های برق خورشیدی با توجه به شرایط جوی و جغرافیایی ایران دیگر عاملی است که می‌تواند حتی در کوتاه‌مدت تولید برق کشور را به حد قابل قبولی برساند.
