«شرق» گزینه‌های پیشنهادی برای وزارتخانه‌های اقتصادی را بررسی می‌کند
سکان‌داران اقتصاد
سرانجام پس از حواشی فراوان گزینه‌های پیشنهادی مسعود پزشکیان برای تصدی وزارتخانه‌های اقتصادی به بهارستان اعلام شد؛ گزینه‌هایی که گاهی قابل قبول توصیف شدند و گاهی اکثرا سالمند و فاقد قدرت تأثیرگذاری کافی در فضای اقتصادی کشور. با این حال تنها وزیر زن پیشنهادی بین گزینه‌های تصدی‌گری وزارتخانه‌های اقتصادی بود؛ کسی که پیش از این به دلیل افشاگری از تخلفات علیرضا زاکانی، شهردار تهران، از سمت خود در وزارت راه و شهرسازی برکنار شده بود.
شرق: سرانجام پس از حواشی فراوان گزینه‌های پیشنهادی مسعود پزشکیان برای تصدی وزارتخانه‌های اقتصادی به بهارستان اعلام شد؛ گزینه‌هایی که گاهی قابل قبول توصیف شدند و گاهی اکثرا سالمند و فاقد قدرت تأثیرگذاری کافی در فضای اقتصادی کشور. با این حال تنها وزیر زن پیشنهادی بین گزینه‌های تصدی‌گری وزارتخانه‌های اقتصادی بود؛ کسی که پیش از این به دلیل افشاگری از تخلفات علیرضا زاکانی، شهردار تهران، از سمت خود در وزارت راه و شهرسازی برکنار شده بود.
وزارت اقتصاد
عبدالناصر همتی، چهره پرحاشیه سیاسی به عنوان وزیر اقتصاد دولت چهاردهم پیشنهاد شده است؛ مأموریتی سخت و دشوار در اقتصاد گرفتار کشور که سخت‌ترین روزهای خود را پشت سر می‌گذارد. همتی دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران دارد و پیش از این سمت‌های متعددی در بخش اقتصاد کشور داشته است. او سابقه ریاست کل بانک مرکزی و ریاست بیمه مرکزی و مدیرعاملی بانک ملی را در کارنامه دارد. همتی منتقد سرسخت سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم بود اما این مسئله سبب شد که عملکرد او در دوران مدیریت بانک مرکزی و سایر سمت‌های او از سوی موافقان دولت سیزدهم، نقد تند و تیز شود. به همین دلیل یافتن تحلیل‌های فنی و کارشناسی درباره عملکرد همتی دشوار است و بیشتر این تحلیل‌ها در ستایش و نکوهش او از سوی طرفداران یا مخالفان اوست. با این حال شاید بهترین روش برای بررسی عملکرد او شاخص‌های کلان اقتصادی باشد. مرکز آمار ایران گزارش می‌دهد زمانی که همتی سکان‌دار بانک مرکزی شد، نرخ تورم میانگین سالانه در مرداد ماه سال ۱۳۹۷ حدود ۹.۷ درصد و نرخ تورم نقطه به نقطه مرداد ۱۳۹۷ در آن گزارش ۱۹.۳ درصد بود. نرخ تورم سالانه منتهی به اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ که آخرین گزارش تورمی مرکز آمار ایران پیش از خروج همتی از بانک مرکزی است، به ۴۱ درصد رسید که به معنای افزایش بیش از چهاربرابری این نرخ در دوره کاری اوست. مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه به نقطه اردیبهشت ۱۴۰۰ را ۴۶.۹ درصد گزارش کرده است. همچنین میانگین قیمت دلار در بازار آزاد در مرداد سال ۱۳۹۷ حدود هشت هزار و ۳۰۰ تومان بود و در زمان پایان کار همتی در بانک مرکزی، در خرداد ۱۴۰۰ به حدود ۲۲ هزار و ۸۰۰ تومان رسید و در واقع بهای دلار در زمان تصدی‌گری همتی بر بانک مرکزی حدود ۲.۷ برابر شد. همچنین داده‌های نماگرهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که رقم نقدینگی در پایان تابستان ۱۳۹۷ که حدودا با آغاز به کار همتی تطبیق دارد، به رقم ۱۶۷۲ هزار میلیارد تومان بالغ می‌شد، نقدینگی در خرداد ۱۴۰۰ به ۳۷۰۵.۴ هزار میلیارد تومان رسید که نشان‌دهنده رشد ۲.۲ برابری نقدینگی در فاصله سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ است. با این حال زمان مدیریت همتی بر بانک مرکزی مقارن بود با خروج آمریکا از برجام و البته شیوع کرونا که می‌توانست بر کارنامه عملکردی او تأثیر بگذارد.
وزارت کشاورزی
غلامرضا نوری‌قزلجه، گزینه پیشنهادی برای تصدی پست وزیر کشاورزی است. او هم‌استانی رئیس‌جمهوری و نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس دوازدهم است. تحصیلات او مرتبط با رشته کشاورزی است. قزلجه فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی مهندسی کشاورزی-دامپروری، کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی و دانشجوی دکترای سیاست و توسعه کشاورزی است اما مهم‌ترین سابقه اجرائی او در کسوت نمایندگی مجلس و عضویت در کمیسیون کشاورزی، آب و محیط زیست مجلس بوده است. بررسی نظرات او در زمینه اقتصاد و کشاورزی چندان گویای تفکرات اقتصادی او نیست. به عنوان مثال قزلجه گاهی درباره کنترل قیمت کالاهای اساسی حرف زده و گاهی از قیمت‌گذاری دستوری انتقاد کرده است.
وزارت نفت
در اقتصاد نفتی ایران، وزیر نفت پستی کلیدی و بسیار مهم است، شرایط آنجا حساس می‌شود که فروش و صادرات نفت کشور تحریم است و ناترازی بنزین و گاز از چالش‌های اصلی اقتصاد کشور به شمار می‌آیند. در روزهای گذشته گمانی‌زنی‌ها برای تصدی پست وزارت نفت حواشی زیادی را سر زبان‌ها انداخت. از اسحاق جهانگیری و غلامحسین نوذری تا عماد حسینی و مسعود کرباسیان بارها به عنوان گزینه وزارت نفت مطرح شدند اما در نهایت گزینه‌ای که احتمال و شانس کمتری داشت برای رأی اعتماد به مجلس معرفی شد. بعد از حواشی ایجادشده برای اسحاق جهانگیری در جلسه جمعه ۱۹ مرداد غلامحسین نوذری به عنوان گزینه اصلی برای وزارت نفت مطرح می‌شد. تا آنجا که ظریف در آن نشست تأکید می‌کند که گزینه‌های دیگر با چالش‌های بزرگی مواجه بوده‌اند و تنها گزینه باقی‌مانده، غلامحسین نوذری است. بعد از مخالفت‌های مطرح‌شده با نوذری، عماد حسینی مهم‌ترین گزینه برای ساختمان طالقانی بود اما به سرعت ورق برگشت و مسعود کرباسیان به عنوان گزینه نهایی وزارت نفت انتخاب شد ولی کرباسیان اعلام کرد که تمایلی برای حضور در وزارت نفت ندارد. بعد از این ماجرا محسن پاک‌نژاد به عنوان گزینه اصلی وزارت نفت مطرح شد. برخی رسانه‌ها نوشتند که پاک‌نژاد چهره‌ای نزدیک به محمدرضا عارف، معاون اول پزشکیان است و احتمالا دلیل انتخاب او برای این پست همین باشد. پاک‌نژاد تحصیلات نفتی ندارد و دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. او از سال 1370 فعالیت خود را در وزارت نیرو آغاز کرد اما از اواسط دهه 70 به عنوان مشاور وزیر نفت و رئیس ستاد نظارت بر سوخت‌رسانی وزارت نفت حکم گرفت و پس از آن به صورت پیوسته در وزارت نفت فعالیت کرده است. پاک‌نژاد به عنوان گزینه نزدیک به بیژن زنگنه هم معروف است و اطلاعات روشن دیگری از او در دسترس نیست.
وزارت نیرو
گزینه انتخابی برای وزارت نیرو در هفته‌های گذشته به دقت از سوی فعالان مدنی و دوستداران محیط زیست و همچنین کارشناسان حوزه انرژی پیگیری شده است. برخی نام‌های نگران‌کننده برای تصدی این پست گمانه‌زنی شد و هشدار فعالان حوزه آب را به دنبال داشت. گزینه‌هایی که به اعتقاد فعالان این حوزه نگاه بخشی و منطقه‌ای به منابع آب داشتند یا سابقه خوبی در زمینه مدیریت آب نداشتند. کارشناسان انرژی هم با اشاره به ناترازی نگران‌کننده برق و اقتصاد زمین‌گیر برق به دولت چهاردهم هشدار دادند که در انتخاب گزینه مناسب برای این بخش دقت کند. با این حال به نظر می‌رسد که وجه برق برای انتخاب وزیر نیرو به وجه آب چربیده است و البته وزیر صنعت دولت رئیسی که سابقه طولانی کار در مپنا دارد، به عنوان گزینه پیشنهادی وزیر نیرو به مجلس معرفی شده است. عباس علی‌آبادی دکترای مکانیک است. علی‌آبادی در کسوت وزیر صنعت دولت سیزدهم نتوانست اتفاق خاصی را رقم بزند اما او تأکید دارد که مخالف جدی قیمت‌گذاری دستوری است و توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و واقعی‌کردن قیمت برق از دیگر نکاتی است که او در دوران مدیریتی خود به آن اشاره‌های مکرر داشته است.
وزارت کار
احمد میدری گزینه پیشنهادی مسعود پزشکیان برای تصدی پست وزارت کار است. او اقتصاددان است و با گرایش نهادگرا شناخته می‌شود. او دکترای تخصصی اقتصاد و کارشناسی ارشد توسعه و برنامه‌ریزی اقتصادی از دانشگاه تهران دارد و سابقه تدریس در دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه شهید چمران اهواز را در کارنامه خود ثبت کرده است. میدری پیش از این در سمت معاون وزیر رفاه در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمان وزارت علی ربیعی فعالیت می‌کرد و نماینده مجلس بوده و در جریان انتخابات زودهنگام چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری به عنوان مشاور اقتصادی مسعود پزشکیان در برنامه میزگرد اقتصادی شبکه یک سیما حضور داشت. سمت و سوی مطالعاتی و جهت‌گیری پژوهشی و تحقیقاتی احمد میدری حاکی از گرایش او به اقتصاد نهادگراست و به این دلیل برخی از تجویزهای اقتصاددانان آزاد را رد می‌کند. یکی از این موارد، بحث هدفمندسازی یارانه‌ها بود که از آخرین روزهای پاییز سال ۱۳۸۹ به اجرا گذاشته شد و میدری از کارشناسان سرشناس در مخالفت با آن بود و در مناظره‌ها و نوشته‌ها بیان کرد این طرح به سه دلیل کلیدی قادر به حل مشکلات ساختاری اقتصاد ایران نیست که این سه دلیل شامل رقابت، مالکیت خصوصی و بازار است. منتقدان میدری هم بیشتر او را یک تئوریسین خوب می‌دانند تا مدیر اجرائی قوی.
وزارت راه و شهرسازی
فرزانه صادق‌مالواجرد تنها گزینه زن برای تصدی وزارتخانه‌های دولت چهاردهم است. او به عنوان وزیر راه و شهرسازی دولت مسعود پزشکیان به مجلس معرفی شده است. او مدیرعامل سازمان اموال و املاک کوثر متعلق به بنیاد شهید در دوران تصدی قاضی‌زاده‌هاشمی، کاندیدای حاضر در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم بوده است. صادق‌مالواجرد پیش از این به عنوان دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران فعالیت کرده و در ۲۷ دی ماه ۱۳۹۷ توسط محمد اسلامی، وزیر اسبق به سمت معاون شهرسازی و معماری منصوب شد. فرزانه صادق‌مالواجرد در مرداد ۱۴۰۲ از سوی مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی کنونی به عنوان مشاور در امور شهرسازی و معماری منصوب شد. فرزانه صادق پیش از این از تخلفات علیرضا زاکانی شهردار تهران در کمیسیون ماده پنج افشاگری کرده بود و پس از آن از سمت خود در وزارت راه و شهرسازی برکنار شد. او مخالف جدی توسعه افقی شهرها و مسکن مهر است. با این حال به نظر می‌رسد که در صورت تأیید صلاحیت خانم صادق از سوی مجلس او نیاز به یک معاون قوی و متخصص در حوزه حمل‌ونقل دارد چراکه تخصص او بیشتر در حوزه مسکن و شهرسازی است.
وزارت صنعت، معدن و تجارت
محمد اتابک گزینه پیشنهادی برای وزارت صنعت، معدن و تجارت است. او دارای مدرک کارشناس ارشد مهندسی عمران از دانشگاه میشیگان آمریکاست. در رزومه کاری اتابک، مدیرعاملی و نایب‌رئیسی شرکت سیمان تهران، مدیرعاملی و نایب‌رئیسی هیئت مدیره شرکت اکباتان، عضویت و ریاست هیئت‌مدیره شرکت‌های مختلف از جمله سرمایه‌گذاری بانک مسکن، شرکت صدرا و چندین شرکت تولیدی دیگر به چشم می‌خورد. او پیش‌تر در دوره‌ای معاون اقتصادی و مدیرعامل صنایع معدنی بنیاد مستضعفان بود و سال‌ها عضویت در هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی را در کارنامه کاری خود دارد. به نظر می‌رسد دیدگاه‌های او در زمینه اصلاح ساختار خودروسازی با مخالفت‌های جدی فعالان این صنعت زیان‌ده مواجه شود.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
ستار هاشمی، وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه شیراز است. هاشمی سال ۱۳۵۵ در یاسوج متولد شد، مدرک دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه موناش استرالیا گرفته است. او در سال ۱۳۹۳ مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات فارس شد و سال ۱۳۹۵ بر کرسی معاونت فناوری شرکت ارتباطات زیرساخت تکیه زد. محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال ۱۳۹۸ هاشمی را به معاونت نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات منصوب کرد. هاشمی تأکید زیادی بر تولید گوشی موبایل ایرانی و اندروید ایرانی و برنامه‌های موبایلی بومی داشته است.
