تغییر نگاه مدیریتی: راهی به سوی پیشرفت

حسام عسگری: رئیس‌جمهور پزشکیان در این مدت چندین بار بر اهمیت تغییر نگاه در سیستم مدیریتی کشور برای رسیدن به موفقیت تأکید کرده است.

اما‌ این‌ تغییر نگاه مدیریتی چیست و کدام کشورها چنین تجربه‌ای را داشته‌اند؟

تغییر نگاه مدیریتی به معنای تغییر در نحوه تفکر، رویکرد و تصمیم‌گیری درباره مسائل و مشکلات موجود است. این تغییر معمولا شامل نوآوری در شیوه‌های مدیریت، پذیرش رویکردهای جدید و متفاوت و بازنگری در اهداف و استراتژی‌ها می‌شود. در این فرایند، مدیران به جای ادامه مسیرهای قدیمی و از پیش تعیین‌شده، تلاش می‌کنند به طور خلاقانه و انعطاف‌پذیرتر به مسائل نزدیک شوند و از تجربیات و دانش جدید بهره‌برداری کنند.

تغییر نگاه مدیریتی شامل چه مواردی است؟

1. نوآوری و خلاقیت: استفاده از روش‌های جدید و ایده‌های خلاقانه به جای تکیه بر رویه‌های سنتی و قدیمی.

2. تفکر سیستمی: نگاه جامع‌تری به مشکلات، به‌گونه‌ای که تعاملات و وابستگی‌های بین بخش‌های مختلف سیستم مدیریت مورد توجه قرار گیرد.

3. پذیرش تغییرات: آمادگی برای پذیرش تغییرات و تطبیق با شرایط جدید به جای مقاومت در برابر آنها.

4. مشارکت و تعامل: افزایش سطح مشارکت و تعامل بین مدیران و کارکنان، به‌گونه‌ای که نظرات و پیشنهادات مختلف در تصمیم‌گیری‌ها لحاظ شود.

5. توجه به نتایج و اثربخشی: تمرکز بر ارزیابی و اندازه‌گیری نتایج و اثربخشی اقدامات به جای فقط انجام وظایف.

کشورهایی با تجربه تغییر نگاه مدیریتی

کشورهای مختلفی در مقاطع زمانی متفاوت دست به تغییر نگاه مدیریتی زده‌اند. برخی از آنها عبارت‌اند از:

ژاپن: پس از جنگ جهانی دوم، ژاپن با تغییر در نگاه مدیریتی خود و پذیرش مدل‌های مدیریتی غربی و ترکیب آنها با فرهنگ ژاپنی، به یکی از اقتصادهای بزرگ جهان تبدیل شد. مثلا پذیرش روش تولید «لین» و تمرکز بر کیفیت، نمونه‌ای از این تغییر نگاه بود.

سنگاپور: این کشور با تغییرات عمده در سیاست‌ها و استراتژی‌های مدیریتی خود، توانست از یک کشور کوچک و محدود به یک مرکز بزرگ تجاری و مالی جهانی تبدیل شود. سنگاپور با تکیه بر نوآوری و بهره‌برداری از فناوری، موفق به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و توسعه پایدار شد.

کره جنوبی: در دهه‌های گذشته، کره جنوبی با تغییر نگاه مدیریتی و تمرکز بر آموزش، نوآوری و توسعه صنعت، توانست از یک کشور کشاورزی به یکی از قدرت‌های صنعتی جهان تبدیل شود.

سوئد و کشورهای نوردیک: این کشورها با تغییر در سیاست‌های مدیریتی خود، به‌ویژه در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی، توانستند مدل‌های موفقی از مدیریت رفاه اجتماعی، عدالت و توسعه پایدار ایجاد کنند.

وظیفه دولت چهاردهم برای تغییر نگاه

برای ایجاد تغییر نگاه مدیریتی که دکتر پزشکیان به آن اشاره کرده، دولت نیاز دارد تا یک‌سری اقدامات کلیدی و راهبردی انجام دهد. این اقدامات می‌توانند به تغییر نگرش و رویکرد مدیریتی در سطح ملی کمک کنند. در زیر به چند پیشنهاد برای دولت در این زمینه اشاره می‌شود:

1. تقویت فرهنگ نوآوری و خلاقیت

- ایجاد محیطی پویا و حمایتی برای نوآوری: دولت باید محیطی ایجاد کند که در آن نوآوری و خلاقیت تشویق شود. این محیط می‌تواند شامل حمایت‌های مالی، قانونی و زیرساختی برای کسب‌وکارها و افراد نوآور باشد.

- آموزش و ترویج تفکر خلاقانه: توسعه برنامه‌های آموزشی برای کارکنان دولت و بخش خصوصی که بر مهارت‌های تفکر خلاقانه و حل مسئله تأکید دارند.

2. اصلاح ساختارهای مدیریتی

- کاهش بوروکراسی: ساده‌سازی فرایندها و کاهش تشریفات اداری که مانع تصمیم‌گیری سریع و کارآمد می‌شوند.

- تمرکز بر مدیریت مبتنی بر شواهد: تصمیم‌گیری‌ها باید بر اساس داده‌ها و شواهد علمی انجام شود تا از اثربخشی و کارایی بیشتری برخوردار باشند.

- تفویض اختیار: افزایش اختیارات به سطوح پایین‌تر مدیریت تا تصمیمات به صورت سریع‌تر و نزدیک‌تر به محل وقوع مسائل گرفته شود.

3. تشویق به مشارکت و تعامل بیشتر

- ارتباط نزدیک با جامعه و بخش خصوصی: دولت باید به طور منظم با جامعه مدنی، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها در تعامل باشد تا نیازها و نظرات مختلف را در تصمیم‌گیری‌ها لحاظ کند.

- تشویق به مشارکت کارکنان: ایجاد سازوکارهایی برای افزایش مشارکت کارکنان دولت در فرایندهای تصمیم‌گیری و ارائه نظرات و پیشنهادات.

4. توسعه سیستم‌های آموزشی و تحقیقاتی

- سرمایه‌گذاری در آموزش و پژوهش: دولت باید در توسعه آموزش‌های جدید و تحقیقاتی که به بهبود مدیریت و سیاست‌گذاری کمک می‌کند، سرمایه‌گذاری کند.

- توسعه برنامه‌های آموزش مداوم: ارائه آموزش‌های مداوم به مدیران و کارکنان دولت برای آشنایی با روش‌ها و ابزارهای مدیریتی جدید.

5. ایجاد یک چارچوب شفاف و پاسخ‌گو

- افزایش شفافیت: دولت باید شفافیت در فرایندهای خود را افزایش دهد تا اعتماد عمومی را جلب کند.

- پاسخ‌گویی: تعریف دقیق مسئولیت‌ها و حساب‌خواهی از مدیران و مسئولان در صورت عدم تحقق اهداف.

6. توجه به پایداری و توسعه پایدار

- در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی: سیاست‌ها و تصمیمات باید به نحوی اتخاذ شوند که تمامی جنبه‌های توسعه پایدار را در بر گیرند.

- ترویج فناوری‌های پاک و نوین: دولت می‌تواند از فناوری‌های جدید و پایدار برای بهبود کارایی و کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی استفاده کند.

نتیجه‌گیری

تغییر نگاه مدیریتی برای دولت به معنای عبور از روش‌ها و رویکردهای قدیمی و پذیرش نوآوری و انعطاف‌پذیری است.

این تغییر نگاه نه تنها می‌تواند به بهبود کارایی و اثربخشی سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های دولتی منجر شود، بلکه با جلب اعتماد عمومی و مشارکت گسترده‌تر، زمینه را برای رشد و توسعه پایدار فراهم می‌کند. به همین دلیل، دولت باید با اراده و تعهد لازم به این تغییرات بپردازد تا از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری کرده و مسیر موفقیت‌آمیزی را برای آینده کشور  فراهم کند.