آخرین امیدها در آخرین روزها

درحالی‌که رسانه‌ها به نقل از سندی که گفته می‌شود پیش‌نویس طرح پیشنهادی آمریکا برای آتش‌بس بین حزب‌الله لبنان و اسرائیل است، جزئیاتی از آن را ارائه داده‌اند، آمریکا می‌گوید این روایت‌ها منعکس‌‌کننده وضعیت کنونی مذاکرات نیست. با‌این‌حال، وب‌سایت اکسیوس نزدیک به دولت جو بایدن نیز می‌گوید مذاکرات پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته و حزب‌الله به دنبال توافق با اسرائیل جدا از مسئله غزه است. مقامات اسرائیل هنوز به این گزارش‌ها واکنش نشان نداده‌اند، اما مقامات لبنان‌ از‌جمله نجیب میقاتی، رئیس‌جمهوری این کشور و نبیه بری، رئیس پارلمان، از آتش‌بس و اجرای قطع‌نامه ۱۷۰۱ استقبال کرده‌اند. میقاتی همچنین از احتمال آتش‌بس در ساعات و روزهای آینده سخن گفته است. نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب‌الله نیز از آتش‌بس حمایت کرده است. به گزارش ایندیپندنت به نقل از شبکه تلویزیونی کان، پیشنهاد آتش‌بس ۶۰‌روزه آمریکا شامل اجرای قطع‌نامه ۱۷۰۱ شورای امنیت است و حضور حزب‌الله در جنوب رودخانه لیتانی را ممنوع می‌کند. هم‌زمان برخی گزارش‌ها نیز از چراغ سبز حزب‌الله به تغییر موقعیت نیروها پشت این رودخانه منتشر شد. بر اساس گزارش کان، در جریان این آتش‌بس، نیروهای اسرائیلی ظرف مدت هفت روز از جنوب لبنان خارج می‌شوند و ارتش لبنان در نزدیکی مرز جنوبی مستقر می‌شود. نیروهای سازمان ملل بر این روند نظارت خواهند داشت. گفته می‌شود‌ اسرائیل همچنان از آزادی عمل برای هدف قرار‌دادن مواضع حزب‌الله در جنوب و داخل لبنان (در صورت نقض توافق) برخوردار خواهد بود. اسرائیل همچنین می‌تواند به گشت‌زنی هواپیماهای تجسسی بر فراز لبنان در صورتی که دیوار صوتی شکسته نشود، ادامه دهد. در پایان فرجه ۶۰‌روزه نیز اسرائیل و لبنان به‌طور غیرمستقیم مذاکرات برای اجرای کامل قطع‌نامه ۱۷۰۱ را آغاز می‌کنند. قطع‌نامه ۱۷۰۱ شورای امنیت در سال ۲۰۰۶ با هدف توقف کامل خصومت‌ها بین اسرائیل و حزب‌الله تصویب شد که خواستار خروج حزب‌الله از جنوب لبنان و خلع سلاح آن است. این قطع‌نامه همچنین خواستار خروج نیروهای اسرائیلی از لبنان است. روایت‌ها از طرح آتش‌بس احتمالی در حالی منتشر می‌شود که مقامات کاخ سفید در امور خاورمیانه و لبنان برای گفت‌و‌گو در همین زمینه به اسرائیل می‌روند، اما کاخ سفید هنوز درباره ابراز خوش‌بینی در این زمینه محتاط است و می‌گوید روایت‌‌ها در رسانه‌ها منعکس‌کننده وضعیت کنونی در مذاکرات نیست. اکسیوس اما می‌گوید مذاکرات پس از بازگشت نمایندگان دولت بایدن از لبنان پیشرفت داشته است. در همین حال، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به فرستادگان آمریکایی اعلام کرد که توانایی اسرائیل در مقابله با تهدیدات امنیتی از سوی لبنان و بازگشت افراد آواره به شمال، از عناصر کلیدی هرگونه توافق آتش‌بس با لبنان است. به گزارش رویترز، دفتر نتانیاهو به نقل از او به دو فرستاده آمریکایی گفته است: «مسئله اصلی، توانایی و عزم اسرائیل برای اجرای توافق و خنثی‌کردن هرگونه تهدید برای امنیت خود از سوی لبنان است». برت مک‌گورک و آموس هوچستاین، دو فرستاده‌ آمریکایی هستند که تلاش می‌کنند آتش‌بس در لبنان و غزه برقرار شود. نخست‌وزیر لبنان نیز ابراز امیدواری کرد‌ توافق آتش‌بس نزدیک باشد. رویترز پیش‌تر گزارش داده بود ‌مذاکرات لبنان متمرکز بر آتش‌بسی ۶۰‌روزه برای اجرای قطع‌نامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل است که به موجب آن، حزب‌الله باید نیروهای خود را از جنوب رود لیتانی خارج کند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، اعلام کرد ‌پیشرفتی در جهت دستیابی به درک نحوه اجرای مؤثر این قطع‌نامه صورت گرفته است. فشارهای دیپلماتیک در حالی افزایش یافته که درگیری‌های اسرائیل و حزب‌الله شدت گرفته است. اسرائیل برای دومین روز متوالی، پس از صدور هشدارهای تخلیه، مناطق اطراف شهر بعلبک در شرق لبنان را بمباران کرد. نیروهای ارتش اسرائیل در عملیات زمینی خود به سوی شهر استراتژیک خیام پیشروی کرده‌اند و در این منطقه درگیری‌های شدیدی میان نیروهای اسرائیلی و حزب‌الله رخ داده است. حزب‌الله اعلام کرد که چندین حمله موشکی و توپخانه‌ای علیه نیروهای اسرائیلی در نزدیکی شهر جنوبی خیام انجام داده است.

چالش بزرگ ارتش لبنان

ارتش لبنان می‌گوید در حال اجرای مأموریت خود یعنی همکاری با نیروهای حافظ صلح برای اجرای قطع‌نامه ۱۷۰۱ و حفاظت از حاکمیت ملی لبنان است. بااین‌حال دلایل متعددی از اختلافات قومی و مذهبی پیچیده در لبنان تا تردید و سیاست‌های متناقض آمریکا در کمک‌رسانی، برای شکست این ارتش در انجام وظایف خود وجود دارد. از دید ارتش لبنان، اسرائیل دشمن است. در نتیجه تأمین سلاح و بودجه برای ارتش لبنان از سوی آمریکا در تناقض با «حمایت آهنین» این کشور در دفاع از اسرائیل است. همین موضوع باعث اختلاف نظر در جناح‌های مختلف ایالات متحده بر سر نحوه و میزان حمایت از نیروهای مسلح لبنانی شده است. با این حال، از دید کارشناسان، ایالات متحده و متحدان غربی آن برای برقراری ثبات در لبنان انتخاب دیگری جز همکاری با ارتش این کشور ندارند. سامی جمیل، رهبر حزب کتائب، از احزاب مسیحی لبنانی گفت: «ارتش لبنان تنها جایگزین نظامی برای حزب‌الله است و باید تقویت شود». بنا بر گزارش انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، هزینه‌های ارتش لبنان در سال گذشته ۲۴۱ میلیون دلار بوده که بیش از نیمی از آن از سوی آمریکا تأمین شده است. لبنان همچنین از آمریکا برای سال آینده درخواست ۱۵۰ میلیون دلار کمک نظامی کرده است. امل سعد، استاد علوم سیاسی دانشگاه کاردیف و متخصص امور لبنان، گفت: «نیروهای مسلح لبنان یکی از ضعیف‌ترین ارتش‌های خاورمیانه است. حزب‌الله در دهه ۱۹۸۰ به این دلیل ظهور کرد که ارتش لبنان قادر به ایستادگی در مقابل اسرائیل نبود». در کنفرانس هفته گذشته در پاریس، رهبران غربی اعلام کردند آخرین سری کمک‌های آنها باید صرف خرید سوخت و تسلیحات و همچنین استخدام شش هزار نیروی جدید در ارتش لبنان شود. با این حال، وال‌استریت‌ژورنال به نقل از یکی از فرماندهان سابق ارتش لبنان گزارش داد که زمانی که این ارتش خواستار خرید کشتی‌هایی مجهز به موشک از ایالات متحده شد، این کشور از تحویل موشک‌ها سر باز زد و تنها کشتی‌ها را فرستاد. این فرمانده سابق گفت: «کشتی‌ها فقط به درد ماهیگیری می‌خوردند».

با این حال، راندا اسلیم، مدیر برنامه حل‌وفصل مناقشه و گفت‌وگو در مؤسسه خاورمیانه، اندیشکده مستقر در واشنگتن شرایط امروز را متفاوت می‌داند. او گفت: «امروز حزب‌الله ضعیف شده و بخش عمده رهبری آن از بین رفته است. این گروه همچنین بخش عمده‌ای از زرادخانه‌اش را از دست داده و استحکاماتش ویران شده است. ۱.۲ میلیون نفر هم در پی بمباران‌های اسرائیل آواره شده‌اند». خانم اسلیم افزود: «نیروهای مسلح لبنان هم متحول شده‌اند. این نیروها به لطف حمایت طولانی‌مدت اروپا و آمریکا آزموده‌ و تواناتر شده‌اند».