روز ملی کیفیت مسیر رشد از انطباق به عملکرد

امیر حیدری

 روز ملی کیفیت، فرصتی ارزشمند است تا جامعه ما یک‌ بار دیگر به عمق مفهوم کیفیت و جایگاه آن در زندگی فردی، اجتماعی و صنعتی خود بیندیشد. شعار آبان 1403، «کیفیت؛ از انطباق تا عملکرد»، پیامی قوی و متعهدانه را با خود دارد؛ این شعار بر اهمیت گذر از مرحله تطابق با استانداردها و ورود به حوزه واقعی خلق ارزش و عملکرد متمرکز شده است. چنین رویکردی از یک سو نشان‌دهنده تحول نگرشی در زمینه کیفیت است و از سوی دیگر، چشم‌انداز جدیدی برای سازمان‌ها، مدیران و جامعه دربر دارد.

مفهوم کیفیت؛ فراتر از انطباق: کیفیت در سال‌های اخیر به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در تمامی عرصه‌ها تبدیل شده است. در بسیاری از سازمان‌ها و صنایع، کیفیت به معنای تطابق با استانداردها، گواهینامه‌ها و مقررات تصور می‌شود؛ اما آیا صرف تطابق با استانداردها برای نیل به کیفیت مطلوب کافی است؟ پاسخ این پرسش، در مضمون شعار امسال روز ملی کیفیت نهفته است. کیفیت واقعی به معنای عملکردی است که ارزش ایجاد کند، موجب رضایت مشتریان شود و بتواند دوام و پایداری کسب‌وکار را تضمین کند. به عبارت دیگر، انطباق با استانداردها تنها شروع راه است؛ نقطه‌ای برای آغاز حرکت به سمت بهبود مستمر و دستیابی به نتایجی که عینیت‌بخش  کیفیت  هستند.

کیفیت و توسعه اقتصادی: نقش کیفیت در توسعه اقتصادی و افزایش بهره‌وری کشورها غیرقابل‌انکار است. کیفیت محصولات و خدمات، نه‌تنها منجر به رضایت مشتریان می‌شود، بلکه امکان حضور مؤثر در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند. در دنیای امروز، رقابت به سمت کیفیت است و کشورهایی که به ارتقای کیفیت محصولات خود توجه بیشتری دارند، در دستیابی به مزیت رقابتی نیز موفق‌تر هستند؛ بنابراین سرمایه‌گذاری در زمینه کیفیت، یک رویکرد استراتژیک برای کشور ما نیز به حساب می‌آید. توسعه کیفیت در تمامی بخش‌ها می‌تواند باعث بهبود سطح رفاه عمومی و رشد اقتصادی شود.

جایگاه فرهنگ سازمانی در کیفیت: فرهنگ سازمانی یکی از پایه‌های اساسی کیفیت پایدار در سازمان‌هاست. داشتن یک فرهنگ کیفیت‌محور، به این معناست که کارکنان در همه سطوح سازمان، کیفیت را به‌عنوان یک ارزش بنیادین درک کرده و به بهبود آن پایبند باشند. در این راستا، آموزش و توانمندسازی کارکنان و ایجاد فضایی که نوآوری و بهبود مستمر را ترغیب کند، می‌تواند به‌عنوان ابزارهایی برای ارتقای کیفیت عمل کند. در نهایت، این فرهنگ سازمانی است که می‌تواند کیفیت را از سطح انطباق به سطح عملکرد مؤثر و پایدار برساند.

نوآوری و فناوری در خدمت کیفیت: در عصر حاضر، فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی نقش بی‌بدیلی در ارتقای کیفیت ایفا می‌کنند. از سیستم‌های مدیریت کیفیت دیجیتال تا تحلیل داده‌های پیچیده و هوشمندسازی فرایندها، همگی به سازمان‌ها کمک می‌کنند که نه‌تنها به استانداردهای کیفی دست یابند، بلکه بتوانند عملکرد بهتری از خود نشان دهند. استفاده از ابزارهای دیجیتال و فناوری‌های جدید، سازمان‌ها را قادر می‌کند که با بهره‌وری بیشتر و دقت بالاتر، نیازها و انتظارات مشتریان را پیش‌بینی کنند و به‌طور پیوسته از آنها فراتر بروند.

چالش‌های سازمان‌ها در مسیر کیفیت: دستیابی به کیفیت پایدار و مؤثر، بدون چالش نیست. بسیاری از سازمان‌ها با محدودیت‌های منابع انسانی، مشکلات مالی و مقاومت در برابر تغییر روبه‌رو هستند. تغییر الگوهای مدیریتی و انطباق با استانداردهای کیفی نیازمند هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی است که گاهی ممکن است برای سازمان‌ها چالش‌برانگیز باشد. در این میان، نقش مدیران کیفیت و توانایی‌های آنها در برقراری ارتباط مؤثر با کارکنان و ایجاد انگیزه برای بهبود مستمر، بسیار حیاتی است.

استفاده از استانداردها و راهنماها: یکی از سؤالاتی که در زمینه کیفیت همواره مطرح می‌شود، این است که آیا انطباق با استانداردهای مختلف به‌تنهایی برای تضمین کیفیت کافی است؟ استانداردها و راهنماها قطعا ابزارهایی ارزشمند برای دستیابی به حداقل‌های کیفی هستند، اما نمی‌توانند جایگزین عملکرد واقعی و عینی سازمان‌ها شوند. استانداردها نقشه راهی را ارائه می‌دهند، اما بهره‌گیری از آنها نیازمند انعطاف‌پذیری و خلاقیت است تا سازمان‌ها بتوانند نه‌تنها به تطابق، بلکه به تعالی و سرآمدی برسند.

نگاه به آینده کیفیت در ایران: در ایران، پتانسیل‌های فراوانی برای ارتقای کیفیت در بخش‌های مختلف وجود دارد. از صنعت خودروسازی تا بخش خدمات، همه نیازمند توجه به کیفیت و عملکرد هستند. با سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی، توجه به فناوری‌های نوین و تقویت زیرساخت‌های کیفی، می‌توان به ارتقای سطح کیفیت در کشور کمک کرد. علاوه بر این، همکاری بین بخش خصوصی و دولتی و ایجاد یک بستر حمایتی برای توسعه کیفیت، از ضروریات این مسیر است.

تعهد انجمن مدیریت کیفیت ایران به ارتقای کیفیت: انجمن مدیریت کیفیت ایران به‌عنوان نهادی پیشرو در این عرصه، نقش اساسی در توسعه فرهنگ کیفیت در کشور ایفا می‌کند. انجمن با برگزاری دوره‌های آموزشی، مشاوره و ارتقای دانش کیفی، تلاش دارد تا سازمان‌ها و مدیران کشور را در مسیر بهبود کیفیت یاری دهد. همچنین ما در این انجمن به‌دنبال ایجاد شبکه‌ای از متخصصان و کارشناسان کیفیت هستیم که با هم‌فکری و تبادل تجربیات، بتوانند نقشی مؤثر در پیشبرد اهداف کیفی کشور ایفا کنند.