دو شهر، یک جهان، یک آزادی
جهان از قدیم تغییرات و پدیده‌های جغرافیایی شگفت‌انگیز و منحصربه‌فردی را به خود دیده است، به‌خصوص در جهان امروزی شاهد ساختار و تغییرات سیاسی مرزهای مابین شهرها و کشورها هستیم که ابعاد مختلفی دارند و به صورت‌های مختلفی از هم جدا شده‌اند، ولی منافع آنها در هر عرصه‌ای به هم پیوند خورده است.
معراج جعفری-کارشناس مناطق آزاد تجاری-صنعتی: جهان از قدیم تغییرات و پدیده‌های جغرافیایی شگفت‌انگیز و منحصربه‌فردی را به خود دیده است، به‌خصوص در جهان امروزی شاهد ساختار و تغییرات سیاسی مرزهای مابین شهرها و کشورها هستیم که ابعاد مختلفی دارند و به صورت‌های مختلفی از هم جدا شده‌اند، ولی منافع آنها در هر عرصه‌ای به هم پیوند خورده است. شهرهای دوقلو نمونه جالبی از این پدیده‌هاست که می‌توان به آن اشاره کرد و هم از لحاظ ژئوپلیتیکی و هم از لحاظ ژئواکونومیک، به بررسی و تحلیل آن پرداخت. این مدل شهرها می‌توانند هم از طریق قرارگرفتن مرزهای سیاسی بر روی آنها، بین دو کشور تقسیم شوند (جلفا، بین ایران و جمهوری آذربایجان) و هم می‌توانند به دلیل شباهت‌های فرهنگی، تاریخی، اقتصادی، در مجاورت یک مرز به وجود بیایند (دیترویت و ویندزور در آمریکا و کانادا). این رابطه فراتر از مرزهای سیاسی و جغرافیایی است و به تبادل فرهنگی، تجاری، گردشگری و حتی سیاسی منجر می‌شود. شهرهای دوقلو به عنوان نمادهایی از دوستی، همکاری و درک متقابل بین ملت‌ها، نقش مهمی در ایجاد صلح و ثبات جهانی ایفا می‌کنند. تعداد شهرهای دوقلوی تخمین زده‌شده در دنیا حداقل 250 نمونه یا 500 شهر در سراسر جهان است.
در ابتدا، همکاری‌های بین شهرهای دوقلو عمدتا براساس قراردادهای دوجانبه در زمینه‌های مختلف مانند فرهنگ، آموزش و گردشگری شکل می‌گرفت، اما با گسترش تجارت جهانی و افزایش رقابت، مفهوم مناطق آزاد تجاری به‌عنوان راهکاری برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیل تجارت بین‌المللی مطرح شد. در دهه‌های اخیر، ایده ترکیب مناطق آزاد تجاری با همکاری‌های بین شهرهای دوقلو به‌عنوان یک استراتژی نوآورانه برای تقویت روابط اقتصادی بین دو منطقه مطرح شده است. در حال حاضر، مدل‌های مختلفی از مناطق آزاد مشترک بین شهرهای دوقلو در حال توسعه و اجرا هستند. این مدل‌ها بسته به شرایط و نیازهای هر دو شهر، می‌توانند شامل مناطق ویژه اقتصادی مشترک، مناطق لجستیکی مشترک، مراکز تحقیق و توسعه مشترک باشند.
مفهوم مناطق آزاد مشترک بین شهرهای دوقلو نسبتا جدید است و به‌طور گسترده در دهه‌های اخیر به‌عنوان راهکاری برای تقویت همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بین دو شهر یا منطقه مرتبط با هم مورد توجه قرار گرفته است.
ایده ایجاد مناطق آزاد مشترک، از سال 1970 میلادی در جهان شروع شد. این ایده، با هدف حمایت از توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی و شهرهای کوچک، پیشرفت کرد. اولین نمونه‌های این مناطق را می‌توان در بنادر آزاد قرون وسطی مشاهده کرد. در دوران مدرن، اولین منطقه آزاد مشترک در سال 1965 بین ایرلند و ایرلند شمالی تأسیس شد. از آن زمان، مناطق آزاد مشترک در سراسر جهان، به ویژه در مرزهای بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، رواج یافته‌اند. از دلایل رشد و گسترش مفهوم مناطق آزاد مشترک می‌توان به افزایش تجارت جهانی، تقویت همکاری‌های مشترک اقتصادی و اجتماعی بین دو شهر، ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه اقتصادی، بهبود زیرساخت‌ها و توسعه منطقه‌ای اشاره کرد.
منطقه آزاد دیترویت-ویندزور که شامل شهرهای دیترویت در ایالت میشیگان آمریکا و ویندزور در استان انتاریو کانادا می‌شود، یکی از مهم‌ترین و پرترددترین مناطق آزاد مشترک در جهان است. این منطقه‌ها از طریق پل Ambassador و تونل دیترویت-ویندزور به یکدیگر متصل شده‌اند. اگر بخواهیم به نقطه عطف در تاریخچه همکاری‌های اقتصادی بین دیترویت و ویندزور اشاره کنیم، می‌توان به افتتاح پل Ambassador در سال 1929 اشاره کرد. این پل دو شهر را به‌طور فیزیکی به یکدیگر متصل کرد و به‌طور قابل توجهی تبادلات تجاری و رفت‌وآمد بین دو شهر را افزایش داد. صنایع خودروسازی در هر دو شهر به‌طور قابل توجهی به یکدیگر وابسته بودند و از دهه 1920، شرکت‌های خودروسازی آمریکایی کارخانه‌هایی در ویندزور تأسیس کردند. منطقه آزاد دیترویت-ویندزور نقش بسیار مهمی در اقتصاد دو کشور کانادا و آمریکا ایفا می‌کند. این منطقه شاهد تبادلات تجاری عظیمی بین دو کشور است، به‌طوری‌که سالانه میلیاردها دلار کالا از این منطقه عبور می‌کند. از مهم‌ترین شرکت‌هایی که در این منطقه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خودروسازی: فورد، جنرال‌موتورز، فیات‌کرایسلر، هوندا و تویوتا
تولید قطعات خودرو: شرکت بین‌المللی مگنا، لینامار و شرکت بین‌المللی مارتینریا
حمل‌ونقل و لجستیک: راه‌آهن کانادا- اقیانوس آرام، CN و فدرال‌اکسپرس.
