افزایش ۲۷درصدی آتش‌سوزی در جنگل‌ها
آمارهای آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور تا تیرماه ۱۴۰۳ بیانگر افزایش ۲۷درصدی تعداد و افزایش ۲۲۹درصدی مساحت آتش رخ‌داده در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۲ است. براساس‌این ضرورت دارد تا قانون مستقلی با هدف کاهش آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع به تصویب برسد تا شاهد کاهش وقوع حریق در طبیعت باشیم.
آمارهای آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور تا تیرماه ۱۴۰۳ بیانگر افزایش ۲۷درصدی تعداد و افزایش ۲۲۹درصدی مساحت آتش رخ‌داده در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۲ است. براساس‌این ضرورت دارد تا قانون مستقلی با هدف کاهش آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع به تصویب برسد تا شاهد کاهش وقوع حریق در طبیعت باشیم.
آتش‌سوزی در سالهای اخیر یکی از عوامل اصلی تخریب جنگل‌ها و مراتع در سطح جهان و ایران بوده که پیامدها و خسارات جدی مانند تهدید تنوع زیستی و تشدید تغییرات اقلیمی را به همراه داشته است. تحلیل یک دهه اخیر آتش‌سوزی‌های رخ‌داده در کشور نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد عامل آتش‌سوزی انسانی است. این نشان می‌دهد که هر چقدر قانون‌گذار در قوانین مختلفی نظیر قوانین حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، شکار و صید و قانون هوای پاک سعی کرده برای مدیریت و مقابله با آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها و مراتع قواعدی پیش‌بینی کند اما احکام مدنظر فاقد جامعیت لازم و کافی بوده است.
روند افزایشی چند دهه اخیر آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع و تحمیل خسارات فراوان به کشور گواهی بر این مدعا است. مطالعه تطبیقی قوانین کشورهای ایران، فرانسه، ترکیه و آفریقای جنوبی نشان می‌دهد که در مجموع می‌توان موضوع مقابله با آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع را در سه محور اصلی شامل اقدامات قبل از آتش‌سوزی، حین و پس از اطفای حریق طبقه‌بندی کرد.
در ایران طی سالهای اخیر هرچند اقدامات متعددی برای مقابله با آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع انجام شده، اما مقابله با آتش‌سوزی دارای ابعاد مختلف فنی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در کنار سازمان حفاظت محیط زیست به‌تنهایی نمی‌توانند از عهده انجام تمام عملیات‌های حفاظتی، حمایتی و اطفای آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع برآیند.
در سالهای اخیر آب‌و‌هوای جهانی به سمت خشک‌سالی‌های شدیدتر و در نتیجه اقلیم مساعدتر برای آتش‌سوزی در گذار بوده و وقوع آتش‌سوزی در برخی مناطق به دلیل اثرات مستقیم تغییر اقلیمی بر فعل و انفعالات پیچیده بین آب‌و‌هوا، پوشش گیاهی، حجم مواد سوختنی انباشته‌شده و رطوبت مواد سوختنی در کنار فعالیت‌های ناپایدار‌کننده انسانی رو به افزایش است. بر‌اساس گزارشی که به‌تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده است، آتش‌سوزی تهدیدی عمده و مستمر برای زندگی، سلامت و معیشت انسان، توسعه اقتصادی و محیط زیست است.
برآورد جهانی فائو از مساحت زمین‌های متأثر از آتش‌سوزی در سال ۲۰۰۰، حدود ۳۵۰ میلیون هکتار بود که بیشتر شامل جنگل و درخت‌زارها است. همین بررسی اجمالی تأکید کرد که مردم عامل اصلی آتش‌سوزی در هر منطقه هستند، آتش‌سوزی‌های جنگلی نه‌تنها می‌تواند تنوع زیستی را کاهش دهد، بلکه با انتشار مقادیر زیادی از گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر، منجر به گرم‌شدن زمین و متعاقبا افزایش احتمال وقوع آتش‌سوزی شده و حلقه بازخورد تغییرات اقلیم را تشدید می‌کند و هزینه‌های مالی و محیط‌زیستی زیادی به بار می‌آورد.
با این حال آتش‌سوزی بر‌خلاف دیگر بلایای طبیعی می‌تواند به میزان درخور‌توجهی کنترل شده و کاهش یابد و همچنین از طریق اقدامات پیشگیرانه و مبارزه با آتش‌سوزی مهار شود، از سوی دیگر سیاست‌های عمومی که از سوی قانون‌گذاران وضع می‌شوند و سازمان‌های دولتی و بازیگران خصوصی آن را اجرا می‌کنند، پتانسیل عظیمی در راستای کاهش چشمگیر هزینه‌های محیط‌زیستی باور‌نکردنی ناشی از آتش‌سوزی ارائه می‌دهند. گزارشی در سال ۱۳۹۹ در مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد که نشان می‌دهد استان‌های گیلان، مازندران و گلستان در شمال کشور و استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان در غرب و جنوب غربی، بوشهر، هرمزگان، فارس و کهگیلویه‌و‌بویراحمد نیز در جنوب کشور در وضعیت بحرانی قرار گرفته‌اند.
بر‌اساس آمار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، در مدت ۱۳ سال اخیر (۱۳۸۶-۱۳۹۸) پس از آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع نزدیک به ۱۷ هزار میلیارد ریال خسارت مالی وارد شده که بیشترین میزان خسارت اقتصادی برای جنگل‌های طبیعی با ۱۱هزار‌و ۲۲۸ میلیارد ریال است، همچنین به ازای هر هکتار عرصه جنگلی سوخته‌شده، ۲۱۱ میلیون ریال برای اطفای حریق هزینه شده و احیا و بازسازی جنگل‌های دچار حریق نیز ۲۴۰ میلیون ریال هزینه در بر داشته است. با توجه به میزان آتش‌سوزی‌ها به‌عنوان چالشی مشترک میان کشورها، نیازمند اتخاذ سیاست‌ها و قوانین و اقدامات مشترک است، با وجود اینکه موضوع مبارزه با آتش‌سوزی بارها مورد تأکید مراجع بین‌المللی قرار گرفته اما هنوز تبدیل آنها به اقدامات مشخص در سطح واحدهای مدیریت جنگل کشور مورد بحث است و نیاز به مطالعات بیشتری دارد؛
از‌این‌رو مطالعه قوانین ملی کشورها در این زمینه می‌تواند رویه‌های کارآمد قانونی‌شدن اقدامات کشورها در بخش‌های جنگل‌داری ملی را شناسایی کرده و با مقایسه و معرفی مقررات به کار گرفته‌شده در این کشورها، یک چارچوب قانونی قابل استفاده برای قوانین آتش‌سوزی ایران فراهم کند. براساس‌این در مرحله اول کشورهای دارای مشابهت با ایران از شرق به غرب مانند استرالیا، چین، هندوستان، قزاقستان، عراق، ترکیه، سوریه، آفریقای جنوبی، تونس، فرانسه، اسپانیا، مراکش، ایالات متحده، مکزیک و آرژانتین انتخاب شده‌اند.
