نشت داروهای میلیاردی به بازار سیاه چاره چیست؟
: معضل نشت داروهای کمیاب و میلیاردی به بازار سیاه و سرگردانی بیماران، در حالی چالش چندین‌ساله نظام سلامت است که تمام داروهای مورد تأیید در شبکه رسمی کشور، شناسنامه اصالت و کد رهگیری دارند و قابل پیگیری هستند. اما سؤال آن است که این داروها چطور باز هم سر از بازار سیاه درمی‌آورند؟
ایسنا: معضل نشت داروهای کمیاب و میلیاردی به بازار سیاه و سرگردانی بیماران، در حالی چالش چندین‌ساله نظام سلامت است که تمام داروهای مورد تأیید در شبکه رسمی کشور، شناسنامه اصالت و کد رهگیری دارند و قابل پیگیری هستند. اما سؤال آن است که این داروها چطور باز هم سر از بازار سیاه درمی‌آورند؟
طبق قوانین، محل عرضه دارو یا داروخانه است یا بیمارستان. بررسی اصالت و همچنین رهگیری داروها هم از طریق کد رهگیری و به مدد سامانه تیتک سازمان غذا و دارو قابل پیگیری است. به این ترتیب، علاوه‌بر اصالت‌سنجی آن، از مرحله تولید تا توزیع، عرضه و نهایتا نیز مصرف‌کننده قابل رهگیری بوده و مشخص است که یک داروی خاص در یک بازه زمانی معین در کجای زنجیره تأمین تا مصرف قرار دارد.
با وجود سیستم‌های نظارتی ایجادشده، اما باز هم برخی اقلام دارویی به‌ویژه داروهای حیاتی گران‌قیمت و دارای سوبسیدهای چندین میلیونی، تحت تأثیر عواملی و برخی خلأهای نظارتی، در جایی از زنجیره مصرف واقعی خارج شده و سر از بازار سیاه درمی‌آورند.
موضوع نشت داروهای گران اخیرا با حادثه بیمارستان تبریز و همچنین بیمارستان شریعتی تهران، دوباره خبرساز شده و کارشناسان عوامل مختلفی را در این زمینه مطرح می‌کنند. اما از جمله گلوگاه‌های مهم خروج دارو از زنجیره رسمی که بسیار مورد توجه قرار گرفته، یکی سوءاستفاده از نظام توزیع دارویی به‌ویژه در شرایط کمبود دارو و نبود دسترسی به برخی داروهای خاص است و دیگری هم نقایص نسخه‌نویسی الکترونیک و نوشتن نسخه‌های غیرواقعی.
البته در این میان این نکته را نیز باید متذکر شد که هنوز برخی داروها وارد سامانه تیتک سازمان غذا و دارو نشده‌اند و برخی داروخانه‌های بیمارستانی هم بخشی اطلاعات را وارد این سامانه نمی‌کنند. به همین دلیل هم اگر دارو بعد از ورود به بخش بستری نشت کند، طبیعتا شناسایی آن سخت خواهد بود.
در همین راستا، اخیرا مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو، در اظهارنظری گفت: «با وجود سیستم‌های نظارتی ایجادشده، متأسفانه نشت دارو همچنان رخ می‌دهد. این مشکل به نقص سامانه تیتک مربوط نمی‌شود». او عمده مشکل نشت داروها را نسخ جعلی خواند و گفت: هرچند برخی داروها هنوز در سامانه تیتک ثبت نشده‌اند، اما عامل اصلی مشکل نشت داروها، نسخ جعلی است و برای رفع این مشکل، باید به سمت رسمی‌کردن امضای دیجیتال پزشکان حرکت کنیم».
در همین زمینه، محمد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی، در گفت‌وگویی با ایسنا، تأکید کرد: «برخی با سوءاستفاده از یوزرپسورد پزشکان در سامانه نسخه الکترونیک و بدون اطلاع پزشک، داروهای حیاتی گران‌قیمت مثل داروهای شیمی‌درمانی، پیوند و... را با نرخ دولتی از داروخانه‌ها می‌گیرند و در بازار آزاد می‌فروشند».
او با بیان اینکه این موضوع در شرایط برخی کمبودهای دارویی، هم مردم را دچار مشکل می‌کند و هم پزشکان دچار گرفتاری‌های قضائی و حقوقی می‌شوند، می‌گوید: تنها راه چاره این موضوع اجرای تکلیف قانونی «امضای دیجیتال پزشکان» است. رئیس کل سازمان نظام پزشکی در حالی تأکید دارد که معضل سوءاستفاده از یوزرپسورد پزشکان برای آنها دردسرساز است و حتی به رفت‌و‌آمدهای قضائی منجر شده که در آن سوی ماجرا، دلال‌ها هم مدعی‌اند این داروها را از برخی پزشکان و شرکت‌ها می‌گیرند.
عبداللهی‌اصل، مدیر کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو نیز درباره چرایی نشت داروهای میلیاردی به بازار سیاه و راهکارهای پیشگیری از آن، به تفاوت چندین برابری نرخ ارز ۲۸ هزار‌و ۵۰۰ تومانی دارو نسبت به ارز بازار آزاد، اشاره کرده و تأکید دارد: «برای سوءاستفاده‌کنندگان، در جایی سود ایجاد می‌شود که یک‌سری بیماران خاص و متابولیک یا نادر داشته باشیم که داروهای گران‌قیمت مصرف می‌کنند و البته این درمان‌ها برای بیمار رایگان است و سوبسیدهای زیادی به داروهایشان داده می‌شود».
مدیر کل داروی سازمان غذا و دارو درباره راهکار پیشگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی و نشت داروهای میلیاردی به بازار آزاد گفته است: «سال‌هاست پیشنهاد می‌کنیم که بیمه باید خرید راهبردی داشته باشد و از طرفی هم داروهایی که سوبسید سنگین به آنها تعلق می‌گیرد و مورد مصرف بیماران صعب‌العلاج است باید به صورت متمرکز به مرکز درمانی ارائه شود و این بیماران در بیمارستان‌های خاص و در قطب‌های بزرگ، دارو و درمان خود را دنبال کنند. در این صورت دارو به صورت متمرکز به مرکز درمانی ارائه می‌شود و دست بیمار نیست و نظارت را بسیار دقیق‌تر و نشت را به حداقل می‌رساند».
