اجلاس سران اتحادیه اروپا و تحقق دفاع اروپایی

محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای یک نشست ویژه در بروکسل گرد هم آمدند. مسئله اصلی در اجلاس سران اتحادیه اروپا، چگونگی تأمین سرمایه‎ گذاری‎های ضروری بود و اینکه کشورهای اتحادیه اروپا چگونه می‎توانند در زمینه خرید تسلیحات با یکدیگر همکاری نزدیک‎تری داشته باشند. با توجه به تهدید روسیه، چندین کشور از 27 کشور عضو، آماده پذیرش بدهی مشترک جدید هستند. با‌این‌حال، آلمان، هلند و اتریش این پیشنهاد را رد می‎کنند.

در نشست بروکسل همچنین میزان مشارکت بانک سرمایه‎ گذاری اروپا (EIB) در پروژه‎های تسلیحاتی مورد بحث قرار گرفت. برنامه‎ای در دست بحث است که براساس آن کمیسیون اتحادیه اروپا می‎تواند وام‎هایی را با شرایط مطلوب برای کشورهای عضو سازماندهی کند. تاکنون این بانک فقط مجاز به تأمین مالی کالاهای به اصطلاح دارای کاربرد دوگانه، یعنی محصولاتی با کاربردهای غیرنظامی و نظامی مانند هلیکوپتر یا هواپیماهای بدون سرنشین بوده است.

تأمین مالی مستقیم تولید تسلیحات فقط با تغییراتی در دستور کار آنها امکان‌پذیر خواهد بود. منتقدان هشدار می‎دهند این می‎تواند رتبه اعتباری بالای این بانک را به خطر بیندازد. کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرده هزینه‎ های دفاعی اضافی در حدود 500 میلیارد یورو طی 10 سال آینده مورد نیاز خواهد بود. چندین کشور اتحادیه اروپا خواستار مدل‎های مالی مشترک مانند اوراق قرضه یورو هستند.

«اورسولا فون در لاین»، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، تأکید دارد در این راستا از همه زمینه‎ها برای مانور در پیمان ثبات و رشد اصلاح‌شده جدید استفاده خواهد کرد. این امر تصریح می‎کند بدهی ملی یک کشور نباید از 60 درصد تولید اقتصادی تجاوز کند و کسری آن باید زیر سه درصد باقی بماند. او که خواستار گفت‎وگو با بانک‎ها برای تسهیل سرمایه‎گذاری در صنعت تسلیحات شده، تأکید دارد همگی می‎دانند هیچ کشور عضو به‌تنهایی نمی‎تواند پدافند هوایی ایجاد کند و درک می‎کنند درحالی‌که جنگ به مرزهایمان رسیده، انجام این کار ضروری است.

از زمان آغاز جنگ اوکراین، مسئله دفاع از این کشور تقریبا در تمام جلسات سران کشورهای اروپایی موضوع غالب بوده است. این واقعیت که «آنتونیو کاستا»، رئیس شورای اروپایی، اکنون خواستار یک نشست ویژه با محوریت امنیت اروپا شده است، نشان می‎دهد وضعیت چقدر جدی است.

«آندریوس کوبیلیوس»، کمیسر جدید دفاعی اتحادیه اروپا در این نشست تأکید کرده دیگر فقط موضوع کمک به اوکراین مطرح نیست، بلکه مسئله دفاع از کل اتحادیه اروپا مطرح است. ما با تهدیدات موجودیتی از جمله جنگ‌های متعارف، حملات سایبری و نظامی‌سازی فضا روبه ‎رو هستیم. آژانس‎های اطلاعاتی نگرانند روسیه تا پایان دهه، قدرت ناتو را آزمایش کند. اتحادیه اروپا باید برای این امر آماده شود. برای این، بیش از هرچیز به دو چیز نیاز است: اراده مشترک و پول که هر دو به مقدار کافی در دسترس نیستند.

«مارک روته»، دبیر کل ناتو، هم اخیرا در پارلمان اتحادیه اروپا پیشنهاد هزینه ‎های اجتماعی کمتر و دفاع بیشتر را مطرح کرده است. او در این نشست از سران دولت‎ها درخواست کرد برای دفاع از خود هزینه بیشتری کنند. «کایر استارمر»، نخست‎وزیر بریتانیا، برای اولین‌ بار پس از برگزیت به نشست اتحادیه اروپا دعوت شده بود. به ‎دلیل عضویت مشترک بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا در ناتو، همکاری بروکسل با لندن هرگز به‎ طور کامل قطع نشده است.

«اولاف شولتز»، صدراعظم آلمان، در این نشست بار دیگر با طرح بدهی مشترک اروپا برای تأمین مالی پروژه‎های تسلیحاتی این اتحادیه مخالفت کرد. او معتقد است قوانین سخت‌گیرانه رقابت می‎تواند برای افزایش عملکرد صنعت تسلیحات اروپایی، تسهیل شود.

آنچه لازم است، بوروکراسی کمتر و عزم بیشتر است. شولتز در توجیه مخالفت خود با این طرح به مکانیسم‎های موجود برای بدهی ملی اشاره کرد که این امر به کشورها امکان می‎دهد از محدودیت‎های بدهی و کسری بودجه خود به‎ منظور آمادگی بهتر برای تهدیدات احتمالی کشورهایی مانند روسیه استفاده بهتری کنند. بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، هم خواستار افزایش قابل توجه هزینه‎های دفاعی شد.

«مکرون»، رئیس‎جمهور فرانسه، هم تأکید کرد تمام سرمایه‎گذاری‎های آینده باید در درجه اول به‌نفع صنعت اروپا باشد تا اتحادیه اروپا از نظر استراتژیک در زمینه دفاع مستقل شود. مکرون خواستار اعطای قراردادهای دفاعی آینده به شرکت‌های اروپایی شد. «میچوتاکیس»، نخست‎ وزیر محافظه‎ کار یونان، ایجاد صندوق اروپایی به ارزش 100 میلیارد یورو برای تأمین مالی نیازهای امنیتی و دفاعی اتحادیه اروپا با الگوگیری از صندوق بازیابی و تاب‌آوری اروپا را پیشنهاد کرد و خواستار انعطاف‌پذیری مقررات مالی اتحادیه اروپا به ‎منظور ایجاد فضای مالی لازم برای کشورهای عضو برای سرمایه ‎گذاری در بخش دفاعی و عدم محاسبه هزینه ‎های دفاعی در اهداف مالی کشورهای عضو شد.

او اعتقاد دارد نباید کشورهایی که بیش از دو درصد تولید ناخالص داخلی خود را به بخش دفاعی اختصاص می‎دهند براساس مقررات فعلی مجازات شوند. او که از نتیجه اجلاس غیررسمی سران اتحادیه اروپا ابراز رضایت کرده، اظهارات رئیس کمیسیون اروپا مبنی‌بر اینکه انعطاف‌پذیری مالی در چارچوب پیمان ثبات و توسعه اتحادیه اروپا را به‎منظور افزایش هزینه‎ های دفاعی مورد بررسی قرار خواهد داد، مثبت ارزیابی کرد. به اعتقاد او، برای تحقق دفاع اروپایی ضروری است فضای مالی وسیعی ایجاد شود تا به کشورهای عضو اجازه داده شود برای محافظت از خود هزینه کنند بدون اینکه چشم ‎انداز اقتصادی آنها زیر سؤال برود.