چانه‌زنی و فشار برای پایان جنگ اوکراین

رئیس‌جمهور ایالات متحده در دیدار خود با همتای فرانسوی‌اش‌ ابراز امیدواری کرد‌ جنگ میان اوکراین و روسیه به‌زودی به پایان برسد. دونالد ترامپ، در نشستی با امانوئل مکرون در کاخ سفید که اولین میهمان اروپایی او در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش محسوب می‌شد، اعلام کرد‌ ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با استقرار نیروهای حافظ صلح اروپایی در اوکراین موافقت کرده است.

ترامپ همچنین ابراز امیدواری کرد‌ ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به‌زودی به ایالات متحده سفر کند و توافقی را امضا کند که به آمریکا اجازه دسترسی به منابع معدنی کمیاب اوکراین را می‌دهد و به‌این‌ترتیب، کمک‌های نظامی آمریکا به کی‌یف را بازپرداخت می‌کند. پیش‌تر، ترامپ در گفت‌وگویی با فاکس‌نیوز اعلام کرده بود‌ اوکراین موافقت کرده است‌ دسترسی ایالات متحده به منابع معدنی کمیاب به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار را به‌‌عنوان بخشی از بازپرداخت کمک‌های نظامی آمریکا فراهم کند.

به گزارش آسوشیتدپرس، مکرون هم در این دیدار تأکید کرد: «ما باید تضمین‌هایی برای صلح پایدار داشته باشیم. این زمان برای اروپا نیز بسیار حیاتی است». ترامپ نیز به مکرون اطمینان داد‌ پوتین تمایلی به گسترش این جنگ ندارد.

مکرون اضافه کرد‌ احتمالا توافق صلح پس از اجرای مرحله آتش‌بس به امضا خواهد رسید و پس از توافق میان روسیه و اوکراین، برخی کشورهای اروپایی می‌توانند برای تضمین امنیت، نیروهای حافظ صلح به اوکراین اعزام کنند.\

پس از این نشست، ترامپ و مکرون در یک جلسه مجازی با گروه هفت (G7) شرکت کردند تا درباره وضعیت جنگ اوکراین و روسیه بحث کنند.

ترامپ در یک پست در شبکه اجتماعی تروث‌سوشال نیز به گفت‌وگوهای «جدی» خود با پوتین درباره پایان جنگ و انعقاد قراردادهای اقتصادی با روسیه اشاره کرد.

تقریبا هم‌زمان با این دیدار، پیش‌نویس قطع‌نامه آمریکا و اروپا درباره جنگ اوکراین و روسیه در مجمع عمومی سازمان ملل به رأی گذاشته شد و پیش‌نویس آمریکا با تغییراتی که اروپایی‌ها در لحن آن برای حمایت از اوکراین اعمال کردند، رأی آورد، اما آمریکا مجبور شد‌ به پیش‌نویس تغییر داده‌شده قطع‌نامه، رأی ممتنع بدهد. قطع‌نامه تغییر داده‌شده پیش‌نویس ایالات متحده، ۹۳ رأی موافق، ۷۳ رأی ممتنع و هشت رأی منفی به دست آورد. این رأی واشنگتن با استقبال مسکو روبه‌رو شد.

بر‌اساس گزارش‌ها، پیش‌نویس اولیه آمریکا شامل سه بند بود: اولین بند به سوگواری برای جان‌باختگان در جریان درگیری‌های روسیه و اوکراین اختصاص داشت، دومین بند بر هدف اصلی سازمان ملل در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات تأکید می‌کرد‌ و در سومین بند‌ درخواست برای پایان‌دادن سریع به درگیری‌ها و برقراری صلح پایدار در اوکراین مطرح شده بود.

کشورهای اروپایی این پیش‌نویس را با اشاره به «تهاجم تمام‌عیار» روسیه به اوکراین و نیاز به صلح «عادلانه، پایدار و همه‌جانبه» بر‌اساس منشور سازمان ملل تغییر دادند و بر حمایت سازمان ملل از حاکمیت، وحدت و تمامیت ارضی اوکراین تأکید کردند. لازم به ذکر است‌ قطع‌نامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل برای کشورهای عضو الزام‌آور نیستند.

رویکرد محتاطانه مکرون

روابط اروپا و آمریکا به‌وضوح در حال حاضر در یک بحران عمیق قرار دارد. در این شرایط، حفظ وضعیت فعلی و جلوگیری از تشدید تنش‌ها به‌عنوان یک موفقیت بزرگ به شمار می‌آید؛ همان‌طور که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در دیدار اخیر خود با دونالد ترامپ در کاخ سفید به این هدف دست یافت.

مکرون در نشست خبری مشترکی که در کاخ سفید برگزار شد، با استفاده از تمجید، چاپلوسی و دیپلماسی ملایم، سعی کرد‌ ترامپ را متقاعد کند. این رویکرد اکنون از سوی بسیاری از رهبران جهانی به عنوان روشی مؤثرتر نسبت به انتقادات مستقیم و صریح از ترامپ محسوب می‌شود. مکرون موفق شد روزی که ممکن بود پرچالش باشد را بدون دادن امتیاز خاصی سپری کند. او بر تمایل هر دو کشور به صلح تأکید کرد و در عین حال یکی از ادعاهای ترامپ درباره حمایت اروپا از اوکراین را به آرامی اصلاح و بر لزوم پذیرش مسئولیت بیشتر اروپا در زمینه امنیت خود تأکید کرد.

اما در یک امتیازدهی مهم، مکرون به ترامپ اجازه داد‌ به‌ نوعی رابطه خود با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را از سر بگیرد. این دیدگاه کاملا در تضاد با موضعی است که تاکنون در لندن، پاریس و برلین اتخاذ شده بود؛ جایی که همگی سیاست منزوی‌سازی پوتین و اعمال تحریم‌های شدید علیه افراد و صنایع روسی را دنبال کرده‌اند.

مکرون اظهار داشت: «دلایل موجهی برای تعامل مجدد پرزیدنت ترامپ با پرزیدنت پوتین وجود دارد». او افزود دولت جدید نمایانگر «تغییری بزرگ» است. او همچنین به چشم‌انداز مشارکت کشورهای فرانسه و بریتانیا در تأمین امنیت اوکراین پس از آتش‌بس اشاره کرد‌ که ممکن است شامل حمایت هوایی و استقرار نیروها در مناطق دور از خط مقدم باشد. با این حال، او بر اهمیت پشتیبانی آمریکا نیز تأکید کرد.

‌مکرون در دیدار با ترامپ هیچ تعهدی مبنی‌بر حمایت از جانب آمریکا دریافت نکرد و اگر انتظار داشت‌ ترامپ کوچک‌ترین انتقادی از پوتین بکند، این امید نیز برآورده نشد. آنچه مکرون به دست آورد، حداقل تا حدی، بازگرداندن صدای اروپا به مذاکرات بود و او و سایر رهبران اروپایی از این موضوع تا حدودی دلگرم خواهند شد.

اما روشن است‌ بازسازی روابط نزدیکی که اروپا و آمریکا از زمان پایان جنگ جهانی دوم داشته‌اند، در دستور کار نیست. به همین دلیل، مکرون مدتی است که بر روی ایده استقلال راهبردی بیشتر اروپا کار می‌کند و به بررسی مفاهیمی مانند نیروهای دفاعی مشترک پرداخته است. عقیده مکرون مبنی ‌بر اینکه اروپا باید خود را با تغییرات قابل‌ ملاحظه در موضع آمریکا تطبیق دهد، مشابه دیدگاه فریدریش مرتس، صدراعظم آینده آلمان، است. مرتس پیش‌تر اعلام کرده بود‌ معتقد است آمریکا تحت رهبری ترامپ به سرنوشت اروپا بی‌تفاوت است و این قاره باید از نظر امنیتی مستقل شود.

با این حال، فرانسه، بریتانیا و آلمان باید توجه داشته باشند‌ همه قدرت‌های اروپایی با موضع آمریکا درباره اوکراین مخالف نیستند. ظهور احزاب ملی‌گرای راست در اروپا، به‌ویژه در کشورهایی مانند آلمان، نشان می‌دهد‌ برخی شهروندان اروپایی نیز درمورد ادامه حمایت از کی‌یف تردید دارند.

در این راستا، سر کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، به‌زودی به واشنگتن خواهد رفت تا درمورد اوکراین گفت‌وگو کند. مشکل اینجاست که واشنگتن در حال ارسال پیام‌هایی است و دستور کاری دارد که فضای کمی برای نظرات دیگران باقی می‌گذارد.

در حالی که آمریکا همیشه توانایی اعمال قدرت و پیشبرد خواسته‌هایش را داشته است، اروپا در بیشتر موارد تحت فشار نبوده است. تغییراتی که اکنون رخ داده است، میزان جدی‌بودن این شکاف در اتحادهای تثبیت‌شده را نشان می‌دهد.

پیشنهاد  پوتین

رئیس‌جمهوری روسیه، به آمریکا پیشنهاد داد که در چارچوب یک توافق اقتصادی، در اکتشاف مشترک ذخایر عناصر خاکی کمیاب روسیه همکاری کند و همچنین آلومینیوم روسیه در بازار داخلی آمریکا عرضه شود.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، پیش‌تر اعلام کرده بود که «توافق‌های بزرگی در زمینه توسعه اقتصادی با روسیه» صورت خواهد گرفت. ظرف دو ساعت پس از این اظهارنظر ترامپ، پوتین ریاست نشستی با وزرا و مشاوران اقتصادی‌اش درباره فلزهای خاکی کمیاب را بر عهده گرفت. پوتین پس از این نشست در تلویزیون دولتی روسیه اعلام کرد: «ما به‌عنوان پیشنهاد، آماده‌ایم (پروژه‌های مشترکی را) به شرکای آمریکایی‌مان ارائه دهیم و وقتی می‌گویم شرکا، منظورم فقط نهادهای دولتی و اداری نیست، بلکه شرکت‌ها نیز هست، البته اگر به همکاری مشترک علاقه داشته باشند». او افزود: «من بی‌تردید، می‌خواهم بر این نکته تأکید کنم، منابعی از این دست را بیشتر از اوکراین در اختیار داریم». پوتین همچنین اشاره کرد که توافق احتمالی بین آمریکا و اوکراین در زمینه فلزهای خاکی کمیاب مایه نگرانی روسیه نیست.

به گزارش رویترز، براساس داده‌های سازمان زمین‌شناسی آمریکا، روسیه پس از چین، برزیل، هند و استرالیا، پنجمین ذخایر بزرگ فلزهای خاکی کمیاب در جهان را دارد و میزان ذخایر روسیه حدود ۳.۸ میلیون تن برآورد شده است. فلزهای خاکی کمیاب برای تولید آهن‌رباهایی استفاده می‌شوند که در وسایلی مانند خودروهای برقی، تلفن‌های همراه، سامانه‌های موشکی و سایر تجهیزات الکترونیک کاربرد دارند. پوتین گفت توافق‌های احتمالی برای اکتشاف فلزهای خاکی کمیاب می‌تواند به ذخایر موجود در مناطق شرقی اوکراین که در جریان جنگ تحت کنترل روسیه درآمده است نیز گسترش پیدا کند.

او همچنین اشاره کرد که شرکت‌های روسی می‌توانند سالانه تا دو میلیون تن آلومینیوم به بازار آمریکا عرضه کنند، مشروط بر اینکه این بازار مجددا باز شود. پیش از اعمال تعرفه‌های سنگین در سال ۲۰۲۳، روسیه سهمی ۱۵ درصدی در آلومینیوم وارداتی آمریکا داشت. پوتین پیشنهاد داد که روسیه و آمریکا می‌توانند در زمینه تولید انرژی آبی و آلومینیوم در منطقه کراسنویارسک سیبری که پایگاه شرکت روسال، بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم روسیه است، همکاری کنند. او برآورد کرد که میزان سرمایه‌گذاری احتمالی در این پروژه ۱۵ میلیارد دلار خواهد بود. پوتین همچنین گفت پروژه‌های مشترک دو کشور می‌توانند به بخش انرژی نیز گسترش یابند و برخی شرکت‌های روسیه و آمریکا در این زمینه در تماس‌اند، اما جزئیات بیشتری ارائه نداد.