بهرهوری در پارک‌های علمی و فناوری
معیارهای بهرهوری سازمان در عصر انقلاب صنعتی چهارم، عصر هوش مصنوعی و تحول شتابان فناوری‌ها چیست؟ نظریه‌های کلاسیک مدیریت، بهرهوری سازمان را در گرو تقسیم کار، سلسله‌مراتب، مهارت، تقسیم عادلانه مسئولیت و کار، نظم، وظیفه‌شناسی، سنجش زمان و حرکت برای بهترین و ارزان‌ترین روش انجام کارها، فضای استاندارد، مدیریت منابع انسانی و... می‌دانست.
علی شعبانی
معیارهای بهرهوری سازمان در عصر انقلاب صنعتی چهارم، عصر هوش مصنوعی و تحول شتابان فناوری‌ها چیست؟ نظریه‌های کلاسیک مدیریت، بهرهوری سازمان را در گرو تقسیم کار، سلسله‌مراتب، مهارت، تقسیم عادلانه مسئولیت و کار، نظم، وظیفه‌شناسی، سنجش زمان و حرکت برای بهترین و ارزان‌ترین روش انجام کارها، فضای استاندارد، مدیریت منابع انسانی و... می‌دانست. در دیدگاه عصر هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته، بهرهوری ترکیبی معنادار از نظریه و عمل است. موتور رشد و رفاه و رضایتمندی است. تعریف هدف و بیان اولویت‌ها، توجه به اهمیت زمان به عنوان منبع کلیدی و کمیاب در بهرهوری، انگیزه اصلاح بسترها، کاربرد تکنولوژی به‌روز و مدیریت استاندارد و شاخص‌های بهرهوری دانسته می‌شوند که در نسبت ستانده (محصول) به داده (منابع) نمود می‌یابد. (دکتر یدالله دادگر- بهرهوری از نظر تا عمل) رتبه بهرهوری ایران ۱۰۰ بین ۱۵۰ کشور است.
طبق قانون برنامه، ۲.۵ درصد رشد اقتصادی مورد نظر باید از طریق بهرهوری حاصل شود. رئیس‌جمهور تحقق آن را در سایه تغییر رفتارها شدنی می‌داند: «باید نگاه و روش کار خود را اصلاح کنیم، باید در نوع استفاده از فضا، تجهیزات و امکانات خود تجدیدنظر کنیم. در قانون برنامه تأکید شده که ۲.۵ درصد از بهرهوری باید از تغییر رفتارهای ما صورت گیرد و این امکان‌پذیر است». (سخنرانی در مجمع دیوان محاسبات). مکینزی می‌گوید «شرکت‌هایی که به سرعت استعدادها را صرف فرصت می‌کنند، دو برابر عملکرد قوی‌تر و نتایج مالی بهتری دارند. هیرشمن صاحب‌نظر در توسعه، «اقتدار عملی و شجاعت در مدیریت اقتصادی را از عوامل کارساز توسعه» می‌داند. دکتر دل‌انگیزان تأکید می‌کند: «اصلی‌ترین سرمایه جهان برای موفقیت در رشد و توسعه و ثروت و قدرت، حضور ذخیره قابل اعتماد و قابل قبولی از نخبگان و شایستگان علمی و تکنولوژیک (فناور و متخصص) است». (نظم نوین جهانی در قرن بیست‌و‌یکم - دنیای اقتصاد - 1/۱۲). با توجه به نکات فوق، بهرهوری با هدف، استراتژی، استفاده کارآمد از منابع و زمان مرتبط است؛ با پیشرفت فردی، سازمانی و کیفیت زندگی پیوند دارد؛ با نوآوری همراه است و آموزش و تخصص، پیوست بهرهوری است. چرا سازمان‌ها بهرهوری مناسب ندارند؟ جولین پاگینی پژوهشگر کالج ucl لندن، فعال حوزه پسماند مواد غذایی، می‌گوید با همه مراقبت‌ها، تکنولوژی و ابزارهای گوناگون در اختیار بشر، باز هم «۱۷ درصد مواد غذایی تولیدشده در جهان اسراف و به همان میزان نیز اتلاف می‌شود. غذا برای تمام مردم جهان کافی است ولی میلیون‌ها نفر گرسنه‌اند». با توجه به یافته فوق، مشکل در کمبود منابع نیست. منابع مهم و مبنایی است اما باید عادات را تغییر دهیم و از زاویه‌ای نو به بهرهوری بنگریم.
«داشتن مدیر فن‌آفرین و خط‌شکن ضرورت توسعه است. توسعه زمانی می‌تواند پی‌در‌پی گسترش یابد و بخش‌های تازه‌تر و نوتر زندگی را دربر گیرد که به طور متوالی در فناوری، فن‌آفرینی رخ دهد و فناوری‌های جدیدی وارد عرصه‌های تازه از زندگی شود». (پاتریک فرانکوئیس، سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی، ترجمه محسن رنانی و رزیتا مویدفر). استفاده درست از منابع و زمان، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های روز، سازمان پویا و منعطف، داشتن کارکنان نخبه و کارآمد، فن‌آفرین و خلاق، تکنولوژی به‌روز، کاهش نااطمینانی و رشد سرمایه اجتماعی در سازمان، سیاست‌گذاری هدفمند مبتنی بر داده‌ها و اصلاحات ساختاری، اقتصاد دانش‌بنیان و تغییر پارادایم مبتنی بر ارزش‌های پایدار آن، از شروط لازم بهرهوری در قرن بیست‌و‌یکم‌اند. طبعا با توجه به این مقتضیات، دکتر شهیکی تاش، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم و تحقیقات معتقد است «الگوهای یک دهه قبل کار نمی‌کند، باید مدل مراکز رشد تغییر کند و افق‌گشایی صورت پذیرد».
او به «معماری سازمانی نوین جهت اثربخشی بر اساس استاندارد مراکز رشد» تأکید دارد. ایجاد ارکان جدید در مراکز رشد و «استقرار شتاب‌دهنده‌های تخصصی، تقویت شبکه منتورینگ توسعه بازار، ارتقای مهارت‌های راهبردی و صنعتی، جذب سرمایه‌گذار ایده‌ها و اتمسفر اقتصادی و به‌ویژه سرمایه‌گذاری بر نیروی انسانی متخصص و کارآمد» را ضرورت جدی پارک‌های علمی و فناوری می‌داند. شهیکی تاش با نگرش نو به بهرهوری بر این باور است که «توسعه فناوری‌های نوآورانه، افزایش مشارکت فعالان، ارتقای فرایند‌های نسل نوین مراکز رشد واحد‌های فناور و قانون جهش دانش‌بنیان تولید، ظرفیت‌های جدیدی برای توسعه پارک‌های علمی و فناوری‌اند که متضمن افزایش بهرهوری است».
