زیربناها در برنامه هفتم توسعه

سرمقاله 13 آذر 1401 روزنامه «شرق» با عنوان نظام برنامه‌ریزی و برنامه هفتم توسعه به چند و چون ‌تدوین برنامه هفتم توسعه پرداخته است؛ برنامه‌ای که اکنون در سازمان برنامه و بودجه در حال تدوین است و کارشناسان مختلف بخش‌های سازمان برنامه و بودجه نظرات خود را -که نوعا کارشناسی‌شده است- ارائه می‌دهند و بر حسب توانایی‌های هر بخش در انعکاس آن در لایحه برنامه هفتم توسعه، این لایحه تدوین خواهد شد. طبعا لایحه‌ای که به دولت ارائه و سپس از دولت به مجلس تقدیم می‌شود، متضمن مفاهیم مندرج در سرمقاله ذکرشده نخواهد بود؛ زیرا مانند برنامه ششم 

مجموعه‌ای از خواست‌ها و ایدئال‌هایی است که البته اجرای آن برای کشور مفید است؛ اما مانند همان برنامه ششم اجرا نخواهد شد و روزگار کشور ما سیر نزولی خود را طی خواهد کرد. علت این امر که البته در مقاله مذکور هم رعایت نشده است، بی‌توجهی به شرایط کشور و اولویت‌های حیاتی آن است. فرض کنیم می‌خواهیم خانه‌ای بسازیم. اولویت برای ساخت این خانه کدام است؟ آیا اکنون برویم تزیینات داخلی و گل و گیاه بخریم یا آنکه به فکر احداث فونداسیون آن باشیم. حقیقت آن‌ است که دولت مشغول چانه‌زنی برای تزیینات و گل و گیاه است و فونداسیون‌های مورد نیاز کشور برای توسعه که رو به ویرانی می‌رود، فقط گاه در کلام و سخنرانی و دستورات بی‌پشتوانه دیده می‌شود. هر برنامه‌ریزی باید با توجه به واقعیات صورت گیرد؛ یعنی اول باید شرایط فعلی را شناخت و سپس دقت کرد که چه کاری در اولویت قرار دارد. اعتبارات دولتی به چه کاری اختصاص یابد و چگونه از سرمایه بخش خصوصی و برای چه کارهایی باید استفاده کرد. امروز دولت در برنامه هفتم می‌خواهد در همه بخش‌ها سرمایه‌گذاری کند، هزاران طرح دولتی و ازجمله سه نیروگاه اتمی را می‌خواهد تأسیس کند، 200 پروژه فرودگاهی را فعال کند، سالی یک میلیون خانه بسازد و لیست طویلی از کارها را در برنامه هفتم بگنجاند؛ ولی در همین سال 1401 بیش از 200 هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد و این یعنی به جای برنامه‌ریزی واقعی وعده‌درمانی و گفتاردرمانی کند و صدالبته شرایط کشور به‌گونه‌ای است که محتوای برنامه با آنچه در سرمقاله آمده است، همخوانی نخواهد داشت. برنامه دولت و حکمرانی باید خیلی بسیط و ساده باشد؛ یعنی به‌ جای ورود به کلافی سردرگم امهات کار را ملاحظه کند و تصمیم بگیرد. دولتی که در بحران‌های متعدد و همه‌جانبه قرار گرفته، نباید ساخت حمام و مدرسه و درمانگاه را تقبل کند، گو اینکه بسیار مفید و مردمی است؛ زیرا همه این کارها می‌تواند از سوی مردم صورت گیرد و دولت باید به فکر اصل موضوع و در اینجا حفظ سرزمین ایران باشد. همان‌طور که حکمرانی به‌درستی تشخیص داده که برای حفظ ایران باید موشک داشته باشیم و عده و عُده کافی برای این امر اختصاص داده، باید به‌درستی نیازهای دیگر برای حفظ ایران را تشخیص دهد. موشک می‌تواند یک سپر دفاعی استراتژیک برای پیشگیری از حمله دشمن باشد؛ اما آیا موشک می‌تواند چاه‌ها و رودخانه‌ها را پرآب کند؟ آیا می‌تواند از مهاجرت داخلی و خالی ماندن سرزمین‌هایی از کشور جلوگیری کند؟ آیا می‌تواند از هدررفتن منابع طبیعی و ارزی ما جلوگیری کند؟ به‌ جز دشمنان گرگ‌صفت که اندیشه تجزیه و نابودی ایران را دارند، بسیاری از مسائل داخلی وجود دارد که هرچند آرام و خاموش اما تدریجا ایران و مردم ایران را به‌ سوی نابودی می‌کشاند. برنامه هفتم باید از این نابودی جلوگیری کند؛ و الا در راستای اهداف استکبار جهانی و صهیونیسم گام برداشته است. برنامه هفتم باید چه کند؟ برنامه هفتم خود را از قید و بند جزئیات رها کند و بسیاری از کارها از‌جمله تکمیل طرح‌های متعدد سرمایه‌ای را به سهولت به مردم بسپارد و خود را متمرکز در امور زیر کند.

1- تغییر سبک کشاورزی و الگوی مصرف آب و نجات کشاورزی و باغداری در ایران و اجرای آبخیزداری و آبخوان‌داری

2- برنامه‌ریزی برای پساب‌ها و فاضلاب‌ها و پسماندهای کشور

3- محدود‌کردن مصارف بنزین گاز و برق و استفاده از ارز حاصل از صرفه‌جویی‌ها

4- تولید برق از منابع پاک و پایدار طبیعی

5- سپردن تمام طرح‌های عمرانی به سرمایه‌گذاران با شرایط سهل مشروط به اتمام آن در زمان معین

6- ارتقای کامل شبکه ریلی و تجهیزات آن و اصلاح نقاط حادثه‌خیز راه‌های کشور

7- اصلاح و ارتقای وسایل نقلیه موتوری اعم از موتورسیکلت، سواری و کامیون و تقویت کامل حمل‌ونقل عمومی

اجرای این امور طبعا کار سترگی است؛ اما بی‌توجهی به مسائل زیربنایی و پرداختن به مسائل دیگر موجب تضعیف زیربناهای کشور و تشدید بحران در کشور می‌شود و برعکس نتایج مثبتی نظیر هوای سالم و بهداشت مردم را موجب می‌شود. واضح است این نوع نگرش به برنامه موجب انتقاد اقتصاددانان و برنامه‌ریزانی که جامعیت مدنظر آنان‌ است، می‌شود؛ اما همه به یاد داشته باشند که شرایط حضور کشورمان در جهان و مشکلاتی که در پیش پای ما قرار دارد، موجب می‌شود که به اهم موارد پرداخته شود و طبعا این امر موجب عدم اجرای اصلاحات لازم در سیاست‌های موجود در کشور اعم از سیاست‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی نخواهد شد که ضرورت آنها جای خود دارد و نمی‌توان و نباید آن را در برنامه هفتم جای داد که نه ممکن است و نه صحیح. به امید آنکه بقا و حفظ ایران از ابعاد مختلف مورد عنایت و توجه قرار گیرد.