«وفاق» به وقت بهارستان

عبدالرحمن فتح‌الهی: دیروز چهارشنبه، پروسه بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم به پایان رسید و در نوبت عصر، نمایندگان مجلس دوازدهم با رأی اعتماد خود، همه ۱۹ وزیر پیشنهادی مسعود پزشکیان را راهی وزارتخانه‌های متبوع‌شان کردند. هرچند با این رأی یکدست و قاطع، موضوعاتی مانند گام دوم وفاق ملی از سوی بهارستان تجلی عینی پیدا کرد، اما اکنون با آغاز به کار دولت جدید باید دید رئیس‌جمهور و وزرا نسبت به تحقق وعده‌ها و شعارها و همچنین برآورده‌کردن انتظارات، مطالبات و خواسته‌های مردم تا چه حد موفق خواهند بود. با وجود آنکه رأی قاطع و یکدست بهارستان می‌تواند پشتوانه بسیار مناسبی در راستای پیشبرد برنامه‌های مد‌نظر دولت جدید باشد، اما نمی‌توان وظیفه نظارتی نمایندگان بر کار وزرا را هم نادیده گرفت و از طرف دیگر، رأی قاطع بهارستان‌نشین‌ها، لزوما به معنای کنار‌رفتن رویارویی‌های احتمالی رادیکال‌ها نخواهد بود. با همه این اوصاف، اکنون توپ در زمین دولت چهاردهم است و باید دید این کابینه به چه نحو، هم رأی اعتماد مردم را در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره چهاردهم و هم رأی اعتماد مجلس دوازدهم به وزرای پیشنهادی را پاسخ خواهد داد. با‌این‌حال برای ارزیابی این رأی اعتماد یکدست و قاطع نمایندگان به وزرای پیشنهادی، به گفت‌وگویی با چهره‌ها و فعالان سیاسی و حزبی پرداخته‌ایم که در ادامه ماحصل آن را می‌خوانید.

 رأی اعتماد و تبلور وفاق ملی

پیرو آنچه عنوان شد، شهاب طباطبایی در گفت‌وگو با «شرق» و ذیل ارزیابی‌اش از رأی اعتماد بهارستان‌نشین‌ها به تمام وزرای پیشنهادی پزشکیان، ابتدا‌به‌ساکن سراغ تبیین کلیدواژه «وفاق ملی» می‌رود و با ارجاعی به دوران رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری، یادآور می‌شود: «دکتر پزشکیان در شعارها و مواضعش همواره بر وفاق ملی تأکید داشت و با مانور روی همین وفاق ملی توانست در انتخابات پیروز شود و بر ‌مبنای همین وفاق ملی و با وجود تمام انتقادها‌، کابینه خود را به مجلس معرفی کرد و نهایتا هم رأی اعتماد همه وزرا با همین وفاق ملی حاصل شد». با‌این‌حال، دبیرکل حزب ندای ایرانیان، تکمله‌ای مهم را به تحلیل خود اضافه می‌کند و پیرو آن، «وفاق ملی را از آن دست مباحثی نمی‌داند که صرفا با پیروزی مسعود پزشکیان یا رأی‌آوردن تمام وزرای پیشنهادی کابینه چهاردهم پایان یابد»، بلکه از منظر این تحلیلگر سیاسی، «وفاق ملی یک روند و پروسه مداوم و بدون تاریخ انقضا‌ست که در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری و رأی اعتماد مجلس دوازدهم به کابینه چهاردهم، تبلور پیدا کرده» و حال به گفته طباطبایی‌ «جا دارد که این وفاق ملی از سطح سران با شروع به کار دولت جدید در بدنه مدیران میانی هم تسری یابد که منشأ آثار مثبت در حوزه اجرائی و عملکرد دولت جدید باشد».

در ادامه همین قرائت و از منظری دیگر، عضو جبهه اصلاحات باور دارد: «وفاق ملی با پیروزی پزشکیان و رأی اعتماد ۱۹ وزیر پیشنهادی او، وارد نقطه عطف جدیدی شده است». این نقطه عطف، ذیل دیدگاه شهاب طباطبایی، «تلاش برای کسب رضایت عمومی است. به این معنا که شش ماه دیگر لبخند رضایت بر لب ۹۰ میلیون ایرانی بنشیند»؛ چرا‌که دبیرکل حزب ندای ایرانیان، «لبخند رضایت مردم را مهم‌ترین سنگ محک برای سنجش میزان موفقیت شعار وفاق ملی‌ تلقی می‌کند». لذا با چنین خوانشی از این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، «اگر در ماه‌های پیش‌رو عملکرد این دولت به این لبخند رضایت منجر شد، حکایت از آن دارد که کابینه وفاق ملی موفق بوده است». در این صورت است که عضو جبهه اصلاحات با یادآوری گفته‌های رهبری مبنی ‌بر اینکه «پیروزی پزشکیان، پیروزی همه است»، لبخند رضایت مردم از کابینه وفاق ملی را موفقیت کل نظام جمهوری اسلامی ایران و پیروزی ۹۰ میلیون ایرانی تعبیر می‌کند‌ که به باورش «نمی‌توان این پیروزی را منحصر به یک حزب یا جریان خاص سیاسی یا حتی پیروزی مجلس یا دولت کرد».

شهاب طباطبایی در ادامه ارزیابی خود، روی سناریوی احتمالی کارشکنی و سنگ‌اندازی رادیکال‌ها در مسیر پیش‌روی دولت وفاق ملی تمرکز می‌کند و پیرو آن یقین دارد: «همان‌گونه که نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری که پیروزی مسعود پزشکیان را به همراه داشت و نیز رأی اعتماد همه وزرای پیشنهادی کابینه چهاردهم، یک «نه» به تندروی بود، عملا تندروی به شکست رسیده است». این شکست تندروی به تعبیر دبیرکل حزب ندای ایرانیان‌ «اتفاق میمون و مبارکی در عرصه سیاست‌ورزی کشور خواهد بود که باید آن را پاس داشت»؛ چرا‌که این تحلیلگر سیاسی متذکر می‌شود: «همه گروه‌ها، احزاب و جریان‌های داخلی از این پس باید کمال دقت و هوشیاری را داشته باشند که مواضع، عملکرد، رفتار و گفتارشان منجر به تندروی‌های سابق نشود تا شاهد تکرار رویه‌های غلط و اشتباهات گذشته نباشیم». در تبیین ضرورت پرهیز هرچه بیشتر از رادیکالیسم، عضو جبهه اصلاحات مجددا به «شرق» از آغاز تلاش‌ها برای نشاندن لبخند رضایت بر لب ۹۰ میلیون ایرانی می‌گوید که از دید طباطبایی، «صرفا از مسیر‌ تأکید بر وفاق ملی و دوری از کارشکنی، سنگ‌اندازی، اختلاف‌افکنی و ایجاد تفرقه قابل حصول است». دبیرکل حزب ندای ایرانیان پایان‌بخش گپ‌وگفت خود را به تحلیل دوباره کلیدواژه وفاق ملی، البته از زاویه‌ای متفاوت و کلیدی اختصاص می‌دهد و تأکید دارد: «از این به بعد وفاق ملی، نه به‌عنوان یک تاکتیک چهارساله در دولت مسعود پزشکیان، بلکه در قالب یک استراتژی بلندمدت در نظام جمهوری اسلامی ایران عمل می‌کند که در گفتمان دولت چهاردهم تبلور پیدا کرده است».

 توپ در زمین دولت چهاردهم

حمیدرضا ترقی هم دیگر چهره سیاسی‌ای بود که در گفت‌وگو با «شرق» و برای تحلیل رأی اعتماد مجلس دوازدهم به همه کابینه چهاردهم، این رأی اعتماد یکدست را یک نقطه عطف در سیاست‌ورزی و آغاز صفحه جدیدی از تحولات مثبت در کشور ارزیابی می‌کند که به زعم او‌ می‌تواند سرفصل تازه‌ای از حکمرانی و دولت‌داری را در کشور به دنبال داشته باشد؛ چرا‌که از منظر این عضو حزب مؤتلفه، «رأی اعتماد یکدست مجلس به دولت به معنای پررنگ‌شدن هرچه بیشتر هماهنگی، همراهی، همسویی و همکاری بین پاستور و بهارستان خواهد بود و به دنبال آن، کمتر شاهد موازی‌کاری، سنگ‌اندازی، کارشکنی و اختلاف‌افکنی خواهیم بود». این هماهنگی و همسویی بین قوه مقننه و مجریه از دید فعال سیاسی اصولگرا به معنای تلاش برای حل‌وفصل مشکلات کشور و اصلاح امور است تا نیازها، خواسته‌ها و مطالبات بحق مردم هر‌چه سریع‌تر و به نحو احسن محقق شود‌.

با توجه به همین نکات، این فعال سیاسی می‌گوید: «باید دید در یک دوره آزمایشی کوتاه‌مدت، این وزرا با رأی اعتماد خود از مجلس تا چه حد در رفع مشکلات مردم موفق خواهند بود». البته ترقی این نکته کلیدی را هم یادآور می‌شود: «رأی اعتماد یکدست نمایندگان مجلس دوازدهم به وزرای پیشنهادی مسعود پزشکیان به معنای کم‌رنگ‌شدن فعالیت‌های نظارتی بهارستان نسبت به کار وزرا و عملکرد دولت نخواهد بود». به گفته او‌، «همان‌گونه که نمایندگان هم تأکید داشته‌اند، به رغم این رأی اعتماد به همه وزرا، آنها نظارت جدی را روی دولت جدید خواهند داشت».

از طرف دیگر، این چهره سیاسی اصولگرا، «رأی اعتماد یکدست مجلس به دولت چهاردهم را‌ نه به معنای کنار‌گذاشتن وظیفه نظارت، بلکه به معنای چراغ سبز برای همراهی، همکاری و همسویی و حمایت دو قوه در راستای بهبود وضعیت کشور تفسیر می‌کند». از دید عضو حزب مؤتلفه، «قطعا در ادامه کار نمایندگان به حوزه وظایف نظارتی خود ورود خواهند کرد تا مبادا برخی کج‌روی‌ها یا تصمیمات غلط دولت منجر به هزینه مضاعف شود». به گفته این تحلیلگر سیاسی، «به هر حال نمایندگان مجلس هم باید به مردم در برابر رأی اعتمادی که به وزرا داده‌اند، پاسخ‌گو باشند».

از زاویه‌ای دیگر، ترقی رأی اعتماد یکدست نمایندگان به وزرای پیشنهادی را «نوعی مدارای رئیس مجلس با دولت» تعبیر می‌کند که کاملا طبیعی است؛ کما‌اینکه او به مدارای رئیس مجلس پنجم با دولت وقت اشاره دارد. به باور این فعال سیاسی اصولگرا، «این‌دست مداراهای سیاسی مجلس با دولت جدید با این هدف است که بهانه‌ها برای آنکه دولت عنوان کند اجازه کار به آنها داده نشد، وجود نداشته باشد». با این تفاسیر، عضو حزب مؤتلفه نتیجه می‌گیرد «رأی اعتماد یکدست مجلس دوازدهم فرصت بی‌نظیری برای دولت مسعود پزشکیان خواهد بود تا توان خود را برای حل مشکلات نشان دهد؛ چون تا اینجای کار مجلس همراهی خود را نشان داده و اکنون توپ در زمین دولت است».

البته ترقی‌ «این تصور را هم غلط می‌داند که بعد از رأی اعتماد یکدست مجلس دوازدهم به دولت چهاردهم، دیگر باید همه چیز را از پزشکیان و وزرای او مطالبه کرد»؛ به‌ همین‌ دلیل او تأکید می‌کند: «باید این وفاق ملی، هم‌افزایی، حمایت، اعتماد و همراهی بین مجلس و دولت و دیگر نهادها و ارگان‌ها با کابینه جدید برای بهبود وضعیت، اصلاح امور و تحقق مطالبات و انتظارات مردم تداوم یابد». عضو حزب مؤتلفه با تکرار این گفته رهبری که «موفقیت دولت پزشکیان، موفقیت کل نظام جمهوری اسلامی ایران است» توصیه می‌کند که همه ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران به دولت جدید کمک کنند. ترقی در ادامه گپ‌و‌گفتش با «شرق»، توصیه دیگری را خطاب به پزشکیان و وزرای او مطرح می‌کند و یادآور می‌شود: «اکنون کشور با مجموعه‌ای از مشکلات و چالش‌ها مواجه است، بنابراین کابینه جدید باید در یک اولویت‌بندی به ضروری‌ترین و جدی‌ترین مشکلات کشور بپردازد». با همین توصیه به اولویت‌بندی، عضو حزب مؤتلفه یقین دارد «اولین و جدی‌ترین مشکل به حوزه اقتصادی و معیشتی بازمی‌گردد و کابینه جدید با این رأی یکدست باید تمرکز خود را روی کاهش و بعد رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم قرار دهد و در ‌این‌ بین مسائل و معضلات معیشتی بیش از دیگر مشکلات اولویت پیدا می‌کند». با چنین قرائتی، فعال سیاسی اصولگرا واپسین جمله خود را این‌گونه مطرح می‌کند: «اگر در اولویت‌بندی درست دولت پزشکیان بتواند عملکرد قابل دفاعی برای کاهش معضلات اقتصادی و معیشتی مردم داشته باشد، خود‌به‌خود دیگر چالش‌ها هم حل‌شدنی خواهد بود».

 کابینه وفاق و آینده مطالبات ایران

جلال جلالی‌زاده هم دیگر چهره سیاسی بود که متفاوت از شهاب طباطبایی و حمیدرضا ترقی به موضوع رأی اعتماد یکدست مجلس دوازدهم به کابینه پیشنهادی پزشکیان ورود می‌کند و در گفت‌وگو با «شرق» ابتدا‌به‌ساکن با ارزیابی عمیق‌تر روی عوامل شکل‌گیری این رأی یکدست انگشت می‌گذارد و باور دارد «رأی اعتماد مجلس دوازدهم قطعا متأثر از طیفی از عوامل متعدد از حمایت رهبری و تأییدشان بر تک‌تک وزرای پیشنهادی گرفته تا تأکید مداوم مسعود پزشکیان بر وفاق ملی و ارائه فهرستی از وزرای همه جریان‌های سیاسی و سلایق حزبی را شامل می‌شود». از طرف دیگر نماینده مجلس ششم چنین برآورد می‌کند: «مدیریت بسیار مناسب محمدباقر قالیباف در سمت رئیس مجلس باعث شد بسیاری از تندروی‌ها، کج‌روی‌ها، تخریب‌ها و توهین‌ها و تلاش برای شکستن آرای وزرای پیشنهادی کابینه چهاردهم مشخصا از جانب جبهه پایداری کنترل شود». کما‌اینکه جلالی‌زاده هم مانند حمیدرضا ترقی به مدیریت ناطق‌نوری در مجلس پنجم برای حمایت قاطع از دولت خاتمی اشاره دارد و به گفته او، «این حمایت، با وجود آن است که ناطق‌نوری و خاتمی رقیب جدی انتخاباتی بودند».

بنابراین این فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم معتقد است «اگرچه قالیباف رقیب انتخاباتی پزشکیان بود، اما سعی کرد با همان مشی ناطق‌نوری در مجلس تمام تلاش و ظرفیت خود را برای یک رأی یکدست و قاطع به دولت چهاردهم به کار ببرد». از طرف دیگر عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت یادآور می‌شود: «پروسه وفاق ملی تنها شعار دولت نیست، بلکه دیگر نهادها، ارگان‌ها و سازمان‌ها و دیگر قوا یعنی مجلس و حتی قوه قضائیه هم باید به دولت در جهت تحقق وفاق ملی کمک کنند». از این نظر، این استاد دانشگاه «رأی اعتماد یکدست مجلس به دولت را گام مهمی برای تحقق وفاق ملی تعبیر می‌کند». با توجه به رأی یکدست و قاطعی که نمایندگان مجلس به همه وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم دادند، جلالی‌زاده با تغییر زاویه تحلیل خود، انتقادهای روزهای اخیرش مبنی بر معرفی‌نشدن وزیر اهل سنت را مجددا مطرح می‌کند و یقین دارد «با این رأی قاطع و یکدست دیروز مجلس به دولت، اگر آقای پزشکیان یک نیروی اهل سنت مجرب، باسواد و آشنا به حوزه کاری خود را انتخاب می‌کرد، قطعا مجلس همان‌گونه که به وزیر زن رأی داد، مشکلی با روی ‌کا‌ر آمدن یک وزیر اهل سنت نداشت» و این امر به گفته نماینده ادوار مجلس‌ «می‌توانست صفحه جدید و بی‌سابقه‌ای در سیاست‌ورزی ایران باز کند و به دنبالش پایگاه اجتماعی دولت چهاردهم را در میان اهل سنت به‌شدت تقویت کند».

جلالی‌زاده با این ارزیابی که عنوان کرد، توصیه دیگری را به مسعود پزشکیان و وزرای او در ادامه کار دولت طرح می‌کند و از تریبون «شرق» خطاب به کابینه جدید می‌گوید: «اگر آقای پزشکیان و وزرای او با این رأی قاطع، برای تحقق شعارها و وعده‌های خود صادق هستند، حداقل اکنون در کابینه جدید باید در سطح معاونان وزرا، استانداری‌ها و دیگر پست‌ها از نیروهای اهل سنت استفاده کنند». اینها علاوه بر آن است که فعال سیاسی اصلاح‌طلب متذکر می‌شود «با این رأی قاطع و یکدست مجلس دوازدهم به کابینه چهاردهم دیگر بهانه‌ای برای به‌کارگیری نیروهای متخصص وجود ندارد». البته جلالی‌زاده این نکته مهم را هم گوشزد می‌کند: «با وجود برخی انتقادهای روزهای اخیر کماکان به آقای پزشکیان و دولت او اعتماد دارم و این اعتماد ادامه پیدا خواهد کرد و روابط با رئیس‌جمهور را قطع نخواهیم کرد».