دور دوم مذاکرات غیرمستقیم تهران- واشنگتن به میزبانی عمان اما در ایتالیا برگزار می‌شود
رم، ایستگاه دوم تفاهم؟
در‌حالی‌که دومین دور مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا امروز در رم برگزار می‌شود، فضای سیاسی کشور در روزهای اخیر بیش از همیشه تحت تأثیر این تحولات قرار گرفته است. از خطبه‌های نماز جمعه تا اظهارات صریح رئیس‌جمهور و هشدارهای امنیتی وزیر اطلاعات، این دور از گفت‌وگوها را واجد حساسیت ویژه‌ای کرده است.
در‌حالی‌که دومین دور مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا امروز در رم برگزار می‌شود، فضای سیاسی کشور در روزهای اخیر بیش از همیشه تحت تأثیر این تحولات قرار گرفته است. از خطبه‌های نماز جمعه تا اظهارات صریح رئیس‌جمهور و هشدارهای امنیتی وزیر اطلاعات، این دور از گفت‌وگوها را واجد حساسیت ویژه‌ای کرده است.
هفته گذشته در مسقط برای نخستین بار پس از خروج آمریکا از برجام، مذاکره‌ای دو‌ساعته میان تهران و واشنگتن، با میانجیگری مستقیم عمان، در موضعی برابر برگزار شد؛ آن‌هم نه در سالن‌های مجلل هتل‌ها، بلکه در منزل وزیر خارجه عمان. امروز در رم ادامه این روند در حالی پیگیری می‌شود که تهران همچنان از پیام‌های متناقض واشنگتن گلایه‌مند است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد کشورمان، در آستانه مذاکرات امروز تأکید کرده است: «در این مذاکرات کاملا جدی هستیم. آنچه پشت میز بیان می‌شود، ملاک ماست». او ضمن هشدار نسبت به نیات آمریکا، خواستار پرهیز از شروط غیرواقعی شده و تأکید کرده که ایران آماده توافقی در چارچوب مسائل صرفا هسته‌ای است. او همچنین تاکید کرد: «اگر درخواست‌های غیرمنطقی، غیرواقعی و غیرعملی نداشته باشند، رسیدن به توافق محتمل است» این رویکرد با همراهی و تأکید بازیگران بین‌المللی همچون روسیه همراه بوده است. لاوروف، وزیر خارجه روسیه، ضمن اعلام حمایت از مذاکرات، خواستار پرهیز از گره‌زدن موضوعات غیربرجامی به روند گفت‌وگوها شد و گفت: «تنها گزینه، توافقی صرفا هسته‌ای است». در داخل اما هم‌زمان با آغاز دور دوم مذاکرات، نماز جمعه این هفته نیز تریبون هشدار و تذکر نسبت به این روند بود. امامان جمعه که از آنان به‌عنوان بازتاب‌دهندگان گفتمان حاکم یاد می‌شود، بار دیگر بر «نه شرطی‌سازی» و «نه خوش‌بینی افراطی» تأکید کردند. آیت‌الله حسینی‌بوشهری در قم یادآور شد که این مذاکرات تازه نیست و مردم نباید اسیر فضای رسانه‌ای شوند. او با یادآوری تجربه برجام، هشدار داد که نباید سرنوشت کشور را به نتیجه میز مذاکره گره زد.
در اصفهان، حجت‌الاسلام مهدوی تأکید کرد «دست برتر در این مذاکرات با ایران است» و با اشاره به بیانات رهبر انقلاب، گفت: اعتماد به توان داخلی و خنثی‌سازی تحریم‌ها، راهبرد اصلی کشور است.
این موضع در تبریز نیز پژواک یافت؛ احمد مطهری‌اصل گفت: «وانمود‌کردن به اینکه همه‌چیز در گرو توافق است، ظلم به مردم است». او ادامه داد: «ایران اسلامی کشوری ریشه‌دار است و با اتکا به ظرفیت‌های خود می‌تواند مسیر پیشرفت را ادامه دهد». در کنار این هشدارها، موضع رئیس‌جمهور نیز روشن بود. مسعود پزشکیان در بازدید از وزارت بهداشت گفت: «ما حرکت خود را به گفت‌وگوها گره نزده‌ایم. اگر توافق حاصل نشد، با مشکل مواجه نمی‌شویم». او همچنین با تأکید بر نگاه صلح‌جویانه تهران، یادآور شد که ایران قربانی تروریسم است و با ظلم و ذلت کنار نمی‌آید. از سوی دیگر، وزیر اطلاعات نیز تأکید کرد «هیجان‌آفرینی در مسئله مذاکره خطاست» و با یادآوری راهبرد «تهدید در برابر تهدید»، بر اعتماد به دولت و توانمندی‌های داخلی تأکید کرد.
در آستانه برگزاری نشست رم، آمریکا نیز از زبان وزیر خارجه خود، مارکو روبیو، ابراز امیدواری کرده این مذاکرات به حل‌وفصل صلح‌آمیز منتهی شود. بااین‌حال، در تهران فضای عمومی نشان می‌دهد تصمیم‌گیران کشور بر اساس اصول مشخصی وارد این گفت‌وگو شده‌اند و نه‌تنها شرطی‌سازی را خط قرمز می‌دانند، بلکه مسیر اصلی را در توان داخلی و انسجام ملی تعریف کرده‌اند.
حالا همه نگاه‌ها به رم دوخته شده است؛ جایی که اگرچه مذاکره‌ای مستقیم در جریان نیست و همچنان مذاکرات غیرمستقیم با حضور عمان برپا خواهد بود، اما تبادل پیام‌ها و برداشت‌ها می‌تواند سرنوشت مسیر آینده را رقم بزند. مسیر دشواری که باید با عقلانیت، اعتماد به توان ملی و هوشیاری سیاسی پیموده شود. امام جمعه کرج هم در موضعی نزدیک به سایر امامان‌جمعه با بیان اینکه نباید اشتباه برجام تکرار شود؛ گفت: «گاهی عده‌ای زلف اقتصاد را به رابطه با بیگانگان گره می‌زنند و دائماً القا می‌کنند که مشکلات فقط در تعامل با دشمنان حل می‌شود. تلاش می‌کنند با جنگ روانی و بالا و پایین بردن ارز و دلار و طلا، مردم را به این باور برسانند که بدون مذاکره هیچ چیز درست نمی‌شود. مواظب باشید در دام شیطان و اذناب پلید داخلی نیفتید. بصیر باشید و صبوری کنید».
