جای خالی ایران در نشست چهار جنبه جاده توسعه

میثم الصافی، سخنگوی وزارت حمل و نقل عراق گفت که 31 اکتبر نشست وزرای حمل و نقل عراق، ترکیه، قطر و امارات درباره پروژه جاده توسعه برگزار می‌شود.الصافی گفت این پروژه هنوز در مرحله طراحی است که به پایان خود رسیده و میزان پیشرفت کار در خط آهن نیز به صد در صد رسیده است.

پروژه "جاده توسعه" پروژه «جاده توسعه» یک جاده زمینی و ریلی است که از عراق تا ترکیه و بنادر آن و سپس تا بندر روتردام هلند ادامه دارد. این پروژه در ابتدا «کانال خشک» نام داشت و در دیدار رئیس جمهور عراق و رئیس جمهور ترکیه در مارس 2023 به «جاده توسعه» تغییر نام داد. طول این جاده و راه آهن 1200 کیلومتر در داخل عراق است و هدف اصلی آن حمل و نقل کالا بین اروپا و کشورهای حوزه خلیج فارس است. گفته می‌شود زمان حمل کالا و مسافر از عراق تا مرز اروپا ظرف 24 ساعت انجام می‌شود.

راه‌اندازی جاده توسعهدر ماه مه 2023، عراق یک پروژه زیرساختی جسورانه را راه‌اندازی کرد که در بندر بزرگ فاو در خلیج فارس را از طریق شبکه‌های راه‌آهن و جاده‌ای به ترکیه و اروپا متصل می‌کند. این جاده با بودجه ای بالغ بر 17میلیارد دلارپیوند جدیدی بین آسیا و اروپا خواهد بود.قرار است فاز اول این پروژه در سال 2028، مرحله دوم در سال 2033 و مرحله سوم در سال 2050 به پایان برسد.

جاده توسعه از کجا ها عبور می‌کند؟این پروژه با هدف ساخت 15 ایستگاه قطار برای کالاها و مسافران در طول این خط، از بندر الفاو در شهر بصره در جنوب عراق آغاز می شود و از شهرهای دیوانیه، نجف، کربلا، بغداد و موصل می گذرد، سپس از روستای اواکوی در ایالت شرناک در جنوب شرقی ترکیه وارد خاک ترکیه می شود. تا بندر مرسین در دریای مدیترانه و از آنجا به اروپا می رسد.

قطارهای برقی مسافریسرعت قطارهای مسافربری پروژه جاده توسعه به 300 کیلومتر در ساعت می رسد. این خط دوطرفه است و قطارهای آن با انرژی برق کار می کند و با تازه ترین فناوری ها طراحی شده است و همه ابزارهای ایمنی و وسایل ارتباطی نوین در آن وجود دارد. و فرصت هایی را برای ایجاد کارخانه ها، آزمایشگاه ها و انبارها فراهم می کند و در نتیجه به تنوع بخشیدن به منابع درآمد برای عراق کمک می کند
اهمیت جاده توسعه منطقه خلیج فارس یک منطقه مهم حمل و نقل دریایی به ویژه در زمینه انتقال منابع نفتی درمنطقه است.

کریدور حمل و نقل زمینی که قرار است بین ترکیه و عراق ایجاد شود در سطح تجارت بین المللی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا کشورهای آسیایی را از طریق آب های خلیج فارس و عراق به اروپا وصل می کند. کانال خشکی که در حال احداث است، محدود به ترکیه و عراق نیست، بلکه کل منطقه را شامل می شود. این کانال خشکی به عنوان یک پروژه غول پیکر توصیف می شود چرا که از طریق آن بندر فاو به مرزهای شمال عراق متصل می شود.

چالش ها با وجود همه این فرصت ها، چالش های مهمی نیز برای اجرای پروژه وجود دارد.عراق از بحران در بخش برق رنج می برد این موضوع مانع از عملکرد قطارهایی می شود که در مسیر توسعه قرار دارند. همچنین بنادر عراق از مشکلات زیرساختی، استفاده از فناوری پیشرفته و ظرفیت کم نسبت به دیگر بازیگران منطقه ای و جهانی رنج می برند.همچنین عراق با چالش‌ها و خطرات بالقوه، مانند پایداری مالی، تظاهرات و تنش‌های سیاسی،مواجه است.

افزایش نفوذ ترکیه در منطقهجاده توسعه علاوه بر تنوع بخشیدن به اقتصاد عراق و تشکیل یک خط لجستیک جهانی جدید، به تقویت روابط بین عراق و ترکیه نیز کمک خواهد کرد. موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه حتی در نتیجه سرمایه گذاری های عراق تقویت خواهد شد.در مورد ادغام جاده توسعه با خط راه آهن که انتظار می رود در منطقه خلیج فارس ساخته شود، راه را برای افزایش نفوذ ترکیه در سطح منطقه هموار می کند و تأثیر مثبتی بر حجم تجارت خواهد داشت.

آمادگی 18 کشور برای مشارکت در «جاده توسعه» دولت عراق کلید زدن این پروژه را با مشارکت وزرای حمل و نقل عربی از کشورهای امارات، عربستان سعودی، سوریه، اردن، کویت، قطر و عمان و همچنین ایران و ترکیه اعلام کرد.یونس الکعبی، مدیر راه آهن عراق: حدود 18 کشور عربی، اروپایی و آسیایی مایل به مشارکت در جاده توسعه از طریق مشاوره، اجرا و یا سرمایه گذاری هستند.این پروژه نه تنها برای عراق بلکه برای کل منطقه سود اقتصادی خواهد داشت و بخشی از گذرگاه های اقتصادی جهانی خواهد بود.

درآمدهای این پروژهظرفیت پیش بینی شده برای این پروژه در مرحله نخست به 3.5 میلیون کانتینر در سال و 22 میلیون کالا علاوه بر خدمت رسانی به حدود 15 میلیون مسافر در سال می رسد. حجم پیش بینی شده برای درآمدها از کالاها حدود 4 میلیارد دلار و از مسافران نزدیک به 850 میلیون دلار در سال است. پروژه راه آهن 10.5 میلیارد دلار و پروژه بزرگراه 6.5 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت که در مجموع نزدیک به 17 میلیارد دلار هزینه کل پروژه می شود.
اتصال زمینی به اروپااین گذرگاه، بنادر منطقه را به صورت زمینی به اروپا وصل می کند و ترکیه، ورودی این پروژه به سمت اتحادیه اروپا و همچنین قزاقستان و ترکمنستان است که با ترکیه خط آهن دارند.جاده توسعه همچنین کالا از طریق ترانزیت از اتحادیه اروپا به منطقه می آورد و مسافران را نیز به ترکیه و اروپا و سایر کشورها منتقل می کند. بازیگران منطقه ای باید با همکاری یکدیگر به مزایای بالقوه این پروژه پی ببرند و موفقیت آن را تضمین کنند.