تحلیل پیش‌شرط‌های ایران برای مذاکرات هسته‌ای با آمریکا

در آستانه مذاکراتی حساس و مهم میان ایران و ایالات متحده، که قرار است از فردا شنبه در مسقط، پایتخت عمان، آغاز شود، نگاه‌ها به این گفت وگوها معطوف شده است. این مذاکرات که به گفته مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، به‌طور مستقیم و برای نخستین بار پس از مدت‌ها برگزار خواهد شد، به‌ویژه در زمینه‌های هسته‌ای و رفع تحریم‌ها اهمیت بسیاری دارد. البته در سمت مقابل، همچنان تهران بر مذاکرات غیرمستقیم تاکید دارد و به گفته تسنیم، فرمت دیدار مسقط بر همین مبنا (غیرمستقیم) خواهد بود. با اینحال تحلیلگران و ناظران بین‌المللی با دقت بر روند این گفت‌وگوها چشم دوخته‌اند تا ببیند که آیا این نشست‌ها می‌تواند به نتیجه‌ای سازنده و مثمرثمر برای دو طرف و به‌ویژه برای ایران منجر شود یا همچنان چالش‌های موجود به قوت خود باقی خواهد ماند. مارکو روبیو در اظهارات خود در خصوص این مذاکرات به اهمیت آن اشاره کرد و تاکید داشت که این گفت‌وگوها می‌تواند زمینه‌ای برای صلح باشد، به‌ویژه به لطف تلاش‌های دولت ترامپ. وی همچنین تصریح کرد که هدف آمریکا این است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نیابد و این موضوع یکی از ارکان اصلی مذاکرات خواهد بود.

جزییات مذاکرات و مواضع ایران

طبق گزارش‌ها، تیم‌های ایرانی و آمریکایی قرار است که پیش از ظهر فرداشنبه وارد مسقط شوند و پس از دیدار با وزیر خارجه عمان، مذاکرات را به‌صورت غیرمستقیم آغاز کنند. انتظار می‌رود که پس از این نشست‌های اولیه، مذاکره‌کنندگان به صورت مستقیم با یکدیگر گفت وگو کنند. این ادعایی است که برخی رسانه ها مطرح کرده اند. در این بین، برای ایران، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، ریاست تیم مذاکره‌کننده را برعهده خواهد داشت و برای ایالات متحده نیز، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا به غرب آسیا، به عنوان نماینده وارد گفتگوها خواهد شد.

ایران بر اساس گزارش‌های مختلف، به‌طور واضح مواضع خود را در قبال این مذاکرات مطرح کرده است. منابع ایرانی تاکید دارند که ایران هیچ‌گاه به برچیدن و توقف برنامه غنی‌سازی اورانیوم تن نخواهد داد. این مسئله از نظر مقامات ایران به عنوان یک خط قرمز در نظر گرفته می‌شود که به هیچ عنوان قابل مذاکره نیست. ایران تأکید کرده است که در صورتی که آمریکا خواهان اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران است، آمادگی برای دستیابی به توافقی مناسب و شفاف وجود دارد.

این در حالی است که برخی از منابع غیررسمی بیان کرده‌اند که ایران آمادگی دارد در ازای رفع تحریم‌ها، اعتمادسازی‌های لازم در خصوص برنامه هسته‌ای خود را انجام دهد. به عبارت دیگر، ایران به‌وضوح اعلام کرده که تنها در صورتی به مذاکرات ادامه خواهد داد که ایالات متحده به‌طور واقعی به رفع تحریم‌ها متعهد شود و هیچ‌گونه زیاده‌خواهی در خصوص مسائل دیگر مانند صنعت دفاعی ایران مطرح نکند.

چالش‌های پیش روی مذاکرات

یکی از چالش‌های اصلی این مذاکرات، اختلافات موجود در مواضع دو طرف است. ایالات متحده در گذشته بارها اعلام کرده که نگران دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است و این یکی از دلایل اصلی فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه ایران بوده است. این نگرانی‌ها به وضوح در سیاست‌های خارجی آمریکا مشهود است و همچنان یکی از ارکان اصلی هر گونه گفتگو و توافق میان دو کشور باقی خواهد ماند. اما ایران نیز بر این باور است که برنامه هسته‌ای این کشور صرفاً به‌طور صلح‌آمیز و برای تأمین انرژی مورد نیاز انجام می‌شود و هیچ‌گونه تهدیدی برای امنیت منطقه و جهان ندارد.

یکی دیگر از چالش‌ها، مسئله تحریم‌ها و تاثیر آن بر معیشت مردم ایران است. بر اساس گزارش‌ الجزیره، تیم ایرانی با اختیارات کامل و وسیع به مسقط می‌رود تا مذاکرات را پیش ببرد. این تیم تاکید کرده است که مذاکرات باید در چارچوبی منصفانه و بر اساس احترام متقابل انجام شود و ایران هیچ‌گونه تهدیدی را از طرف آمریکا نخواهد پذیرفت. ایران همچنین تصریح کرده که زمان برای مذاکره و رسیدن به توافق جدی است و نمی‌خواهند که این مذاکرات به یک فرایند بی‌پایان تبدیل شود.

چشم‌انداز مذاکرات 

گفتگوهای مسقط فرصت بی‌نظیری برای بازنگری در روابط ایران و ایالات متحده و همچنین بهبود وضعیت اقتصادی و امنیتی منطقه فراهم می‌آورد. این مذاکرات به طور بالقوه می‌توانند به کاهش تنش‌ها و رفع موانع موجود در روابط بین‌المللی ایران منجر شوند.

اما نکته اساسی این است که مذاکرات به‌طور مستقیم و جدی باید ادامه یابد تا به توافقی جامع و پایدار منتهی شود.ایران در این روند باید دقت داشته باشد که تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی در کنار رفع تحریم ها با تغییرات و اصلاحات در ساختارهای اقتصادی قابل حل هستند. از طرف دیگر، ایالات متحده نیز باید به نحوی با ایران همکاری کند که این همکاری به صلح و امنیت منطقه کمک کرده و در عین حال، منافع دو کشور را تأمین کند.

در پایان، مذاکرات مسقط در صورتی موفق خواهند بود که دو طرف با یکدیگر به تفاهم برسند و از رویه‌های گذشته که مانع پیشرفت بوده است، فاصله بگیرند. با این حال، چشم‌انداز صلح و همکاری همچنان یک هدف بلندپروازانه است که نیاز به تلاش‌های جدی و مشترک از سوی همه طرف‌ها دارد.