در تاروپود گمانه‌زنی‌ها

گروه سیاسی: در حالی که عمان از امروز شنبه میزبان دور تازه‌ای از مذاکرات میان ایران و ایالات متحده آمریکا شده، این اتفاق در تاروپود گمانه‌زنی‌های گاه متناقضی از منابع خبری، مقامات رسمی و تحلیلگران منطقه‌ای گرفتار شده است؛ فضایی مبهم و مه‌آلود که مرز واقعیت و روایت را در هم تنیده و دستیابی به تصویر روشنی از چشم‌انداز مذاکرات را دشوار کرده است. گفته شده که این مذاکرات از بعدازظهر در مسقط و با وساطت بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان آغاز می‌شود و شیوه برگزاری آن هم به صورت غیرمستقیم و از طریق تبادل متن مکتوب خواهد بود. در این میان، یکی از مهم‌ترین گمانه‌زنی‌ها به ماهیت توافقی بازمی‌گردد که ممکن است روی میز باشد. به گزارش آکسیوس به نقل از منابع اروپایی، ایران در حال بررسی احتمال پیشنهاد توافقی موقت در جریان مذاکرات عمان است؛ توافقی که می‌تواند زمینه را برای گفت‌وگو درباره نسخه‌ای جامع‌تر از توافق هسته‌ای فراهم کند.

این پیشنهاد با این تحلیل همراه شده که رسیدن به توافقی مفصل و نهایی در دو ماه آینده دشوار است، و مسیر منطقی‌تر آن است که از توافقی گام‌به‌گام آغاز شود. در چارچوب چنین توافقی، به ‌نوشته آکسیوس، ممکن است اقداماتی همچون تعلیق بخشی از فعالیت‌های غنی‌سازی، کاهش ذخایر اورانیوم با غنای بالا و افزایش سطح همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظر گرفته شود. در مقابل، طرف ایرانی ممکن است خواهان کاهش فشارهای اقتصادی و توقف بخشی از تحریم‌های اعمال‌شده طی سال‌های اخیر باشد. در همین راستا، برخی منابع از خواسته ایران برای تعلیق کمپین فشار حداکثری نیز سخن گفته‌اند. آکسیوس نقل کرده که مشخص نیست دولت ایالات متحده در برابر چنین درخواستی چه واکنشی نشان خواهد داد، به‌ویژه در شرایطی که همین هفته دور جدیدی از تحریم‌ها علیه افراد و نهادهای مرتبط با برنامه هسته‌ای و صنایع نفتی ایران اعمال شده است.

در کنار گمانه‌زنی‌ها درباره چارچوب احتمالی گفت‌وگوها، تحرکاتی در حوزه دیپلماسی عمومی نیز در جریان است. رویترز به نقل از مقاماتی آگاه نوشته است که علی‌رغم غیرمستقیم بودن مذاکرات، هیئت‌های ایرانی و آمریکایی در یک اتاق مشترک در جریان گفت‌وگوها حضور خواهند داشت. همچنین این خبرگزاری گزارش داده که کشورهای اروپایی، از جمله سه کشور موسوم به E3 (فرانسه، آلمان و بریتانیا)، به ایران اعلام کرده‌اند اگر تا پایان ماه ژوئن پیشرفتی حاصل نشود، ممکن است مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (Snapback) را فعال کنند. به گفته همین منابع، ایران در پاسخ اعلام کرده که چنین اقدامی می‌تواند موجب بازنگری در دکترین هسته‌ای این کشور شود. در همین حال، موضوع نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در صدر بحث‌ها قرار دارد. مقاماتی در تهران هشدار داده‌اند که تداوم برخی فشارها ممکن است به محدودشدن دسترسی آژانس یا انتقال مواد حساس به مکان‌های امن بینجامد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به این سخنان، اعلام کرده چنین اقداماتی می‌تواند به افزایش تنش منجر شود. در ادامه این تحولات، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، اعلام کرده است که قصد دارد حدود ۲۰ آوریل به تهران سفر کند تا درباره موضوعات باقی‌مانده در چارچوب نظارتی آژانس گفت‌وگو کند.

هم‌زمان با این تحرکات دیپلماتیک، برخی تحرکات نظامی نیز در منطقه گزارش شده‌اند. ناوگروه هواپیمابر یو‌اس‌اس کارل وینسون وارد منطقه تحت مسئولیت سنتکام شده و توان نیروی دریایی ایالات متحده را در منطقه افزایش داده است. همچنین به گفته فرماندهی ایندو-پاسیفیک ارتش آمریکا، شش باتری سامانه‌های پدافند هوایی پاتریوت به‌صورت اضطراری از کره جنوبی به منطقه منتقل شده‌اند که هدف از آن تقویت توان دفاعی کشورهای منطقه عنوان شده است. در فضای رسانه‌ای نیز روایت‌های ضدونقیضی درباره محتوای احتمالی مذاکرات منتشر شده است. از جمله، خبر ادعایی فاکس‌نیوز مبنی بر ارائه بسته پیشنهادی یک تریلیون دلاری از سوی ایران که بلافاصله از سوی منابع دیپلماتیک تکذیب شد.

در همین حال، مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزارت خارجه ایران، با تأکید بر لزوم پرهیز از تهدید و ارعاب، فضای موجود را فرصتی مناسب برای دستیابی به تفاهم دانسته است.در مجموع، گفت‌وگوهای جاری در عمان در حالی پیش می‌روند که عناصر بسیاری، از نوع توافق تا فشارهای خارجی، تهدید تحریم، نقش نهادهای بین‌المللی و تحولات نظامی منطقه، بر سرنوشت آن تأثیرگذار خواهند بود. شاید بیش از هر زمان دیگری، این دور از مذاکرات نه صرفاً صحنه یک تقابل سیاسی، بلکه آینه‌ای از تلاقی روایت‌ها، تحلیل‌ها و منافع متنوع در سطح منطقه‌ای و جهانی باشد؛ روایتی در تاروپود گمانه‌زنی‌ها.