شیفتگی سیاسی؛ منافع ملی

درک اصولی موازنه قوا راه را برای درپیش‌گرفتن دیپلماسی خردمندانه می‌گشاید. آنچه موازنه قوا را شکل می‌دهد همانند گذشته براساس توان نظامی صرف نیست، بلکه عوامل مؤثر در ایجاد موازنه قوای منطقه‌ای مجموعه‌ای از عوامل درهم‌تنیده است. با پیش‌گرفتن شیوه‌های میلیتاریستی و یکجانبه‌گرایی؛ موازنه قوا به زیان کشوری که تنها در زمینه نظامی‌گری فعالیت می‌کند بر هم خواهد خورد، زیرا هراس کشورهای منطقه از شکل‌گیری پیمان‌های منطقه‌ای به زیان این کشور می‌انجامد. موازنه قوا فراگردی متشکل از توان نظامی، قدرتمندی دولت مرکزی، ویژگی‌های ژئوپلیتیک، حسن همجواری و هم‌گرایی منطقه‌ای است. تلاش در راه بالابردن توان نظامی بدون بهبود مناسبات سیاسی با کشورهای همجوار، فرایند هم‌گرایی در این کشورها را شدت بخشیده و ما با مشکل هم‌افزایی نظامی و افزایش ظرفیت دیپلماتیک آنها روبه‌رو خواهیم بود؛ پدیده‌ای سیاسی که اکنون در کشورهای کرانه جنوبی خلیج فارس با آن روبه‌رو شده‌ایم. حسن همجواری گاهی در فضایی آکنده از بدبینی و مشکلات سیاسی ژرف شکل می‌گیرد. اساسا در جهان شیفتگی سیاسی وجود ندارد. در این زمینه هم‌گرایی سیاسی در کشورهای کرانه جنوبی خلیج فارس مثال‌زدنی است. امارات متحده عربی و عربستان سعودی اختلاف ارضی دیرینه‌ای بر سر منطقه «شیبه» دارند. امارات ادعای مالکیت این منطقه تحت حاکمیت عربستان سعودی را دارد. منطقه‌ای که یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان را دارد. دیپلماسی خردمندانه راه را بر شکل‌گیری پیمان‌های منطقه‌ای بر ضد منافع ملی ایران خواهد بست. حرکت در راستای تأمین منافع ملی نیازمند حسن همجواری است. در عالم سیاست حسن همجواری در فضایی رومانتیک شکل نمی‌گیرد، زیرا در گستره سیاست نباید به دنبال دوستی ناب بود. دوستی‌های سیاسی، ناپایدار و سراسر آکنده از نادیده‌گرفتن‌هاست. عربستان سعودی از دیرباز در گستره موازنه قوای منطقه‌ای به دنبال برتری بوده است. سودای سیاسی عربستان سعودی برتری منطقه‌ای بوده و در این راه ایران بزرگ‌ترین مانع فراراه این راهبرد است. 

برای سیاست‌سازان عربستان سعودی ماهیت حکومت ایران‌ چندان تفاوتی ندارد. اکنون استراتژی عربستان برای دستیابی به برتری منطقه‌ای شکل‌گیری هم‌گرایی در بین کشورهای کرانه جنوبی خلیج فارس است. در گستره دیپلماسی برای بهبود مناسبات فراملی باید بسیاری موضوعات را فراموش نکرد، اما نادیده انگاشت. سست‌کردن ر‌شته‌های هم‌گرایی مخالف منافع ملی ما، نه‌تنها بر پایه افزایش توان نظامی بلکه از طریق کاربرد همه عوامل به‌ویژه حسن همجواری و بهبود مناسبات سیاسی است. در دیپلماسی به‌دنبال شیفتگی سیاسی نباشیم. تمامی کشورهای منطقه منافع ملی خود را تکاپو می‌کنند. گذرگاه تأمین منافع ملی گذرگاهی دشوار اما پیمودنی است.