چند نکته درباره اکران خصوصی فیلم سینمایی «عروسک» در خانه سینما
در همین آغاز، بگذار از آخر شروع کنم. من با هر اثر هنری که روبه‌رو می‌شوم، اولین چیزی که به ذهن و تخیلم و در اندیشه و ضمیرم خطور می‌کند، ادبیات است و شعر فارسی. اصلا ادبیات و شعر یکی از معیارهای مهم است برایم در پذیرفتن و همراهی با یک اثر هنری.
سهیل محمودی
در همین آغاز، بگذار از آخر شروع کنم. من با هر اثر هنری که روبه‌رو می‌شوم، اولین چیزی که به ذهن و تخیلم و در اندیشه و ضمیرم خطور می‌کند، ادبیات است و شعر فارسی. اصلا ادبیات و شعر یکی از معیارهای مهم است برایم در پذیرفتن و همراهی با یک اثر هنری.
1- سه‌شنبه پیش که به دعوت رفیق شاعرم و تهیه‌کننده و کارگردان سینما، جلیل اکبری‌صحت و با همت انجمن منتقدان فیلم و همت دوستم جعفر گودرزی به تماشای اکران خصوصی فیلم «عروسک» رفته بودم، با پایان فیلم، اولین چیزی که به خاطرم آمد مصراعی بود از حضرت لسان‌الغیب حافظ شیرازی که: «که این عجوزه عروس هزار داماد است». ماجرای فیلم عروسک و داستان جذاب آن را نمی‌خواهم لو بدهم، فقط همین که دنیا و جذابیت‌های عروسکی دنیا و وسوسه‌هایش همه را به نوعی و با شیوه و حیله‌ای به دنبال خود خِرکش می‌کند و اینکه این‌همه اهالی حکمت و معرفت به عروسکی‌بودن تعلقات پرداخته‌اند، به دلیل یادآوری این جلوه و دلبرانگی تعلقات دنیاوی است. بگذریم... .
2- فیلم را در سالن خانه سینما دیدیم با سخنرانی و صحبت‌های یاران انجمن منتقدان سینما و تجلیل از خانواده و همسر ارجمند هنرمند زنده‌یاد اصغر یوسفی‌نژاد که سال گذشته ناباورانه دنیای ما را با همه زشتی‌ها و زیبایی‌هایش گذاشت و رفت. وقتی بر صحنه، همکاران و دوستانش از ارزش‌های نوشته‌های سینمایی، خلاقیت، کارگردانی و منش انسانی او سخن گفتند، یاد این بیت مرحوم گلشن آزادی افتادم، شاعری که به نوعی استادِ مهدی اخوان‌ثالث و عماد خراسانی و محمد قهرمان بوده در خراسان دهه بیست:
هر روز زین خراب غم‌آباد می‌روند/ جمعی که هفته دگر از یاد می‌روند
این زندگی حلال کسانی که در جهان/ آزاد زیست کرده و آزاد می‌روند
روح این نویسنده موفق و هنرمند توانا و خلاق سینما که در آغاز شکوفایی پرپر شد، با نیکان و پاکان محشور باد.
3- با فرزندانم فیلم را دیدیم. همان چند دقیقه اول بغل گوش هر دو به آرامی گفتم ببین ادبیاتی‌بودن کارگردان و تهیه‌کننده یعنی همین. گره داستان در همان سرآغاز ایجاد شده. حالا تو باید بنشینی و تا آخر، تعلیق و شخصیت‌پردازی و حوادث را دنبال کنی. آن هم اثری که کم‌کم دریافتم پنج، شش کات بیشتر ندارد و بدون تدوین است و در یک‌ساعت‌و نیم در یک خانه و بیشتر در فضای بسته اتاق‌ها و سالن منزل می‌گذرد. این هنری است در سینمای ما، بعد از فیلم شگفت گربه و ماهی شهرام مکری (همین‌جا بی‌ربط و با ربط حاشیه بروم و بگویم که سینما و سریال‌سازی در این مُلک آسیبی جدی و دردناک دیده از اینکه هنرمندی بزرگ و یگانه: امرالله احمدجو، دیگر کار نمی‌کند و فیلم نمی‌سازد. با آن خلاقیت و سکانس‌های طولانی «روزی روزگاری» و عمیق‌تر از آن در «تفنگ سرپر» که با چینشی شگفت و شلوغ و پررفت‌وآمد، استادانه سکانس‌های درگیری و اکشن را به تصویر می‌کشید). باری، یوسفی‌پور و صحت، جای خالی موسیقی در فیلم را با موزیک‌های جشن در بخش‌هایی از اثر و نیز محدودیت فضا را با کشمکش و بازی‌های تمرین‌شده به‌خوبی پر کرده بودند.
4- امثال من، عشق زبان فارسی هستند. با این زبان به دنیا آمدیم و زیستیم و خواهیم رفت؛ به‌ویژه این زبان با لحن مردم طهران، جنوب شهر و طهران سنتی همیشه برایم عزیز بوده؛ اما این حق هر کسی است که عاشق زبان مادری‌اش باشد. یوسفی‌نژاد زبان مادری‌اش ترکی است. زبان سرشار از کنایه و تمثیل و ضرب‌المثل. زبان حیدربابای شهریار بزرگ در روزگار ما. زبان سهندیه او نیز. و زبان برخی شعرهای ترکی عمران صلاحی و یدالله مفتون‌امینی و منزوی. تمام بازیگران فیلم عروسک ترک‌زبان‌اند و همه فیلم به زبان ترکی است با زیرنویس فارسی. صمیمیت و سادگی و صراحت این زبان نیز بر لطف فیلم افزوده و بسیار افزوده است؛ به‌ویژه لحظاتی که شخصیت‌های فیلم بی‌پروا، از برخی اصطلاحات و رسوم دعانویسی و جادو جنبل سخن می‌گویند... و بازیگرانی که گنجینه‌ای هستند در تئاتر، سینما و هنر استان‌های ترک‌زبان. همگی‌شان خسته نباشند.
5- امیدوارم این فیلم در سراسر ایران، خارج از مرزها و نیز در استان‌ها و شهرهای ترک‌زبان خوب دیده شود و قدر ببیند و بر صدر نشیند. راستی، اصغر یوسفی‌نژاد نویسنده و روزنامه‌نگار و سینماگر در میان ما نیست، قدر روزنامه‌نگار و شاعر و نویسنده و کارگردان، جلیل اکبری‌صحت را بدانیم که با همت او «عروسک» ساخته شده است؛ فیلمی دیدنی... .
