|

ژست‌ها عمل اجتماعی هستند

ژست‌ها نیز به مانند زبان سخن می‌گویند. انتقال معنا و پاسخ به عمل دیگران از ساز‌و‌کار ژست‌های بدنی نیز ممکن است. ژست پاسخی است به رفتار دیگران. ژست‌ها نشان می‌دهند به سخنان تو گوش می‌دهم یا حوصله حرف‌هایت را ندارم.

حمزه نوذری جامعه‌شناس و استاد دانشگاه

ژست‌ها نیز به مانند زبان سخن می‌گویند. انتقال معنا و پاسخ به عمل دیگران از ساز‌و‌کار ژست‌های بدنی نیز ممکن است. ژست پاسخی است به رفتار دیگران. ژست‌ها نشان می‌دهند به سخنان تو گوش می‌دهم یا حوصله حرف‌هایت را ندارم. ژست‌ها نشان می‌دهند که در تعامل با دیگری چقدر برای گفتارش احترام وجود دارد. ژست‌ها نشان‌دهنده اخلاق هستند. اخلاق جز در تعامل و ارتباط با دیگری ممکن نیست و ژست یک فرد در مقابل دیگری نشان می‌دهد که آیا قائل به ارزش‌گذاشتن و به رسمیت شناختن دیگری است یا خیر. وقتی این موضوع مهم‌تر می‌شود که یک فرد پایگاه و نقش فعلی‌اش را از نظر و رأی دیگران کسب کرده و سپس در ارتباط‌های بعدی در واکنش به دیگران ژستی می‌گیرد؛ گویی که نظر و رأی دیگران چندان مهم نیست. جدایی انتخاب‌شده از انتخاب‌کنندگان، نشان‌دهنده بیگانگی این‌ دو است. انتخاب‌شده با ژست خود نشان می‌دهد که چقدر از انتخاب‌کنندگان دور شده و حتی در برابر و مقابل آنها قرار دارد. ژست گاهی این معنا را می‌رساند که زودتر تمامش کنید، وقت مرا گرفتید. علامت و نشان‌های مختلفی در ژست‌ها وجود دارد که معنای رفتار دیگران را می‌خوانیم، حتی وقتی خود از آنها آگاه نیستند. حالت جسمی پاسخی را به طرف مقابل نشان می‌دهد. لازم نیست حتما ذهن فرد را برای فهم رفتارش کاوش کنیم، بلکه از ساز‌و‌کار ژست‌هایش می‌توان منظورش را درک کرد. به عبارتی، بسیاری از مقاصد و نیات ما در نمایش بدنی ما متجلی می‌شوند. ژست‌ها‌، شکل بدن و صورت به‌ویژه در بیان احساسات نقش زیادی دارند. 

شاید بتوان گفت زبان فیزیک بدن می‌تواند تجربیات روانی، نوع نگرش و نوع مواجهه با دیگری را توضیح دهد.

کلیپی که اخیرا منتشر شده است، تعدادی از افراد را نشان می‌دهد که با توجه و تمرکز و با ژستی که نشان‌دهنده اهمیت موضوع برای ایشان است، به‌سوی فردی متمرکز شده‌اند و دغدغه‌ها و خواسته‌هایشان را مطرح می‌کنند؛ اما فرد مخاطب با انوع ژست‌ها و فیزیک بدن نشان می‌دهد چندان نمی‌خواهد بشنود. همچنین ژستش نشان می‌دهد که خسته شده‌ام و زودتر تمامش کنید. جالب است که فرد مورد خطاب در فرایند اجتماعی، واکنش خود را تعدیل نمی‌کند و ژست بی‌تفاوتی را مدام با فرم‌های مختلف نشان می‌دهد. بین ژست بدنی بی‌تفاوت ‌و ژست آوایی طرف مقابل، گویی هیچ چیز مشترکی وجود ندارد. برای ژست بی‌تفاوت، ژست آوایی فرد دیگر، غیر‌ضرور و فاقد اهمیت است. ژست فرد انتخاب‌شده در مقابل ژست انتخاب‌کنندگان نشان‌دهنده نماد مشخصی است؛ نماد بیگانگی. تماشای ژست‌ها در کلیپ نه‌تنها عدم ارتباط مناسب بین انتخاب‌کنندگان و محصول انتخابشان را که همان انتخاب‌شده است، نشان می‌دهد‌ بلکه انتخاب‌شده به‌مثابه نیروی مستقل و جدا از انتخاب‌کنندگان قرار می‌گیرد.

ژست‌ها بخشی از عمل ما هستند. در فیلم منتشر‌شده، عمل و ژست بی‌تفاوتی نسبت به سازندگان پایگاه و نقش نماینده معنای بسیاری در خود دارد که با هیچ گفتاری نمی‌توان آن را توجیه کرد. ژست‌ها کمتر از گفتار دروغ می‌گویند و شعار می‌دهند. کردار‌ها تجلی‌بخش و پدیدار‌کننده پندارها هستند. در کلیپ منتشر‌شده، ژست انتخاب‌شده نشان‌دهنده همکاری، فهم و درک دیگران نیست و هیچ‌گونه نشانه‌ای از همکاری دیده نمی‌شود. فرد انتخاب‌شده از حالت‌های بدنی به‌عنوان ابزاری استفاده می‌کند که نشان دهد چه می‌خواهد؛ احتمالا پایان تعامل و ارتباط، تمام‌شدن ژست آوایی دیگری را می‌خواهد. آیا فرد طرف خطاب دیگران در فیلم مورد اشاره، می‌خواهد دیگران هم همان ژست را در برابر او انجام دهند؛ بی‌تفاوتی، بی‌حوصلگی و پایان‌دادن به ارتباط بدون رسیدن به اجماع و توافق؟

مید، جامعه‌شناس معروف، معتقد است ژست‌ها همیشه بخش‌هایی از عمل فرد هستند که نشان می‌دهند او می‌خواهد با دیگران چه کند و به این ترتیب فرد با ژستش سرنخی به دیگران می‌دهد که چگونه ارتباط ادامه پیدا کند. ژست از منظر چیزی که بر‌ملا می‌کند، اهمیت بسیار بالایی دارد. ژست‌های متفاوت بین انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شده در کلیپ مورد اشاره، واجد معنایی مهم است. کسانی که کلیپ را دیده‌اند تفسیر و معنای مشترکی از حرکات بدنی نماینده ارائه می‌کنند؛ فاصله و جدایی بین رأی‌دهندگان و نماینده. ژست بی‌توجهی و ناتوانی در شنیدن دیگران را هر روز در اعمال اجتماعی شاهد هستیم اما در چنین سطحی تأمل‌برانگیز است.