هرج ‌و مرج مالی؛ میراث مدیریت لرزان در «فاوا»

شرق:‌ از تغییرات پی‌درپی مدیریتی تا تلاش برای ایجاد سازمانی رقیب در حوزه فناوری‌های نوین، از هک سامانه‌های شهرداری تا خروج نیروهای متخصص و قدیمی، عدم تخصیص بودجه مصوب و...؛ این بخشی از مشکلات سه سال اخیر سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران است‌. قرار بود تهران شهری هوشمند شود، اما تعداد زیادی از اعضای شورای شهر تهران معتقدند یکی از حوزه‌های پرچالش حوزه هوشمندسازی است. بخشی از چالش‌های این سازمان، روز گذشته در گزارش حسابرسی سال 1402 نیز بازتاب داشت؛ از انحراف 71‌درصدی از بودجه که اعتراض چهار عضو شورای شهر را در پی داشت. به اعتقاد آنها اگر قرار است 70 درصد انحراف بودجه داشته باشیم، شورای شهر چرا باید بودجه مصوب کند؟ شهرداری هر کاری می‌خواهد انجام دهد و شورا هم آن را مصوب کند. در بخشی از این گزارش مشخص شد ‌این سازمان 260 میلیارد از پول شهروندان تهرانی را که در حساب الکترونیک‌شان بوده، بلوکه کرده تا بتواند وام بگیرد. یک عضو شورای شهر در واکنش به حجم زیاد انحراف‌ها‌ در این گزارش، پیشنهاد داد که موارد مطرح‌شده از مراجع قضائی پیگیری شود.

در جریان بررسی گزارش حسابرسی رسمی از عملکرد مالی سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران (فاوا) برای سال مالی ۱۴۰۲ به مواردی همچون عدم رعایت بودجه مصوب، انتقال نامناسب وجوه و ضعف در نظارت مدیریتی پرداخته شد.

محمد آخوندی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه، با تحلیل گزارش حسابرسی و اشاره به مشکلات ساختاری در سازمان فاوا‌ گفت: بسیاری از مشکلات مطرح‌شده در این گزارش، نتیجه تصمیمات احساسی و تغییرات مدیریتی مکرر در این سازمان است. تغییرات متعدد مدیرعامل در ‌مدت‌ کوتاه، باعث عدم ثبات و انسجام در تصمیم‌گیری‌ها شده و تبعات آن در صورت‌های مالی و عملکرد سازمان مشهود است. در‌حالی‌که حسابرس اعلام کرده گزارش از جنبه‌ استانداردهای حسابداری منصفانه است، اما در بخش‌های اجرائی و مدیریتی، موارد متعددی از عدم تحقق بودجه و‌ رعایت‌نشدن مصوبات مشاهده می‌شود. برای مثال، عدم واریز درآمدها به خزانه و عدم تحقق برخی پروژه‌ها نشان‌دهنده ضعف مدیریتی و اجرائی است که باید به صورت جدی پیگیری شود. مهدی اقراریان، عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورا، با اشاره به انحراف ۷۱‌درصدی بودجه، خواستار توضیحات مدیران فاوا شد. او تأکید کرد که این انحراف از بودجه نشان‌دهنده ضعف در نظارت و برنامه‌ریزی است. اقراریان تصریح کرد: چرا بودجه مصوب شورا اجرائی نشده و این حجم از انحراف چگونه توجیه‌پذیر است؟

علی‌اصغر قائمی، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورا، با انتقاد شدید از اقدامات سازمان فاوا در دوره‌های مدیریتی گذشته‌ گفت: یکی از مسائل جدی که در این گزارش مشهود است، انتقال ۲۶۰ میلیارد تومان از وجوه مردم به شرکتی منحل‌شده است. این اقدام نه‌تنها فاقد مجوز قانونی بوده، بلکه این وجوه متعلق به شهروندان است و نباید بدون قرارداد مشخص به چنین شرکتی انتقال می‌یافت. این مسئله نشان‌دهنده ضعف جدی در نظارت مدیریتی است. او تأکید کرد: پولی که شهروندان به‌عنوان ودیعه نزد شهرداری می‌گذارند، حق تصرف ندارد؛ مگر برای خدمات مشخصی که به آنان ارائه می‌شود. این‌گونه اقدامات، آن‌هم در شرایطی که شرکتی در حال تسویه است، سؤالات بسیاری را ایجاد می‌کند و نیاز به پیگیری دقیق دارد.

جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل، با انتقاد شدید از عملکرد سازمان، پیشنهاد ارجاع تخلفات به مراجع قضائی را مطرح کرد. او افزود: این حجم از انحراف و ضعف مدیریتی نمی‌تواند بدون پیامد باشد و شورا نباید به سادگی از کنار آن عبور کند. نرجس سلیمانی، رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی، با اشاره به ضرورت بررسی حقوقی گزارش‌های حسابرسی‌ گفت: کمیسیون حقوقی شورا، علاوه بر جنبه‌های نظارتی‌ باید در بررسی حقوقی تخلفات احتمالی سازمان فاوا و دیگر سازمان‌های تابعه شهرداری نقش بیشتری ایفا کند. نظارت صرفا مالی نمی‌تواند تمام مسائل را پوشش دهد و لازم است جنبه‌های حقوقی نیز مورد توجه قرار گیرد. وی افزود: بسیاری از تخلفات مالی و مدیریتی که در این گزارش مطرح شده‌اند، نیاز به بررسی دقیق حقوقی دارند تا بتوان درباره آنها تصمیم‌گیری کرد.

مهدی چمران نیز با اشاره به اهمیت رعایت مقررات در ارزیابی تخلفات و انحرافات بودجه‌ای سازمان فاوا‌ گفت: ما نمی‌توانیم بدون مشخص‌کردن دقیق تخلفات و مستندات قانونی، پرونده‌ای را به مراجع قضائی ارجاع دهیم. هرگونه ادعای تخلف باید بر اساس مستندات روشن باشد و موارد آن به‌طور کامل احصا‌ شود. وظیفه شورا این است که در چارچوب قانون، موارد تخلف را بررسی و به شهردار تهران ارجاع دهد تا اقدامات لازم برای پیگیری انجام شود.

وی در ادامه افزود: ارجاع یک گزارش ناقص یا بدون پشتوانه قانونی به مراجع قضائی، نتیجه‌ای نخواهد داشت و ممکن است پرونده‌ها بی‌اثر شوند. بنابراین، کمیسیون‌های شورا باید موارد تخلف را به‌طور دقیق بررسی کرده و به شورا ارائه کنند تا پس از تصویب، به شهردار اعلام شود. سازمانی که طی یک سال چهار مدیرعامل تغییر داده، نمی‌تواند عملکردی پایدار و قابل‌قبول داشته باشد. این حجم از تغییرات مدیریتی نه‌تنها به برنامه‌ریزی‌های سازمان لطمه می‌زند، بلکه نشان‌دهنده مشکلات ساختاری در مدیریت شهری است. این وضعیت باید اصلاح شود؛ چرا‌که تصمیم‌گیری‌های مدیریتی اشتباه در این سازمان، به کل مجموعه شهرداری آسیب می‌زند.

علی‌محمد الوند، سرپرست سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران نیز درباره انحراف بودجه‌ای مطرح‌شده گفت: انحراف بودجه‌ای عمدتا ناشی از مشکلاتی بود که از دوره‌های مدیریتی پیشین به ارث رسیده است. در برخی موارد، قراردادها به‌‌موقع منعقد نشده یا تأییدیه‌های لازم برای انجام برخی پروژه‌ها دریافت نشده بود. با‌این‌حال، در دو ماه اخیر توانسته‌ایم حدود ۲۰۰ میلیارد تومان از قراردادهای معوق را به مرحله اجرا برسانیم. برنامه‌ریزی کرده‌ایم که تا پایان سال جاری ۷۵ درصد از تکالیف مربوطه را به اتمام برسانیم.

در جلسه روز گذشته شورای شهر تهران همچنین یک‌فوریت طرح برنامه عملیاتی احیا و مدیریت بازچرخانی آب در شورای شهر تهران بررسی و با حداکثر آرای موافق تصویب شد. مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران، در تذکر پیش از دستور خود گفت: موضوع کمبود آب در تهران مسئله بسیار مهمی است و متأسفانه میانگین بارش در سطح تهران کاهش و به کمتر از ۲۹۱ میلی‌متر رسیده که این یک هشدار جدی است و برای موضوع آب باید یک فکر جدی کرد. باید برای هوشمندسازی به منظور جلوگیری از هدررفت آب اقدام کنیم. در سال ۱۴۰۳ بیش از سه هزار میلیارد تومان بودجه در این زمینه تصویب شده که اهتمام به این مسئله را نشان می‌دهد. اقدامات لازم در شهرداری تهران و سازمان بوستان‌ها در حال انجام است، اما هنوز در برخی از موارد عقب هستیم و نباید با تأخیر مواجه شویم. وی ادامه داد: در جریان‌های کوهستان‌های مشرف به شهر تهران، ۱۳۴ میلیون متر‌مکعب آب در اختیار داریم که می‌توانیم بخشی از آن را برای آبیاری‌ها ذخیره‌سازی و استفاده کنیم. قنات‌ها و چشمه‌ها ۲۷ میلیون متر‌مکعب، رواناب‌ها ۶۶ میلیون متر‌مکعب، منابع آب‌های زیر‌زمینی ۵۵۸ میلیون متر‌مکعب، جریان‌های انتقالی از سطح‌های پنج‌گانه ۷۰۰ میلیون متر‌مکعب و پساب‌های خروجی ۷۸۴ میلیون متر‌مکعب است که این پساب قابل توجه است. او همچنین گفت: اگر تغذیه‌های مصنوعی آبخوان‌ها توسط وزارت نیرو صورت نگیرد، دچار فرونشست خواهیم شد. از آقای چمران درخواست دارم درباره بحث فرونشست و تغذیه‌های مصنوعی اقدامات لازم را صورت دهیم تا جلوی فاجعه‌ای که در آینده ممکن است رخ دهد، گرفته شود.

در جریان بررسی این طرح، رئیس کمیته نظارت شورا ضمن انتقاد از دیرکرد ارائه این لایحه از سوی شهرداری تهران متذکر شد: در طرحی که کمیسیون سلامت ارائه داده مباحث متنوعی از نظر زمان‌بندی دستور کار و مواردی از این دست وجود دارد، اما نگرانی‌ای که در این مورد وجود دارد، این است که اگر شهرداری در این زمینه پای کار نیاید، کار ابتر خواهد ماند؛ چرا‌که بسیار مهم و اساسی است. ما در حوزه مصرف آب به فرزند پولداری می‌مانیم که از یک منبع لایزال تأمین می‌شود؛ ادامه این روند امکان‌پذیر نیست. رئیس کمیته نظارت شورا در ادامه با تأکید بر اینکه امروز الگوی ما در برخی موارد تغییر یافته است، گفت: برای مثال با تغییر سرویس‌های بهداشتی سنتی به سرویس‌های فرنگی، به دنبال استفاده از سیفون، چندین لیتر آب مصرف می‌شود که اگر به تعداد شهروندان در روز ضرب شود، میزان درخور توجهی از آب وارد فاضلاب می‌شود. ما با چالش جدی بحران آب در پایتخت و سطح کشور مواجه هستیم؛ بنابراین درخواست می‌شود‌ شهرداری به‌طور جدی پای کار آمده و برای حل این مسئله اهتمام لازم را داشته باشد و رفتار شهرداری تهران با این مسئله مانند مصوبه قبل شورا نباشد. اقراریان ادامه داد: سؤالی که در اینجا مطرح است، این است که پس از تصویب یک‌فوریت این طرح، چه ضمانت اجرائی برای آن وجود دارد و آیا مسئولان در این زمینه اقدامی خواهند کرد؟ شهرداری دغدغه‌ای در‌این‌باره ندارد، به نظر می‌رسد‌ این موضوع بی‌نتیجه و ابتر خواهد ماند؛ بنابراین درخواست می‌شود‌ در این زمینه در زمان باقی‌مانده تا پایان دوره ششم فکری اساسی شده و تدبیری اندیشیده شود.

در این جلسه، سوده نجفی نیز در تذکری درباره تراموا، با بیان اینکه شهرداری درخصوص تراموا برنامه خود را به شورای شهر تهران ارائه نکرده است، گفت: شورا مصوبه‌ای در این زمینه نداشته، اما امروز شاهد این هستیم که شهرداری اعلام می‌کند تراموا وارد کشور شده و به‌زودی به تهران می‌رسد تا مورد استفاده قرار گیرد. شهرداری پیش‌تر این موضوع را مکررا مطرح کرده که بنده در این زمینه تذکر دادم، اما شهرداری بی‌توجه به این تذکرات اقدام به چنین کاری کرده است. اصلا مطالعاتی در این زمینه صورت نگرفته و مشخص نیست موضوع تراموا در شهر تهران قابل انجام است یا خیر. موضوعی که مهدی چمران هم در حاشیه شورای شهر به آن اشاره کرد و گفت‌: تراموا قرار است به صورت آزمایشی‌ به تهران بیاید و اگر مورد تأیید باشد، استفاده شود. تراموا لاستیکی است، طول و ظرفیت حمل بیشتر‌ است و شبیه به اتوبوس سه‌کابین است، به ریل‌کشی نیاز ندارد و اگر این‌طور بود نمی‌توانستیم استفاده کنیم. چمران درباره وضعیت ورود اتوبوس‌ها و تراموای چینی نیز گفت: تراموا این هفته نمی‌رسد و اتوبوس‌ها دیروز قرار بود به سمت تهران حمل شوند و اگر حمل کرده باشند امروز یا فردا می‌رسند. اما در صحن علنی شورای شهر، پرویز سروری، نایب‌رئیس شورای شهر تهران، از ورود اولین محموله اتوبوس‌ها و تاکسی‌های برقی به پایتخت خبر داد؛ خبر خوشی داریم که اتوبوس‌ها و تاکسی‌های برقی به تهران رسیدند. اولین محموله تراموا وارد تهران شد و به‌زودی به صورت آزمایشی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. تاکنون 150 اتوبوس برقی به تهران رسیده است.