یک گام به پیش

 عبدالرحمن فتح‌الهی: سرانجام پس از روزها و هفته‌ها کش‌و‌قوس سیاسی، مخالفت‌ها و موافقت‌ها و بحث‌ها و بررسی‌های مفصل کارشناسان، در نهایت‌ بعد‌از‌‌ظهر دیروز سه‌شنبه‌ واتس‌اپ و گوگل‌پلی با اجماع رأی مثبت اعضای شورای عالی مجازی رفع فیلتر شد. سومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و با حضور سران قوای مقننه و قضائیه و همچنین اعضای حقوقی و حقیقی شورای عالی فضای مجازی برگزار شد. به نوشته ایرنا، این اقدام گام اول طرح رفع محدودیت و فیلترینگ در دولت چهاردهم است. در همین زمینه ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، در مطلبی نوشت: «امروز گام اول رفع محدودیت از اینترنت را با همدلی و وفاق برداشتیم. از پیگیری رئیس‌جمهور و همراهی رسانه‌ها و فعالان ممنونم و بیش از پیش به این همراهی و همدلی نیازمندیم. این مسیر ادامه دارد...».

پیش‌تر، ستار هاشمی‌ با بیان اینکه نتیجه جلسه شورای عالی فضای مجازی درباره فیلترینگ عصر روز سه‌شنبه مشخص می‌شود، خبر داده بود‌ «نگاه وزارت ارتباطات درباره رفع فیلترینگ کاملا فعال و کارشناسانه بوده است و سعی کردیم موضوع فیلترینگ را در فضای سیاسی دنبال نکنیم و کار را در قالب کارشناسی و به دور از هیاهو پیش ببریم». از چند روز گذشته شماری از رسانه‌ها و مسئولان نیز از تعیین تکلیف فیلترینگ در هفته جاری خبر داده بودند. البته به گفته برخی، خروجی عصر دیروز شورای عالی فضای مجازی پایین‌تر از انتظار و مطالبه مردم بود، اما در صورت تداوم این مسیر می‌توان به رفع کامل فیلترینگ سایر پلتفرم‌های ارتباطی امیدوار بود.

 نامه ۱۳۶ نماینده رادیکال به شورای عالی فضای مجازی علیه طرح رفع فیلترینگ

ساعاتی قبل از جلسه مهم دیروز (سه‌شنبه)‌ شورای عالی فضای مجازی برای رفع فیلترینگ، تعدادی از نمایندگان مجلس با انتشار نامه‌ای خواستار تداوم فیلترینگ شدند. این نماینده‌ها در نامه خود، ضمن انتقاد از ‌رفع فیلترینگ، طرح چنین موضوعی را «هدیه شگفتانه به دشمنان در جنگ نرم» خوانده‌اند و از شورای عالی فضای مجازی خواسته‌اند تا تحت تأثیر «فضای هیجانی و احساسی» قرار نگیرد. به نظر می‌رسد این نامه از‌جمله آخرین فشار‌های مخالفان رفع فیلترینگ بر شورای عالی فضای مجازی پیش از جلسه تعیین‌کننده عصر دیروز این شورا‌ست. بنا بر ادعای خبرگزاری دانشجو و تا لحظه تنظیم این گزارش، این نامه به امضای ۱۳۶ نفر از نمایندگان مجلس رسیده است. نکته مهم‌تری که سایر رسانه‌ها به آن اشاره کردند، افراد امضاکننده این نامه است. در‌واقع هویت نامه مذکور مشخص نیست و کسی خبر ندارد‌ امضای پای نامه برای چه کسانی است؛ احتمالا باید جزء نمایندگانی باشند که داعیه شفافیت حداکثری دارند و در این مواقع، شفافیت موضوعی بدون اولویت می‌شود.

نمایندگان امضاکننده در نامه خود برای اعضای شورا تعیین تکلیف هم کرده‌اند و نوشته‌اند: «تکلیف فعالیت یا عدم فعالیت سکوهای خارجی در کشورمان معلوم است؛ با در نظر داشتن آسیب‌های فرهنگی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی که در گذشته از فعالیت بی‌ضابطه این سکوها تجربه کرده‌ایم، عقل حکم می‌کند که حضور این سکوها در کشورمان تنها در صورت تعهد آنها به ارزش‌های جامعه اسلامی و رعایت قوانین کشورمان امکان‌پذیر است و اینکه در کشورمان نماینده رسمی داشته، دفتر نمایندگی تأسیس کنند، سرورهای مربوط به کاربران ایرانی را به داخل کشورمان منتقل نمایند و از انجام اقدامات خصمانه ‌علیه استقلال و امنیت کشور خودداری کنند و به‌هیچ‌وجه در اقدامات تروریستی و جنگ سایبری دشمنان ‌علیه ملت بزرگ ایران کمک و همکاری نکنند».

روایت ضرغامی از جلسه شورای عالی فضای مجازی و تصمیم رفع فیلترینگ

‌درباره رفع فیلترینگ گام به گام، عزت‌الله ضرغامی، عضو شورای عالی فضای مجازی، در گفت‌وگویی با خبرآنلاین به تشریح این جلسه پرداخت. به گفته او، «شورای عالی فضای مجازی با آقای رئیس‌جمهور همراهی کرد و این مسئله مهم است؛ یعنی هم رؤسای قوا هم‌نظر شدند و هم اکثریت شورا با نگاه آقای رئیس‌جمهور همراهی کردند». وی ادامه داد: «یکی از نکاتی که اعضای شورای عالی فضای مجازی بر آن تأکید کردند، این بود که حکمرانی در فضای مجازی، صرفا از طریق فیلترینگ نیست. درباره روش‌های دیگر‌ ایجابی و سلبی در جلسه شورا بحث شد و درباره اقداماتی که حکومت حتی برای تقویت سکوهای داخلی باید انجام دهد، تأکید شد‌ رقابت نابرابری در این حوزه وجود دارد که درباره آن بحث شد و دوستان در این موارد اتفاق نظر داشتند». ضرغامی این را هم مطرح کرد که‌ «فعلا یک مرحله مهم از رفع انسداد و اعمال حکمرانی از طریق دیگر در جلسه شورای عالی فضای مجازی انجام گرفت و امیدوارم هر‌چه جلوتر می‌رویم تصمیمات روشن‌تری به نفع مردم گرفته شود».

سیدابوالحسن فیروزآبادی: رفع فیلتر گوگل‌پلی، بشارتی به کسب‌وکارهای دانش‌بنیان است

سیدابوالحسن فیروزآبادی، دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی نیز در گپ‌و‌گفت خود با خبر‌آنلاین‌ باور دارد «رفع فیلتر گوگل‌پلی نقش مهمی در توسعه نرم‌افزارهای تحت سیستم‌عامل اندروید در کشور دارد و بشارتی است که بسیاری از کسب‌وکارهای دانش‌بنیان می‌توانند بر اساس آن عمل کنند و از این استور (store) مهم نرم‌افزاری استفاده کنند». البته از منظر او، «واتس‌اپ بیش از اینکه یک شبکه اجتماعی باشد، یک شبکه ارتباطی است و انصافا بستن آن هیچ وجهی نداشت و این اقدام باید خیلی زودتر انجام می‌شد، ولی ماهی را هر وقت از آب بگیرند تازه است». از دید دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی، «باید امیدوار به اجرای گام‌های بعدی رفع فیلترینگ باشیم،‌ چاره‌ای نداریم». وی درباره عملیاتی‌شدن رفع فیلتر این دو سکو هم متذکر شد: «اگر بخواهند عملیاتی کنند، همین امشب می‌توانند این کار را انجام دهند و نیاز به دو خط command دارد».

شهاب طباطبایی: گام اول رفع فیلتر، تجربه «برد- برد» دولت دکتر پزشکیان برای کسب رضایت مردم بود

پیرو آنچه عنوان شد، شهاب طباطبایی در گفت‌وگوی خود با «شرق» و ذیل نگاهی کلان‌تر به اتفاق بعدازظهر دیروز در رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی، باور دارد:‌ «مهم‌تر از گام دولت برای رفع فیلترینگ این دو سکو، تجربه‌ گران‌بهایی بود که برای این مهم انجام شد». به این معنا که او تصریح می‌کند: «دولت پزشکیان بدون ایجاد فضای دوقطبی و با حمایت دستگاه حکمرانی و اجماع در سطح سران قوا، به دنبال تحقق وعده خود در رفع فیلترینگ بود». در واکاوی بیشتر نکته مذکور و به گفته این عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت چهاردهم، «‌دکتر پزشکیان حتی قبل از انتخابات و حضور در پاستور، بارها بر استفاده از نظر و آرای کارشناسان در‌خصوص رفع فیلترینگ و حل مشکل سایر حوزه‌ها به موازات توافق‌سازی در سطح ملی و با هدف کسب رضایت مردم تأکید داشت». از این‌رو دبیرکل حزب ندای ایرانیان، اتفاق دیروز را یک «معادله برد-‌برد» در «سطح ملی» توصیف کرده و یقین دارد «با تجربه دیروز در سایر حوزه‌ها، دولت می‌تواند با کار کارشناسی، اجماع‌سازی در سطح ملی و بدون دامن‌زدن به فضای دوقطبی، سایر وعده‌ها را هم محقق کند».

کما‌اینکه به گفته این چهره سیاسی، «سایر مشکلات کشور هم می‌تواند از این طریق حل‌وفصل شود». در پیوست این نکات، شهاب طباطبایی‌ «اقدام دیروز برای رفع فیلترینگ دو سکو را گام نخست در این رابطه می‌داند» و از دید او «با تجربه مبارکی که بعدازظهر دیروز روی داد، مخالفان این طرح با آثار و تبعات مثبت این اقدام مواجه خواهند شد و در این صورت می‌توانیم شاهد همراهی بیشتر همه ارکان حاکمیت در سایر حوزه‌ها باشیم». با چنین قرائتی، عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت به تلاش برای کسب رضایت مردم اشاره دارد؛ آن‌هم در شرایطی که از منظر این فعال سیاسی، «کشور بیش از هر زمان دیگری به وفاق، اجماع، اتحاد و دوری از اختلافات نیاز دارد».

بنابراین طباطبایی این نتیجه‌گیری مهم را دارد که‌ «اجماع در سطح حاکمیت برای رفع فیلترینگ، خروجی مهمی برای اجماع در سطح جامعه و مردم را در پی خواهد داشت»؛ چرا‌که به گفته او، «باید آثار اجماع و وفاق در سطح سیاسی و حاکمیت‌ توسط مردم دیده شود». البته دبیرکل حزب ندا اذعان دارد: «بعد از انتشار خبر رفع فیلتر، مردم رضایتمندی خود را از این اقدام نشان دادند. فعلا مزه میوه نوبرانه وفاق در حوزه رفع فیلترینگ را مردم می‌چشند». اما وی یادآور شد: ‌«‌جامعه و افکار عمومی در عین حال خواستار گام‌های جدی‌تر برای رفع فیلتر سایر سکوها هم هستند». با‌این‌حال، طباطبایی متذکر می‌شود: «رفع فیلتر همین دو پلتفرم‌ می‌تواند به تقویت ارتباطات داخلی کمک کند که در ادامه، تقویت گام‌های دولت برای ادامه همین مسیر و تکرار تجربه برد-‌‌برد را در پی خواهد داشت».