درگذشت معمار جدید اروپا

محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌‎الملل:‌ ژاک دولور، رئیس سابق کمیسیون اروپا، در ۹۸‌سالگی در پاریس درگذشت. این خبر را مارتین اوبری، دختر او و شهردار سوسیالیست شهر لیل فرانسه، اعلام کرد. بسیاری از رهبران اروپا تا وزیر خارجه آمریکا همگی کارنامه سیاسی این سیاست‌مدار فرانسوی و معمار اروپای مدرن را ستودند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، در پیامی در حساب کاربری ایکس خود به «معمار خستگی‌ناپذیر» اروپا ادای احترام کرد و نوشت: «تعهد، آرمان و راستی او همواره الهام‌بخش ما خواهد بود». اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، نیز از او به‎عنوان «معمار اتحادیه اروپا» نام برد و آینده‌نگری او را ستایش کرد. شارل میشل، رئیس شورای اروپا، گفت: «او یک فرانسوی بزرگ و یک اروپایی بزرگ بود که به‎عنوان یکی از معماران اروپای ما در تاریخ ماندگار شد. اورزولا فن درلاین، رئیس کنونی کمیسیون اروپا، نیز گفت که کار او زندگی «چند نسل از اروپایی‌ها» را شکل داد. او خواستار گرامیداشت یاد ژاک دولور از طریق نوسازی دائمی اتحادیه اروپا شد.

‌ژاک دولور سال ۱۹۲۵ در خانواده‌ای کاتولیک به دنیا آمده بود و به فعالیت سندیکایی علاقه داشت. او در سال ۱۹۷۴ و در‌حالی‌که ۴۹ سال داشت، عضو حزب سوسیالیست فرانسه شد. سوسیالیست‌ها هفت سال بعد به رهبری فرانسوا میتران قدرت را در فرانسه به ‎دست گرفتند. ژاک دولور در قامت وزیر اقتصاد و دارایی با اتخاذ تدابیر ریاضتی در سال ۱۹۸۲ توانست با تورم اقتصادی در فرانسه مقابله کند. او در سال ۲۰۲۱ در مصاحبه‌ای گفته بود که حسرتی در زمینه زندگی حرفه‌ای خود ندارد؛ هرچند همواره هم تصمیم درست اتخاذ نکرده است.‌ژاک دولور، وزیر سابق اقتصاد فرانسه در دوره فرانسوا میتران (۱۹۸۴-۱۹۸۱)، با وجود محبوبیت در نظرسنجی‌ها، از اعلام کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۹۹۵ امتناع کرد و به‌این‌ترتیب امیدهای جناج چپ برای تداوم قدرت این جناح در فرانسه پس از میتران را ناامید کرد. او برای توضیح انصراف خود از شرکت در رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری گفت: «به‎زودی ۷۰ساله می‌شوم، ۵۰ سال است که به صورت خستگی‌ناپذیر کار می‌کنم و در این شرایط منطقی‌تر است که سبک زندگی متعادل‌تری بین اندیشه و عمل در پیش بگیرم». او سال‌ها بعد در سال ۲۰۲۱ در گفت‌وگویی با مجله لوپوآن گفته بود «از این تصمیم پشیمان نیستم؛ اما نمی‌گویم که حق با من بوده است».‌‌ژاک دولور بین سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۵ ریاست کمیسیون اروپا را برعهده داشت. او در مدت مسئولیت خود در ایجاد بازار مشترک اروپایی، امضای معاهده شنگن، شروع برنامه تبادل دانشجویی اراسموس، اصلاح سیاست‌های کشاورزی مشترک اروپا و فراهم‌کردن زمینه ایجاد واحد پولی مشترک در منطقه یورو نقش بسزایی داشت. از ژاک دولور به‎عنوان پدر یورو، واحد پول مشترک اروپایی و معمار اتحادیه اروپا و وحدت کشورهای عضو، نیز یاد می‌شود.‌‌او از اواسط دهه ۱۹۹۰ دیگر فعالیت بارز سیاسی در سطح اروپا و فرانسه نداشت؛ اما چند اندیشکده بنیان‌گذاری کرد. انستیتوی ژاک دولور یکی از معروف‌ترین این اندیشکده‌هاست که دفاتری در پاریس، بروکسل و برلین دارد. او در واکنش به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا خواستار «جسارت» بیشتر رهبران اروپایی برای انجام اصلاحات شده بود. در سال ۲۰۲۰ هم‌زمان با همه‌گیری ویروس کرونا نیز از سران اروپا خواسته بود «همبستگی» بیشتری از خود نشان دهند.‌میتسوتاکیس، نخست‌‌وزیر یونان، به مناسبت درگذشت ژاک دولور، رئیس سابق کمیسیون اروپا، در بیانیه‎ای کتبی از فقدان رئیس سابق کمیسیون اروپا ابراز تأسف کرد و گفت: «اروپا با یک پیشگام واقعی وحدت خود و یونان با یک دوست صادق خداحافظی می‌کند. ژاک دولور یک رهبر و همچنین یک سیاست‌مدار عمل‌گرا بود که ایده اروپایی، پول مشترک و امنیت اتحادیه ما را ترویج می‌کرد. یونانی‎ها حمایت و همبستگی او را در هر لحظه سخت کشور فراموش نمی‎کنند. اروپا در حال خداحافظی با پیشگام واقعی وحدت خود است. من از طرف همه آنها ناراحتی خود را بابت از‌دست‌دادن او ابراز می‎کنم».‌خانم کاترینا ساکلاروپولو، رئیس‌جمهوری یونان، نیز ضمن ابراز تأسف از درگذشت ژاک دولور اعلام کرد: «میراث ارزشمند ژاک دولور همچنان الهام‌بخش خواهد بود. اروپا یکی از بنیان‌گذاران خود را از دست داده که تمام زندگی خود را وقف سرنوشت مشترک ما کرد. میراث گران‎بهای ژاک دولور همچنان الهام‌بخش شهروندان اروپایی و نسل‎های آینده خواهد بود. با مرگ ژاک دولور، اروپا یکی از بنیان‌گذاران خود را از دست داد، یک اروپایی و فرانسوی بزرگ که تمام زندگی خود را وقف سرنوشت مشترک ما کرد. ژاک دولور نقش معمار را در شکل‌دادن به خطوط اروپای مدرن ایفا کرد؛ ایجاد بازار واحد، امضای قراردادهای شنگن، قانون واحد اروپایی، راه‌اندازی برنامه تبادل دانشجویی، اصلاح سیاست مشترک کشاورزی، راه‌اندازی اقتصاد و اتحادیه پولی که منجر به ایجاد یورو شد».