توصیه‌های کشاورزی در خطابات جمعه

امام جمعه محترم بروجرد اخیرا در خطبه نماز جمعه به پرهیز از کاشت درختان مضر کاج و مبادرت به توسعه درختان مثمر میوه در فضای عمومی و پارک‌ها توصیه داشته‌اند. ایشان به این نکته که این برنامه می‌تواند برای تأمین میوه نیازمندان مؤثر باشد نیز اشاره کرده‌اند. اینکه با وجود دستگاه عریض و طویل وزارت جهاد کشاورزی و با بهره‌گیری از کارشناسان پرشمار در عرصه منابع طبیعی و فضای سبز و باغبانی و همچنین متخصصان سازمان محیط زیست، چرا امام محترم جمعه‌ای ناگزیر از ورود به این عرصه‌های تخصصی می‌شود، مورد نظر این قلم نیست. آنچه موجب شگفتی است سکوت دستگاه‌های تخصصی و اجرائی در قبال این نوع موضع‌گیری‌ها و از تریبون نهاد‌های ارزشی است. سکوتی که بیش از هر چیز از انفعال در این حوزه‌ها نسبت به مواضعی حکایت می‌کند که آنها را مورد خطاب‌های غیرتخصصی قرار می‌دهند.

وزیر جهاد کشاورزی در خلال برگزاری همایش مدیران روابط عمومی این وزارت در اوایل اسفند ماه جاری طی سخنانی از اینکه این نهاد زیرمجموعه به انعکاس فعالیت‌ها و پیشرفت‌های مدیریت بخش کشاورزی اهتمام دارند، قدردانی کرده بودند. آیا واقعا ادارات روابط عمومی فقط باید به ارائه فعالیت‌ها و خبرهای پیشرفت وزارت متبوع بپردازند؟ به نظر می‌آید سکوت این وزارت و نیز سازمان محیط زیست در چنین مقاطعی نشان از حلقه‌های مفقوده در روابط متقابل آنها با جامعه مخاطب دارد. حلقه‌هایی که متأسفانه برای یافتن آنها تاکنون تلاش کمتری صورت گرفته است.

ای کاش دستگاه‌های مسئول موردنظر در این قبیل توصیه‌های احساسی و چه‌بسا غیرفنی بازتاب‌های بهنگام داشته باشند. به عنوان مثال آنها به زبان علمی و فنی نسبت به این توصیه امام جمعه بروجرد توضیح دهند که تغییر گونه درختان برای پوشش‌های فضای سبز و ترمیم جنگل‌ها یک امر تخصصی و مبتنی بر دانش نوین و مستلزم نتایج پژوهش‌های مرتبط است. اساسا باید نام اشتباه «غیرمثمر» را از روی گونه‌های درختی فضای سبز که میوه خوراکی تولید نمی‌کنند برای همیشه حذف کرد. اگر کارکرد و دستاورد‌های اکولوژیکی و بیولوژیکی این درختان سازگار برای فضای سبز را از منظر تولید اکسیژن و کاهش گاز‌های گلخانه‌ای، افزایش نفوذپذیری خاک برای ذخیره نزولات آسمانی و به طور کلی نقش بی‌بدیل آنها در کنترل سیل‌های مخرب (که در حال حاضر هم شاهد صحنه‌های تلخی در استان سیستان و بلوچستان و جمعی از هم‌وطنان عزیزمان هستیم) برآورد کنیم هرگز این پاسداران حیات و زندگی را با تعبیر «غیرمثمر» خطاب نمی‌کنیم. ارزیابی از نتایج حیاتی این گونه‌های درختی و حتی برآورد‌های مالی در میزان ذخایر آب زیرزمینی نشان می‌دهد که بازده آنها چه‌بسا بسیار بیش از ارزش میوه‌های خوراکی در باغات میوه باشد. اگر انتخاب گونه‌های سازگار درختان برای توسعه فضای سبز و متناسب با هر اقلیمی از ‌نظر طول دوره سبز، کم‌توقع‌بودن نسبت به مصرف نهاده‌ها و به خصوص آب و... به درستی صورت گیرد قطعا نتایج ملموس و مفید آنها از باغات میوه کمتر نخواهد بود. از آن سو نیز وجود درختان میوه در فضا‌های سبز عمومی و در بسیاری مواقع به افزایش آفات و امراض گیاهی و ضرورت کاربرد سموم شیمیایی، مدیریت خاص تولید و آسیب‌پذیری آنها نسبت به برداشت‌های گذری و... شرایط شکننده‌ای را برای پارک‌ها و عرصه‌های طبیعی به بار می‌آورد.

امیدواریم اگر تریبون‌های نماز جمعه هم بخواهند نسبت به اولویت‌های این‌چنینی حساسیت نشان بدهند حداقل به مناسبات واگذاری حفظ و توسعه عرصه‌های سبز به پیمانکاران که بعضا با روابطی غیرمتعارف است، ورود کنند.