سودی که شهرها از حمل‌و‌نقل رایگان می‌برند؟

مدت‌هاست برخی از شهرهای دنیا طرح رایگان حمل‌ونقل عمومی را به اجرا درآورده‌اند. شهر تالین در استونی در سال 2013 میلادی به‌عنوان نخستین پایتخت در جهان حمل‌ونقل عمومی را برای شهروندان خود رایگان کرد و با جمعیت حدود نیم میلیون نفر هم توانست منافع اقتصادی را به وجود آورد و هم عناوین بین‌المللی فاخری را از آن خود کند.

آلن آلاکولا، رئیس دفتر اتحادیه اروپا در تالین و سخنگوی این طرح در این‌باره می‌گوید: «ما در نظر داشتیم با اجرای این طرح مردم را از خانه بیرون بکشانیم و با این‌کار هم تحرک اجتماعی را بهبود ببخشیم و هم اقتصاد محلی را دگرگون کنیم».

لازم به ذکر است نظرسنجی‌های انجام‌شده در سطح شهر تالین در سال 2010 و 2011 میلادی نشان داد که هزینه‌های بلیت به مانع اصلی استفاده بیشتر از وسایل حمل‌ونقل عمومی تبدیل شده است که به نوبه خود مانع توسعه اقتصادی گسترده‌تر شهر می‌شود.

این طرح که در ابتدا توسط منتقدان به‌عنوان یک حقه سیاسی برای افزایش محبوبیت شهردار وقت مطرح شده بود، اما کم‌کم به بخشی جدایی‌ناپذیر از سیاست حمل‌ونقل عمومی این شهر تبدیل شد و از نظر توسعه منافع اقتصادی در صدر قرار دارد. پیش از سال 2013 میلادی، حمل‌ونقل در پایتخت استونی تا 75 درصد یارانه دریافت می‌کرد، اما این شهر به‌دلیل افزایش جمعیت و پس از معرفی این طرح، اکنون ادعا می‌کند که تقریبا 20 میلیون یورو (22.7 میلیون دلار آمریکا) سود سالانه دارد. درواقع می‌توان گفت هر شهرداری در استونی به‌طور متوسط هزار یورو از درآمد مالیاتی سالانه ملی برای هر شهروندی که در کتاب خود ثبت کرده، دریافت می‌کند. از آنجایی که تالین این ثبت‌نام را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین شرایط لازم برای واگذاری شرایط حمل‌ونقل عمومی رایگان قرار داده است، در هفت سال گذشته جمعیت این شهر 27 هزار نفر افزایش داشته و همین امر موجب رشد درآمد در شهر شده است. در این‌میان شهروندان برای دریافت کارت سبز حدود دو یورو پرداخت می‌کنند و سپس تمام سفرهای آنها با استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی رایگان خواهد بود. در این‌صورت با تلفیق این موضوع با درآمد مالیاتی هر ساکن جدید و درآمد کرایه از گردشگران و افراد غیرمقیم (4.5 میلیون یورو در سال)، این شهر ادعا می‌کند که در مقایسه با مدل قبلی کرایه‌های یارانه‌ای، 20 میلیون یورو مازاد دریافت می‌کند که منفعت اقتصادی را با این طرح به ارمغان آورده است. بنابراین بخش عمده‌ای از درآمد اضافی که شهر دریافت می‌کند به بهبود شبکه حمل‌ونقل کمک می‌کند.

با وجود این، دولت تالین نیز با معرفی امکانات پارک و سواری رایگان در حومه شهر، انگیزه‌ای را برای افراد خارج از شهر که صلاحیت حمل‌ونقل رایگان را ندارند، فراهم کرده است. این درحالی است که نظرسنجی انجام‌شده توسط شرکت     Turu-uuringute در سال 2018 میلادی نشان‌ داد که 83 درصد از تالینرها از نحوه سازماندهی حمل‌ونقل عمومی خود راضی هستند؛ درحالی‌که فقط 6.3 درصد اظهار کردند که ناراضی هستند.

تجربه لوکزامبورگ؛ تجربه یک دولت اروپایی دیگر، ملی و نه محلی

 نمونه دیگری از رایگان‌کردن حمل‌ونقل عمومی با تنها 600 هزار نفر جمعیت. سلطنت بزرگ لوکزامبورگ نیز به نخستین کشور در جهان تبدیل شد که حمل‌ونقل عمومی رایگان را در 29 فوریه سال جاری میلادی آغاز کرد.

لوکزامبورگ یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است، با نیمی از نیروی کار خود از کشورهای همسایه آلمان، فرانسه و بلژیک.

در چهار دهه گذشته جمعیت آن تقریبا 240 هزار نفر افزایش یافته و نیروی کار از 161 هزار نفر در سال 1998 میلادی به 427 هزار نفر در سال 2018 میلادی رسیده که بخشی از آن افزایش 168 درصدی کارگران مرزی است. 60 درصد مسافران برای رفتن به محل کار خود از ماشین استفاده می‌کنند، در‌حالی‌که فقط 19 درصد از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنند.

بسیاری از افراد در‌حال‌حاضر از حمل‌ونقل رایگان این کشور بهره‌مند شده‌اند؛ از جمله افراد زیر 20 سال، دانشجویان زیر 30 سال و افرادی که حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند. این در‌حالی است که حمل‌ونقل عمومی در لوکزامبورگ از قبل هم ارزان بوده است. بلیت دو ساعته دو یورو هزینه داشت، در‌حالی‌که بلیت کلاس دوم تمام روز چهار یورو بود. یک مسافرت ماهانه در همه حالت‌ها فقط 50 یورو بوده، درحالی‌که در لندن، گران‌ترین شهر اروپا 253.50 پوند (296 یورو) است.

اگرچه در این طرح دولت لوکزامبورگ، 42 میلیون یورو ناشی از فروش بلیت را از دست خواهد داد، اما در نظر دارد قوانینی را که به کارگران اجازه می‌دهد مبلغ کل هزینه سفر را از لایحه مالیات سالانه خود کسر کنند، بررسی کند. این امر می‌تواند سالانه 115 میلیون یورو خزانه را به‌طور بالقوه جبران کند و به آنها مازاد افت درآمد بلیت را نیز برگرداند.

یک یورو؛ هزینه حمل‌ونقل یک‌روزه در وین

وین پایتخت کشور اتریش هم از جمله شهرهای بزرگ جهان است که با موفقیت بالا توانسته از سال 2012 میلادی هزینه‌های حمل‌ونقل را برای شهروندان بسیار کنترل کند که با استقبال چشمگیر مسافران هم روبه‌رو شده است. طرح یک‌یورویی برای کل هزینه حمل‌ونقل عمومی در این شهر در طول یک روز موجب شده تا این شهر بتواند فروش سالانه خود را از 321 هزار یورو در سال 2011 میلادی به 822 هزار یورو در سال 2018 میلادی با نرخ ثابت و یکسان افزایش دهد. حدود 1.1 از 1.9 میلیون نفر از جمعیت این شهر بزرگ از سیستم حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند.

اکنون بیش از 100 شهر در سراسر جهان وجود دارند که طرح حمل‌ونقل عمومی رایگان را اجرا می‌کنند. در‌حالی‌که جمعیت اکثر آنها کمتر از 100 هزار نفر است. در این میان تنها تالین، لوکزامبورگ، وین و کانزاس‌سیتی به‌عنوان شهرهای بزرگ دنیا نشان داده‌اند که جوامع بزرگ‌تر هم می‌توانند با یک برنامه‌ریزی صحیح به سمت گزینه رایگان‌کردن حمل‌ونقل عمومی خود حرکت کنند.

پایتخت‌های اروپایی که ارزان‌ترین سرویس مترو را دارند

بسیاری از پایتخت‌های اروپا سیستم‌های مترو گسترده‌ای دارند که به گردشگران و افراد محلی اجازه می‌دهند تا به‌سرعت، با کارآیی بالا و از همه مهم‌تر ارزان‌قیمت، رفت‌و‌آمد کنند.

سایت اینسایدر ارزان‌ترین شهرهای پایتخت قاره اروپا را براساس هزینه یک‌روزه سفر با سیستم حمل‌ونقل مترو، رتبه‌بندی کرده است.

1- کی‌یف، اوکراین: 0.32 دلار

2- مینسک، بلاروس: 0.32 دلار

3- بخارست، رومانی: 0.58 دلار

4- مسکو، روسیه: 0.60 دلار

5- صوفیه، بلغارستان: 0.90 دلار

6- پراگ، جمهوری چک: 1.02 دلار

7- ورشو، لهستان: 1.12 دلار

8- بوداپست، مجارستان: 1.15 دلار

9- آتن، یونان: 1.54 دلار

10- لیسبون، پرتغال: 1.60 دلار