دانشگاه بدون دانشگاهیان

فرهاد صالحی‌پور:  دانشگاه مانند نهادی مدرن در تاریخ معاصر ایران در یک وضعیت دوزیست به سر برده است، به گونه‌ای که همواره مانند ابزاری در راستای نوع خاصی از جامعه‌پذیری نگریسته شده و از سوی دیگر نوعی رسالت انتقادی و مردم‌مدارانه بر دوش داشته است؛ بنابراین می‌توان گفت: دانشگاه میدان‌دار گفتمان‌های مختلفی بوده است. دانشگاه در معنای دوم بخشی از بدنه جامعه مدنی و فضایی برای پاسخ به بحران‌های اجتماعی و صورت‌بندی مسائل عمومی و حل معضلات اجتماعی است. چنین رسالتی است که دانشگاه را به‌مثابه کانونی علمی اعتبار می‌بخشد. با این حال دانشگاه مانند موضوع مورد مطالعه‌اش (جامعه) در بحران بوده و از دانشگاهی فضیلت‌مند که فارغ از مداخلات نهادی به رسالت تاریخی فرهنگی خود بپردازد، فرسنگ‌ها  دور است.

یکی از بحران‌هایی که دانشگاه با آن مواجه بوده و پیکر نحیف آن را نحیف‌تر کرده، کنارگذاشتن استادان با دانش، توانا و فرهیخته بوده که علاوه بر نقض حقوق فردی، به استعمار درآوردن هرچه بیشتر فضای آکادمیک را به همراه داشته است. طردشدگی همواره دارای دلالت‌ها و روایت‌های معناداری است و این روایت تراژدی دانشگاه است.

این معضل گویی در میان گروه علوم انسانی مانند جامعه‌شناسی بسیار بیشتر بوده و چه بسیار شریف استادانی که جامعه دانشگاهی از حضور آنان و ظرفیت‌های پربارشان محروم شده است. اقدام به بازنشسته‌کردن دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی آقای دکتر سراج‌زاده که سال‌ها در کسوت مدیر انجمن جامعه‌شناسی ایران و هیئت علمی دانشگاه خوارزمی با اخلاق حرفه‌ای، دانش متعهدانه و نیک‌زیستی، مانند انسانی دانشگاهی (نه در معنای بوردیویی آن)، رسالت علمی-اخلاقی خود را انجام داده، شوک و زیانی عظیم بر جامعه علمی به‌ویژه دانشگاه خوارزمی و گروه جامعه‌شناسی  وارد می‌کند.

دانشگاه نه سازمانی بوروکراتیک درگیر مناسک و کاغذبازی‌های اداری و نه یک سازمان اداری بی‌روح ایدئولوژیک، بلکه فضایی فضیلت‌مند است که معنای خود را از کنشگران این میدان (استادان، دانشجویان و...) می‌گیرد. تهی‌کردن دانشگاه از دانشگاهیان و معنازدایی از فضای آکادمیک و استعمار زیست‌جهان آن، ضمن رعایت‌نکردن حقوق شهروندی، به بحران ناامیدی عمومی دامن زده و بحران‌ها و شکاف‌های موجود را عمیق‌تر می‌کند.