مصائب کشاورزی ایران

قربانعلی تنگ‌شیر

‌با توجه به اهمیت کشاورزی و ضرورت تأمین امنیت غذایی، به نظر می‌رسد سیاست‌های تشویقی درباره رونق تولیدات کشاورزی و همچنین ایجاد اقتصاد رقابتی به جای اقتصاد دستوری در رونق تولید و صادرات محصولات کشاورزی از ضروریات محسوب می‌شود و دولت چهاردهم باید توجه ویژه‌ای به این مسئله داشته باشد‌. از مهم‌ترین چالش‌های بخش کشاورزی، با توجه به عملکردهای مدیران قبلی این بخش، می‌توان به این موارد اشاره کرد: سیاست‌های اشتباه، تصمیمات خلق‌الساعه، صدور بخش‌نامه‌های غیر‌کارشناسی، کاهش صادرات، فراجناحی عمل‌نکردن دولت، استفاده‌نکردن از توانمندی‌های بخش خصوصی براساس کارنامه عملکرد آنها، بی‌‌توجهی به تنوع اقلیمی کشور و تولید محصولات با‌کیفیت کشاورزی، ‌‌بی‌توجهی‌ به کاهش اشتغال‌زایی در بخش کشاورزی و اجرائی‌نشدن جوایز صادراتی دولت، توسعه‌نیافتگی بازارهای جدید بین‌المللی، بی‌توجهی به شرکت‌های تجاری‌ای که به دانش روز دنیا مجهز شده‌اند برای رونق تجارت بین‌الملل و‌... . ‌فکر می‌کنم دولت چهاردهم برای حل این چالش‌ها باید قبل از صدور بخش‌نامه‌های متعدد، با کارشناسان بخش خصوصی در حوزه کشاورزی مشورت کند و قبل از هر تصمیمی، تولید‌کنندگان و صادرکنندگان بخش خصوصی را از آن تصمیم مطلع کند. استفاده از نیروهای جوان بخش خصوصی در تصمیمات اقتصادی و سیاسی‌کاری‌نکردن تصمیمات اقتصادی هم می‌تواند بخش درخورتوجهی از مشکلات موجود را حل کند.

ضمن اینکه دولت باید فراجناحی عمل کرده و براساس عملکرد کارنامه‌ای افراد تصمیم‌سازی کند‌. همچنین توسعه رشد اقتصادی با در نظر گرفتن الگوی کشت مناسب و آبیاری مدرن و نیاز واقعی جامعه رقم زده شود. هرچند در سه سال گذشته تولیدات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ۲۳ درصد به لحاظ ارزشی و ۱۲ درصد به لحاظ وزنی افزایش داشته‌اند، اما همچنان بخش کشاورزی با توسعه فاصله زیادی دارد و این بخش هنوز چندان نتوانسته‌ از مرحله سنت به مدرنیته عبور کند. ضمن اینکه باید گفت این روزها کشاورزان به ‌عنوان قشر آسیب‌پذیر در معرض صدمات سهمگینی قرار گرفته‌اند؛ تغییرات آب‌و‌هوایی، باندها و گروه‌های ذی‌نفع و صاحب رانت در زنجیره تولید و توزیع، کمبود نقدینگی و مهاجرت‌های فرزندان کشاورزان به شهر‌ها و حاشیه‌نشینی آنها و‌... . دولت چهاردهم باید در این حوزه شدیدا علمی و به‌روز عمل کند؛ چون ما در ایران مثل کشورهای اروپایی زنجیره تولید نداریم. در آنجا‌ ‌همه نیازهای کشاورز را برای تولید به‌راحتی و با شفافیت کافی تأمین می‌کنند، اما کشاورز ایرانی در تمامی زنجیره‌های تولید و توزیع گرفتار مشکلات و تنش‌های ریز‌و‌درشت است. ما بدون سرمایه اجتماعی و پذیرش جامعه و درس‌گرفتن از تجربیات جهانی، راه به جایی نخواهیم برد. تیم اقتصادی جدید و مبانی نظری آنها در تولیدات محصولات کشاورزی با‌کیفیت برای سلامتی و رفاه زندگی مردم کمک‌کننده خواهد بود.