توافق زیر سایه پکن

گروه‌های مختلف فلسطینی در پکن، پایتخت چین، در اقدامی بی‌سابقه به منظور دستیابی به «وحدت فراگیر» زیر چتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین با یکدیگر متحد شدند. بیانیه اتحاد فراگیر ۱۴ جناح فلسطینی که پس از مذاکرات در چین، روز گذشته به امضای این گروه‌ها رسید، از پایان‌یافتن اختلاف‌ میان این گروه‌ها خبر می‌دهد. به گزارش رویترز و به نقل از تلویزیون دولتی سی‌سی‌تی‌وی چین، گروه‌های فلسطینی با امضای این بیانیه در پکن توافق کردند اختلاف‌ها را کنار بگذارند تا وحدت فلسطین را تقویت کنند.

پس از امضای این بیانیه، رهبران ۱۴ گروه فلسطینی از‌جمله حماس و فتح به همراه ونگ یی، وزیر خارجه چین، با نمایندگان رسانه‌ها دیدار و گفت‌وگو کردند. وزیر خارجه چین در این دیدار تأکید کرد که توافق برای تشکیل یک دولت آشتی ملی موقت بر اساس بیانیه پکن، مهم‌ترین نکته در شرایط کنونی است. رهبران دو جناح رقیب یعنی حماس و فتح، پیش از این در ماه آوریل هم در چین با یکدیگر دیدار کرده بودند تا در مورد تلاش‌های لازم برای آشتی و پایان‌دادن به اختلاف‌های ۱۷ساله گفت‌وگو کنند. آنها ماه فوریه نیز در مسکو مذاکره کرده بودند. دیدارها و گفت‌وگوهای مشابهی نیز سال‌های قبل در کشورهای ترکیه، الجزایر و مصر برگزار شد اما هیچ‌یک به صلح میان جناح‌های فلسطینی منجر نشده بود. اینک گفت‌وگو میان جناح‌های فلسطینی پس از برگزاری دو روز نشست در پکن، با امضای بیانیه آشتی و پایان اختلاف‌ در حالی به پایان می‌رسد که همه این گروه‌ها رهبری سازمان آزادی‌بخش فلسطین را پذیرفته‌اند. آنها در بیانیه پایانی تأکید کردند: «گروه‌های فلسطینی برای دستیابی به وحدت ملی فراگیر شامل همه جناح‌های فلسطینی در چارچوب ساف توافق کردند و به تأسیس کشور مستقل فلسطین با پایتختی بیت‌المقدس، مطابق قطع‌نامه‌های سازمان ملل متحد تحت رهبری ساف، متعهدند». گروه‌های فلسطینی همچنین بر «یکپارچگی تلاش‌های ملی به منظور توقف نسل‌کشی اسرائیل در غزه و مقاومت در برابر تلاش‌ها برای بیرون‌راندن فلسطینی‌ها از سرزمین‌هایشان» توافق کردند.

جنبش فتح، جنبش حماس، جبهه فلسطین برای آزادی فلسطین، جبهه دموکرات برای آزادی فلسطین و شماری دیگر از گروه‌های فلسطینی در این مذاکرات شرکت داشتند.

سرزمین‌های فلسطینی کرانه باختری و نوار غزه از ماه ژوئن ۲۰۰۷ به دلیل اختلاف‌های شدید بین دو جنبش فتح و حماس از نظر سیاسی دوپاره شد‌ند. حماس در انتخابات پارلمانی ۲۰۰۶ بیشترین کرسی‌ها را به دست آورد و از آن زمان کنترل کامل نوار غزه را به دست گرفت. جنبش فتح نیز بر کرانه باختری حکومت می‌کند. سازمان آزادی‌بخش فلسطین که اکنون تمام جناح‌های فلسطینی زیر چتر آن جمع شده‌اند، مجموعه‌ای متشکل از احزاب فلسطینی است که در مجامع بین‌المللی به‌عنوان نماینده رسمی مردم فلسطین شناخته می‌شود. این سازمان ابتدا خواهان حذف کامل اسرائیل بود اما سال ۱۹۹۳ با امضای معاهده اسلو، این کشور را به رسمیت شناخت و به تأسیس کشور مستقل فلسطین در کرانه باختری و نوار غزه متعهد شد. در نقطه مقابل، مقام‌های اسرائیل با تشکیل کشور مستقل فلسطین مخالفت می‌کنند.

در همین ارتباط، وزیر خارجه چین اعلام کرد که گروه‌های فلسطینی توافق کرده‌اند یک «دولت موقت آشتی ملی» برای اداره غزه پس از جنگ تشکیل دهند. به نوشته خبرگزاری فرانسه، «وانگ یی» روز گذشته در پکن میزبان مسئول ارشد حماس، «موسی ابو مرزوق»، نماینده فتح «محمود العالول» و نمایندگان ۱۲ گروه دیگر فلسطینی بوده است. وانگ پس از امضای «بیانیه پکن» توسط گروه‌های فلسطینی در پایتخت چین افزود: «آشتی یک موضوع داخلی برای گروه‌های فلسطینی است، اما در عین حال نمی‌توان بدون حمایت جامعه بین‌المللی به آن دست یافت». گروه حماس نیز اعلام کرد با سایر سازمان‌های فلسطینی در پکن ازجمله «جنبش فتح» که از رقبای این گروه است، توافقی برای همکاری در راستای «وحدت ملی» امضا کرده است. ابو مرزوق پس از دیدار با وانگ و سایر نمایندگان گفت: «امروز ما توافق‌نامه‌ای برای وحدت ملی امضا می‌کنیم و می‌گوییم که راه تکمیل این مسیر وحدت ملی است. ما متعهد به وحدت ملی و خواستار آن هستیم». چین تلاش کرده است تا نقش میانجی را در درگیری‌های غزه ایفا کند. این به دلیل رقابت شدید بین حماس که کنترل نوار غزه را در دست دارد و فتح که بخشی از کرانه باختری را اداره می‌کند، پیچیده‌تر شده است. به گفته وانگ، چین مشتاق است نقش سازنده‌ای درحفظ صلح و ثبات در خاورمیانه ایفا کند. او می‌گوید که چین خواستار یک «آتش‌بس جامع، پایدار و ماندگار» است و از «تلاش‌ها برای ترویج خودمختاری فلسطینیان و به رسمیت شناختن کامل یک دولت فلسطینی در سازمان ملل حمایت می‌کند». چین از دیرباز با حمایت از راه‌حل دو دولت برای مناقشه اسرائیل و فلسطین، به مسئله فلسطین نگاه مثبتی داشته است.

دستور‌ تخلیه مناطقی از نوار غزه

از سوی دیگر، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که برای دیداری از پیش برنامه‌ریزی‌شده و سخنرانی در کنگره آمریکا به واشنگتن سفر کرده است، پیش از سفرش در گفت‌وگو با رسانه‌ها تأکید کرد که اسرائیل قوی‌ترین متحد ایالات متحده در خاورمیانه خواهد بود و تفاوتی ندارد که چه کسی در ماه نوامبر به‌عنوان رئیس‌جمهور بعدی انتخاب شود. به گزارش رویترز، سفر نتانیاهو به آمریکا به‌عنوان مهم‌ترین متحد بین‌المللی اسرائیل، تحت تأثیر تصمیم جو بایدن برای انصراف از رقابت انتخاباتی ماه نوامبر برای تعیین رئیس‌جمهور بعدی آمریکا قرار گرفت. نتانیاهو گفت از جو بایدن به خاطر تمام کارهایی که برای اسرائیل انجام داده، قدردانی می‌کند. در صورت بهبودی جو بایدن که گفته می‌شود به کووید۱۹ مبتلا شده، دیدار نتانیاهو با رئیس‌جمهوری ۸۱ساله ایالات متحده برنامه‌ریزی شده است. نخست‌وزیر اسرائیل قرار است امروز در کنگره آمریکا سخنرانی کند.

او پیش از پرواز به خبرنگاران گفت: «من به دوستانم در هر دو حزب کنگره خواهم گفت که اسرائیل متحد ضروری و قوی آمریکا در خاورمیانه باقی می‌ماند و در این زمان جنگ و بلاتکلیفی، مهم است دشمنان اسرائیل بدانند واشنگتن و تل‌آویو امروز، فردا و همیشه در کنار هم قرار دارند». انتظار می‌رود سخنرانی نتانیاهو در کنگره آمریکا بر هماهنگی واکنش اسرائیل و ایالات متحده در برابر وضعیت ناآرام خاورمیانه متمرکز باشد. این سخنرانی در حالی انجام خواهد شد که خطر فزاینده گسترش جنگ غزه به یک درگیری منطقه‌ای تمام‌عیار وجود دارد.

در هفته‌های گذشته فشار ایالات متحده بر اسرائیل برای ازسرگیری مذاکرات آتش‌بس با حماس افزایش یافته است. همچنین تهدید ایالات متحده به توقف ارسال تسلیحات در صورت بی‌توجهی به امنیت غیرنظامیان فلسطینی، بر این تصور افزوده که روابط با واشنگتن در دوران نتانیاهو ضعیف شده است. نخست‌وزیر اسرائیل همچنین با اعتراضات داخلی برای برقراری آتش‌بس در غزه و نجات جان گروگان‌ها روبه‌رو شده است. خبری مبنی بر دیدار احتمالی نتانیاهو با دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواه ریاست‌جمهوری آمریکا مطرح نشده است. نامزد جمهوری‌خواهان و نتانیاهو در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ روابط نزدیکی برقرار کردند، اما ترامپ در ماه‌های گذشته انتقادهایی را از نتانیاهو مطرح کرده و گفته است که جنگ غزه باید به سرعت پایان یابد. اگرچه پیش‌بینی می‌شود استقبال گرمی از نخست‌وزیر اسرائیل در کنگره آمریکا انجام شود، اعتراض‌هایی که در دانشگاه‌های ایالات متحده علیه جنگ اسرائیل در غزه به راه افتاده، نشان می‌دهد که ممکن است اعتراض‌هایی علیه سفر او به واشنگتن انجام گیرد. گفته می‌شود فعالان مخالف جنگ اسرائیل در غزه و حمایت واشنگتن از تل‌آویو، در نظر دارند مقابل ساختمان کنگره آمریکا تظاهرات کنند. پلیس پیش‌بینی کرده است «تعداد زیادی از تظاهرات‌کنندگان» در آن تجمع حاضر شوند و گفته که در حال انجام تمهیدات امنیتی لازم است. نتانیاهو را در سفر به آمریکا نوآ ارگامانی، گروگانی که ماه گذشته نجات یافت، همراهی خواهد کرد. حضور او از سوی سایر خانواده‌های گروگان‌ها مورد انتقاد قرار گرفته است که می‌گویند نتانیاهو به اندازه کافی برای آزادی عزیزانشان تلاش نکرده است.

هم‌زمان با سفر نتانیاهو به آمریکا، ارتش اسرائیل دستور تخلیه برای مناطق بیشتری از نوار غزه را صادر کرد و از انجام حمله به مناطقی خبر داد که مدعی شده محل استقرار حماس است. دستور تخلیه جدید از سوی ارتش اسرائیل در شرایطی صادر شده که فلسطینی‌ها، سازمان ملل و آژانس‌های امدادرسانی بین‌المللی می‌گویند هیچ نقطه امنی در غزه باقی نمانده است. تلاش‌ها برای رسیدن به توافق آتش‌بس به رهبری کشورهای قطر و مصر و با حمایت ایالات متحده تاکنون به دلیل اختلاف‌‌نظر میان اسرائیل و حماس شکست خورده است.