حاشیه داغ عشق‌آباد

مسعود پزشکیان پایان هفته شلوغی داشت که با دیدارهای مهمی مانند دیدار با پوتین همراه شد. رئیس‌جمهور عصر روز پنجشنبه به منظور شرکت در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها؛ مبنای صلح و توسعه» به مناسبت سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» عازم ترکمنستان شد و سپس با استقبال رشید مردوف، وزیر امور خارجه ترکمنستان، سفیر و اعضای سفارت جمهوری اسلامی ایران وارد عشق‌آباد شد. سفری در راستای تقویت همسایگی و گسترش روابط در آسیای مرکزی که می‌تواند دستاوردهای امنیتی و‌ تجاری مهمی در بهبود مناسبات میان ایران و همسایگان در این منطقه داشته باشد؛ به‌ویژه آنکه موقعیت ژئوپلیتیک این منطقه به‌عنوان بخش میانی ابرمنطقه موسوم به «اوراسیا»، از حدود ۱۵۰ سال قبل زمین بازی سنتی روسیه و دولت‌های آن بوده است و همواره تحت نفوذ و فشار مسکو قرار داشته‌اند. از سوی دیگر، جمهوری خلق چین به‌عنوان قدرت نوظهور در آسیا و جهان، در رقابت با روسیه و دیگر بازیگران بزرگ مانند ترکیه، آمریکا، اروپا، ایران و در سال‌های اخیر، هند و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، به دنبال گسترش عمق راهبردی خود از یک طرف و نفوذ فرهنگی‌اش در آسیای مرکزی از طرف دیگر است. امروزه آسیای مرکزی دارای ویژگی‌های مهمی است که ظرفیت‌های لازم را برای گسترش روابط و تعمیق نفوذ ایران فراهم می‌کند. همچنین مباحث فرهنگی، گستره وسیعی از مباحث شامل ارتباطات زبانی، قومی، مذهبی، تاریخی را در بر می‌گیرد. از ‌این‌رو سفر پزشکیان به ترکمنستان و دیدارهای دوجانبه انجام‌شده رئیس‌جمهور با همتایانش در این سفر، اهمیتی دوچندان داشت. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در حاشیه حضور در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها؛ مبنای صلح و توسعه» که به مناسبت سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» در ترکمنستان برگزار شد، با رئیس‌جمهور روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد.

 توسعه همکاری‌های مشترک بین ایران و روسیه

مسعود پزشکیان در دیدار با «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه، با تأکید بر توسعه همکاری‌های مشترک بین دو کشور گفت: ارتباط ‌ما با روسیه صمیمانه و ‌راهبردی است. رئیس‌جمهور با ابراز خرسندی از فرصت دیدار با همتای روس خود گفت:‌ از نظر اقتصادی و فرهنگی ارتباطات ما روز‌به‌روز تقویت شده و قوی‌تر می‌شود. روند رو به رشد همکاری‌های ایران و روسیه با توجه به اراده رهبران عالی دو کشور به ضرورت تقویت این ارتباطات، باید تسریع شود. پزشکیان با بیان اینکه ایران و روسیه ظرفیت‌های متقابل و مکمل خوبی دارند و می‌توانند به یکدیگر کمک کنند، افزود: مواضع ما در دنیا خیلی نزدیک‌تر از دیگران به یکدیگر است. رئیس‌جمهور با ابراز امیدواری درباره تسریع در امضای سند راهبردی مشارکت ایران و روسیه، بر توسعه همکاری‌های فی‌مابین تأکید و اظهار کرد: امیدوارم در جریان حضور در اجلاس بریکس در روسیه، این معاهده را نهایی کنیم. پزشکیان با اشاره به وضعیت بحرانی منطقه تصریح کرد: رژیم صهیونیستی هیچ‌ چارچوب حقوقی و انسانی بین‌المللی را رعایت نمی‌کند و شرایط در منطقه بحرانی است. ‌کشورهای اروپایی و آمریکا نمی‌خواهند ارتباطات کشورهای منطقه در زمینه آرامی ادامه یابد. رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از این گفت‌وگو اظهار کرد: همکاری‌های دو ‌کشور برای ما اولویت بالایی دارد و توسعه روابط و افزایش حجم تجارت میان دو طرف خیلی خوب در حال انجام است. ولادیمیر پوتین ضمن دعوت از رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در اجلاس بریکس و برگزاری نشست مشترک دوجانبه گفت: ما به‌طور مشترک در سطح بین‌المللی همکاری می‌کنیم و ارزیابی‌ها و رویکردهای جهانی ما یکسان است. در گزارشی که اسپوتنیک از این دیدار منتشر کرده، آمده است: پوتین در دیدار با ‌مسعود پزشکیان‌، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، در عشق‌آباد گفت: در سال جاری شاهد افزایش حجم مبادلات تجاری و روند خوب آن هستیم، اگرچه هنوز با افتی که سال پیش داشت، به حالت قبل بازنگشته است، اما روند کلی خوب است. پوتین همچنین گفت: مسکو و تهران فعالانه در عرصه بین‌المللی با یکدیگر همکاری می‌کنند و غالبا در زمینه ارزیابی‌های خود درباره رویدادهای جهان اتفاق نظر دارند. در این دیدار پوتین همچنین از پزشکیان برای سفر رسمی به روسیه دعوت کرد که رئیس‌جمهور ایران ضمن قدردانی، این دعوت را پذیرفت. در ادامه دیدارهای دوجانبه در ترکمنستان، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، در دیدار با«قربانقلی بردی محمداف»، با اشاره به اشتراکات فرهنگی بین دو کشور بر ضرورت توسعه تعاملات فرهنگی‌، سیاسی و اقتصادی فی‌مابین تأکید کرد. پزشکیان با اشاره به دیدار خود با رهبر معظم انقلاب اسلامی پیش از این سفر و ابلاغ سلام ایشان به رهبر ملی ترکمنستان خاطرنشان کرد: رهبر انقلاب اسلامی ایران عمیقا فرهنگ‌شناس و فرهنگ‌دوست هستند و شناخت کاملی از «مختومقلی فراغی» شاعر شهیر ترکمن دارند و معتقدند که دو ملت ایران و ترکمنستان علاوه بر همسایگی، خویشاوند یکدیگر نیز هستند. رئیس‌جمهور برگزاری سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» را اقدامی در امتداد وحدت‌آفرینی در سطح بین‌المللی دانست و گفت: پیام امروز این سمینار و اشعار این شاعر بزرگ مبنی بر وحدت، انسجام و برادری، نشان از روح بلند ایشان دارد.

«قربانقلی بردی محمداف»، رهبر ملی و رئیس مصلحت خلق ترکمنستان‌ نیز در این دیدار ضمن تقدیر از حضور پزشکیان در مراسم سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» گفت: از این فرصت استفاده می‌کنم و از جناب‌عالی درخواست می‌کنم که سلام‌ گرم و آرزوهای نیک بنده را به رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران برسانید. بردی محمداف با اشاره به اشتراکات بین دو کشور افزود: به کشور برادر خود خوش آمدید و امیدوارم حوزه‌های فرهنگی بین ما و شما گسترش یابد. همچنین بابت مشارکت شما در همایش امروز و ارائه سخنرانی مهم‌تان تشکر می‌کنم.

رئیس مصلحت خلق ترکمنستان با اشاره به سفر اخیر خود به ایران گفت: ما درصدد تعمیق روابط با همسایگان هستیم و کمیسیون همکاری‌های مشترک در این مدت عملکرد خوبی داشته است. امیدوارم در بحث اقتصادی نیز شاهد توسعه همکاری‌های فی‌مابین باشیم.

 امروز در دنیا نیاز به صلح و برادری داریم

مسعود پزشکیان همچنین ظهر دیروز در ادامه برنامه‌های سفر به ترکمنستان، در دیدار با «سردار بردی محمداف»، رئیس‌جمهور این کشور، با تأکید بر اینکه امروز در دنیا نیاز به صلح و برادری داریم، تصریح کرد: ما باید در منطقه با محبت و برادری زندگی کنیم و ارتباطات فی‌مابین را توسعه دهیم. رئیس‌جمهور با اشاره به سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران و نیز تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر توسعه ارتباطات با همسایگان و از‌جمله ترکمنستان گفت: ما همسایه بوده و مرز مشترک طولانی داریم و علاوه بر همسایگی، خویشاوند نیز هستیم. پزشکیان با اشاره به برگزاری آیین بزرگداشت سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» در سطح بین‌المللی خاطرنشان کرد: امروز شاهد برگزاری بسیار خوب این همایش بودیم و پیام آن برای منطقه و جهان بسیار ارزشمند و پرمحتوا بود.

سردار بردی محمداف، رئیس‌جمهور ترکمنستان نیز در این دیدار ضمن خوشامدگویی و تقدیر از حضور پزشکیان در آیین گرامیداشت سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» گفت: از جناب‌عالی تشکر می‌کنیم که دعوت ما را پذیرفته و در همایش شرکت کردید. وی سخنرانی رئیس‌جمهور کشورمان در این مراسم را ارزشمند توصیف و تصریح کرد: امروز سخنرانی بسیار پرمحتوایی ارائه کردید. در ادامه این دیدار طرفین بر ضرورت توسعه همکاری‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تأکید کردند.

 دعوت از رئیس‌جمهور ازبکستان برای سفر به تهران

مسعود پزشکیان همچنین در جریان سفر به ترکمنستان، در دیدار «شوکت میرضیایف»، رئیس‌جمهور ازبکستان، بر ضرورت برگزاری نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور تأکید کرد. رئیس‌جمهور با اشاره به آمادگی ایران برای توسعه همه‌جانبه همکاری‌ها با ازبکستان خاطرنشان کرد: ما می‌توانیم در زمینه‌های علمی، صنعتی و فرهنگی همکاری‌های خود را توسعه دهیم.

پزشکیان ضمن دعوت از رئیس‌جمهور ازبکستان برای سفر به تهران گفت: ظرفیت‌های ایران در حوزه‌های علمی و صنعتی می‌تواند محور اصلی توسعه همکاری‌های مشترک باشد.

«شوکت میرضیایف»، رئیس‌جمهور ازبکستان نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از دیدار با پزشکیان و ‌دعوت از وی برای سفر به ازبکستان گفت: تشکیل کمیسیون مشترک بین دو ‌کشور در اسرع وقت می‌تواند به توسعه همکاری‌ها کمک کند.

وی با اشاره به جایگاه برجسته ایران در بخش‌های علمی و صنعتی گفت: ما می‌خواهیم در زمینه علمی، فرهنگی، آموزشی و صنعتی از ایران کمک بگیریم.

 تبادل اندیشه و تعاملات فرهنگی مزر نمی‌شناسد

در نهایت مسعود پزشکیان در جریان سفر به ترکمنستان با حضور در همایش بین‌المللی ارتباط متقابل عصرها و تمدن‌ها، سخنرانی کرد و گفت: در ابتدا از رئیس‌جمهور محترم و رهبر محترم ملی ترکمنستان برای دعوت از این‌جانب و میزبانی نشست مهم فرهنگی بزرگداشت شخصیت بزرگ عاشق شهیر مختومقلی فراغی با عنوان ارتباط متقابل اعصار و فرهنگ‌ها، زیربنای صلح و توسعه در شهر عشق‌آباد صمیمانه تشکر می‌کنم.

وی در ادامه اظهار کرد: عالی‌جنابان، آقایان و خانم‌ها، در قلمرو سیاسی و فرهنگی بزرگی که امروز ایران و ترکمنستان در قلب آن جای گرفته‌اند و در روزگار سلجوقیان و شاعران و تاریخ‌نگاران، سر حد آن را از جیحون تا فرات و گاه از کاشمر تا حلب ذکر کرده‌اند، از دیرباز مردمانی با صلح و صفا زندگی می‌کنند که با وجود گوناگونی و تنوع در قومیت و زبان، میراث تمدنی و فرهنگی مشترکی دارند. در این قلمرو سرزمینی گسترده، ساختار فرهنگی کم‌و‌بیش واحد و منسجمی حاکم بوده است. روابط ایران و ترکمنستان همواره دوستانه و سازنده و بر پایه منافع متقابل شکل گرفته است. او در بخشی دیگر از سخنانش گفت: با وجود اقوام گوناگون، زبان‌ها و گویش‌های مختلف و نیز برآمدن و برافتادن سلسله‌های حکومتی مختلف، نمودهای فرهنگی این‌ پهنه عظیم همواره از آبشخورهای یکسان سیراب شده است و از این‌رو جلوه‌های گوناگون فرهنگ، هنر و ادبیات چنان مشابهت و نزدیکی دقیقی دارد که جز با قائل‌شدن به زیرساخت فرهنگی واحد قابل توصیف و توجیه نیست.

پزشکیان همچنین گفت: دو ملت بزرگ ایران و ترکمنستان به عنوان دو همسایه با مرزهای طولانی همواره روابطی دوستانه، برادرانه، سازنده و مبتنی بر منافع متقابل داشته و از روندی روبه‌رشد و متوازن در همه عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برخوردارند. او در بخشی از سخنرانی‌اش بر مباحث فرهنگی و تاریخی مشترک تأکید کرد و افزود: بخش‌های مهمی از تاریخ مانند ادبیات و فرهنگ مردم ایران با مردم حوزه تمدنی آسیای مرکزی از پیوستگی بالایی برخوردار است و ‌بسان نوری است که از یک منشور تابیده و جهان پیرامون ما را غرق در شکوه و وسعت گیرای خود کرده است. وجود دین اسلام و گسترش آیین‌های اسلامی از مسیر ایران به آسیای مرکزی و تبادل فرهنگی و دینی ایجادشده در کنار قرابت زبانی میان اقوام ایرانی با قومیت‌های ساکن در گستره آسیای مرکزی نیز بر رونق و درخشش این غنای تمدنی مشترک افزوده است.

پزشکیان در ادامه گفت: قوام و پایداری روابط دوستانه میان ملت‌ها وام‌دار فعالیت‌ها و دغدغه‌های عالمان اخلاق و معنویت است. تبادل اندیشه و تعاملات فرهنگی میان‌ گروه‌های انسانی خارج از اراده دولت‌ها شکل گرفته و مرز و حصار نمی‌شناسد. در این میان نقش اسطوره‌های شعر و ادب ما همچون فردوسی، رودکی، سعدی، خیام و بسیاری دیگر از ستارگان آسمان علم و هنر در معرفی فرهنگ ناب و غنای مشرق‌زمین بر کسی پوشیده نیست. ادیب فرزانه و شاعر بزرگ‌مان مختومقلی فراغی نیز مصداق بارزی از این سیر تمدنی و پرچم‌دار اعتلای فرهنگ و زبان ترکمن است. کسی که در طول حیات پرثمر خویش تأثیر شایسته و مهمی را در رشد مفاهیم ارزشمند انسانی برجای گذاشته و جاذبه هنر و اشعار زیبایش گلستان ادبیات ما را معطر کرده است.

‌یکی از موضوعاتی که تمایل دارم درخصوص آن صحبت کنم، وجود دسیسه‌های پنهان برای واگرایی و ایجاد دشمنی میان مذاهب اسلامی است؛ موضوعی که لازم است مد‌نظر همه جوامع اسلامی قرار گیرد. بخش‌های مهمی از جهان اسلام در معرض تهدید افراط و رشد گروه‌هایی است که فلسفه وجودی خود را در تعریف افتراق و جدایی جامعه اسلامی می‌بینند.

رئیس‌جمهور همچنین در ادامه گفت: بسیاری از دلایل ماندگاری آداب، سنن و گویش‌های زبانی ما مدیون تلاش بسیار بزرگانی بوده است که از جان مایه گذاشتند. اگر زبان فارسی شاعران بزرگی همچون فردوسی را برای احیای خود دیده است، زبان و ادب ترکمن نیز مدیون تلاش شاعران و ادیبان بزرگی همچون مختومقلی است که نقش بی‌بدیلی برای حفظ ادبیات ترکمن از خود بر جای گذاشته است. شاید بزرگ‌ترین دغدغه مختومقلی حفظ کرامت انسانی در بستر حوادثی باشد که هنوز هم محیط پیرامون ما را در معرض تهدید و تأثیر خود قرار داده است.

پزشکیان با بیان اینکه «توجه به معنویت، اخلاق، عدالت و آزادی، اتحاد، برابری حقوق انسان‌ها در کنار درک درست از مفاهیم اسلامی و عشق به اهل بین عصمت و طهارت تجلی‌بخش اندیشه و سامان فکری این عارف بزرگ است»، افزود: دیوان اشعار و آثار برجای‌مانده از وی گویای دریایی از مضامین اخلاقی، سیاسی و اجتماعی است که وسعت اندیشه و غنای کلمه وی را یادآور می‌کند. گستره تأثیر و نفوذ ادبیات فاخر مشرق‌زمین زوایای بدیعی از شور و سیر به معرفت را به نمایش گذاشته است و اشعار مختومقلی به عنوان گنجینه‌ای از سجایای اخلاقی نیز در همین منظومه جای دارد.