شمارش معکوس برای آتش‌بس

رسانه‌ها از مراحل نهایی مذاکرات آتش‌بس میان اسرائیل و حماس خبر دادند که قطر پیش‌نویس توافق نهایی برای پایان‌دادن به جنگ غزه را به طرفین ارائه کرده است.

براساس گزارش‌ها، در روزهای اخیر، در این مذاکرات با حضور نماینده دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، پیشرفت محسوسی به دست آمد. به گفته یک مقام آگاه، متن آتش‌بس جنگ غزه و آزادی گروگان‌های اسرائیلی در مذاکرات دوحه با حضور نمایندگان اسرائیل، از جمله رؤسای موساد و شین‌بت نهایی شد. در این مذاکرات، شیخ محمد‌ بن‌‌عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر و استیون ویتکاف، نماینده منتخب ترامپ در امور خاورمیانه هم حضور داشتند. به نوشته رویترز، یکی از مقام‌های حاضر در مذاکرات تأکید می‌کند: «۲۴ ساعت آینده برای دستیابی به توافق بسیار مهم خواهد بود».

در روزهای گذشته همچنان که جو بایدن برای رسیدن به توافق آتش‌بس میان اسرائیل و حماس تلاش می‌کرد، دونالد ترامپ نیز به حماس هشدار داد‌ پیش از مراسم تحلیف او، باید گروگان‌های اسرائیلی را آزاد کند. براساس گزارش‌ها، در‌حال‌حاضر دو دولت بایدن و ترامپ با یکدیگر همکاری می‌کنند تا این توافق هرچه زودتر حاصل شود. گفته می‌شود احتمال دارد در مذاکرات پایانی، نمایندگانی از دولت بایدن نیز حضور داشته باشند.

در همین حال، رادیو کان اسرائیل به نقل از یک مقام آگاه‌ گزارش داد‌ نمایندگان اسرائیل و حماس در قطر، هر‌دو پیش‌نویس را دریافت کرده‌اند و کابینه نتانیاهو در جریان متن این توافق پیشنهادی قرار گرفته است. اسرائیل، گروه حماس و وزارت خارجه قطر هنوز درباره این موضوع رسما اعلام نظر نکرده‌اند. با‌این‌حال طرف‌های مذاکره در روزهای گذشته بر پیشرفت در مذاکرات تأکید کرده بودند. بنا به گفته یک مقام ارشد اسرائیلی، اگر حماس به پیشنهاد ارائه‌شده پاسخ مثبت دهد، ظرف چند روز آینده توافق مد نظر امضا خواهد شد. یک مقام فلسطینی نزدیک به مذاکرات که نامش فاش نشده نیز اعلام کرد مذاکرات دوحه «بسیار امیدوارکننده» بوده است.

او در ادامه گفت: «شکاف‌ها در‌ حال کاهش است و اگر همه‌چیز تا پایان خوب پیش برود، احتمال زیادی برای رسیدن به توافق وجود دارد». ایالات متحده، قطر و مصر بیش از یک سال روی گفت‌وگوها برای پایان‌دادن به جنگ غزه کار کرده‌اند که تاکنون بی‌نتیجه بوده است. هر‌دو طرف اسرائیلی و فلسطینی بر سر اصل توقف جنگ در ازای آزادی گروگان‌های حماس و فلسطینی‌های زندانی در اسرائیل به توافق رسیده‌اند. با‌این‌حال، حماس همواره تأکید کرده‌ این توافق باید به پایان دائمی جنگ و خروج اسرائیل از غزه منجر شود، در‌حالی‌که اسرائیل می‌گوید تا زمانی که حماس از بین نرود، به جنگ پایان نخواهد داد.

به نوشته ایندیپندنت، با هشدارهای دونالد ترامپ درباره لزوم رسیدن به توافق و آزادی گروگان‌های اسرائیلی تا مراسم تحلیف، روز ۲۰ ژانویه یک ضرب‌الاجل مهم در نظر گرفته می‌شود. رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا می‌گوید‌ اگر گروگان‌های در دست حماس قبل از روی کار آمدن او آزاد نشوند، «جهنم» به پا خواهد شد. در همین حال، جو بایدن، رئیس‌جمهوری فعلی ایالات متحده نیز تلاش دارد‌ توافق آتش‌بس پیش از خروج او از کاخ سفید به نتیجه برسد.

بنا به گفته مقام آگاه که در گزارش رویترز آمده، مذاکرات تا ساعات اولیه روز گذشته ادامه داشت و ویتکاف هیئت اسرائیلی را در دوحه تحت فشار قرار داد. در سوی دیگر نیز نخست‌وزیر قطر در تلاش برای مجاب‌کردن مقام‌های حماس برای نهایی‌کردن متن توافق بود. ویتکاف، نماینده ترامپ، از اواخر نوامبر چندین بار به قطر و اسرائیل سفر کرده است. او روز جمعه در دوحه بود و روز شنبه قبل از بازگشت به دوحه برای دیدار با بنیامین نتانیاهو به اسرائیل سفر کرد. کاخ سفید اعلام کرده است‌ بایدن روز یکشنبه تلفنی با نتانیاهو گفت‌وگو کرد. او در این تماس بر «نیاز فوری به آتش‌بس در غزه و بازگشت گروگان‌ها هم‌زمان با افزایش کمک‌های بشردوستانه به غزه» تأکید کرد.

به گفته برخی منابع، یکی از موانع مهم در این دور از مذاکرات این است که گفت‌وگوها با حماس خارج از نوار غزه انجام می‌شود، نه با رهبران حماس در نوار غزه. از‌این‌رو این نگرانی وجود دارد که حتی اگر این معامله به نتیجه برسد، محمد سنوار، رئیس شاخه مسلح حماس، تصمیم دیگری بگیرد. بااین‌حال آریل اوسرن، خبرنگار آی‌۲۴، به نقل از منابعش گزارش داد که انتظار می‌رود توافق اسرائیل و حماس یکی دو روز قبل از مراسم تحلیف ترامپ اعلام شود. جی‌‌دی ونس،‌ معاون رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا نیز پیش‌بینی کرد‌ این توافق پیش از بازگشت ترامپ به قدرت انجام شود.

با‌این‌حال منابع فلسطینی آشنا با جزئیات مذاکرات گفتند‌ طرفین هنوز درمورد مرحله دوم حرفی نزده‌اند و فعلا مذاکرات درمورد مرحله اول است. به گفته برخی منابع، یکی از موانع مهم در این دور از مذاکرات این است که گفت‌وگوها با حماس در خارج از نوار غزه انجام می‌شود نه با رهبری حماس در نوار غزه. از‌این‌رو، این نگرانی وجود دارد که حتی اگر این معامله به نتیجه برسد، محمد سنوار، رئیس شاخه مسلح حماس، تصمیم دیگری بگیرد. از سوی دیگر، با آنکه ظاهرا مذاکرات دوحه در‌ حال پیشرفت است، نبرد ارتش اسرائیل در غزه ادامه دارد.

فتح  علیه  حماس

هم‌زمان با ادامه مذاکرات اسرائیل و حماس، حساب رسمی جنبش فتح بیانیه‌ای را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد که در آن به ضرورت جلوگیری از ماجراجویی‌های حماس در سرزمین‌های فلسطینی اشاره شده است. در این بیانیه، جنبش فتح اعلام کرد گروه حماس با حمله هفتم اکتبر بهانه‌ای برای اجرای «بزرگ‌ترین نسل‌کشی در نوار غزه» را به اسرائیل داده است و نباید ماجراجویی‌هایش در کرانه باختری را تکرار کند.

فتح در این بیانیه ادعا کرد که «اعدام‌های میدانی، آدم‌ربایی، سرکوب و حتی دزدی از کمک‌های بشردوستانه»، از سال ۲۰۰۷ تاکنون در نوار غزه و تحت مدیریت حماس رخ داده است. این گروه در پایان تأکید کرد: «ملت فلسطین اجازه نخواهد داد هیچ طرفی تصمیم‌گیری ملی مستقل آنها را به‌نفع برنامه‌های منطقه‌ای به‌ویژه برنامه‌های توسعه‌طلبانه مصادره کند، حتی اگر این موضوع هزینه‌های سنگینی در پی داشته باشد».