حضور مادام‌العمر اردوغان در قدرت؟
«حسین یایمان»، معاون رئیس حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه، اعلام کرده است «ما یک بار دیگر اردوغان را به‌عنوان کاندیدای خود برای انتخابات زودهنگام در نوامبر ۲۰۲۷ معرفی می‌کنیم. ما روز و شب برای مردم و کشور کار می‌کنیم و با هم تمامی مشکلات کشور را حل خواهیم کرد».
محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: «حسین یایمان»، معاون رئیس حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه، اعلام کرده است «ما یک بار دیگر اردوغان را به‌عنوان کاندیدای خود برای انتخابات زودهنگام در نوامبر ۲۰۲۷ معرفی می‌کنیم. ما روز و شب برای مردم و کشور کار می‌کنیم و با هم تمامی مشکلات کشور را حل خواهیم کرد».
مطابق قانون اساسی ترکیه، رئیس‌جمهور نمی‌تواند بیش از دو دور در قدرت بماند و با پایان دور دوم ریاست‌جمهوری اردوغان در سال ۲۰۲۸ وی مجبور خواهد بود از قدرت کناره‌گیری کند. بااینحال، حزب برای حفظ اردوغان در قدرت دو راه پیش‌روی خود دارد؛ اولین راه برای نامزدی اردوغان برای بار سوم، لغو قانون محدودیت دو دوره در ماده ۱۰۱ قانون اساسی ترکیه است. راه دوم نامزدی مجدد اردوغان که نسبت به تغییر قانون اساسی آسان‌تر و عملی‌تر به نظر می‌رسد، برگزاری انتخابات زودهنگام است. اردوغان در بحبوحه انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2023 ترکیه تأکید کرد که پس از انتخابات مذکور، دیگر سودای ریاست‌جمهوری ترکیه را ندارد و بازنشسته خواهد شد.
ماده ۱۱۶ قانون اساسی ترکیه که به تمدید انتخابات مجلس و رئیس‌جمهور مربوط است، تصریح می‌کند اگر مجلس در دوره دوم رئیس‌جمهور تصمیم به برگزاری انتخابات زودهنگام بگیرد، رئیس‌جمهوری که دو دوره خود را به پایان رسانده، می‌تواند برای سومین بار نامزد شود.
اردوغان در نهمین کنگره فوق‌العاده حزب عدالت و توسعه با کسب کل آرای اعضا (هزارو ۵۴۷ رأی) برای نهمین بار در این مقام ابقا شد. وی در سخنرانی خود مدعی شد ترکیه در آستانه تحولی گسترده و جهشی بزرگ در اقتصاد قرار دارد. او ادعا کرد تحولات منطقه‌ای می‌توانند این روند را تسریع کنند. ترکیه کشوری پیشرو در عرصه جهانی در تولید پهپاد‌های بدون سرنشین است و در صادرات صنایع دفاعی، رتبه یازدهم جهان را دارد. بااینحال، شواهد نشان می‌دهد حزب عدالت و توسعه نیز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های اردوغان سعی دارد پایه‌های حضورش در قدرت را مستحکم کند و به واسطه او، حضور خود در سطوح مختلف قدرت سیاسی ترکیه را تا جای ممکن تضمین کند. این موضوع نشانگر خیز اردوغان برای حضور مادام‌العمر در قدرت و قبضه کامل آن است.
بیش از دو دهه از حضور اردوغان در بالاترین سطوح قدرت در این کشور می‌گذرد؛ موضوعی که عملا وی و حزب متبوعش را به بازیگران مهم در صحنه قدرت سیاسی ترکیه تبدیل کرده است. اردوغان در سال‌های متمادی حضورش در قدرت، به شیوه‌های مختلف جای پای خود را محکم کرده و البته رویه‌ها و روندهای خاص را در عرصه‌های سیاست داخلی و خارجی ترکیه در دستور کار داشته است. بسیاری بر این باورند که هدف و دستور کار اصلی اردوغان در قدرت، این مسئله بود که بار دیگر به زعم خود، دوران به‌اصطلاح باشکوه امپراتوری عثمانی را برای ترکیه زنده و احیا کند. البته وی بر آن بوده تا این ایده را در قالب و چارچوب‌های جدیدی دنبال کند و درست به همین دلیل بر این مسئله تأکید داشته که او در پی تفکرات نوعثمانی‌گری است.
در شرایطی که بحران اقتصادی زندگی را بر بخش عظیمی از جمعیت ترکیه دشوار کرده و اقتصاددانان نگرانی‌هایی درباره آمار رسمی تورم مطرح می‌کنند و تخمین می‌زنند که نرخ تورم به‌طور درخور توجهی بالاتر از چیزی است که اعلام می‌شود، مقامات دولت ترکیه از اهداف 40 سال آتی کشور حرف می‌زنند. مقامات عالیرتبه ترکیه مدعی هستند «ترکیه تحت رهبری اردوغان، مُهر خود را بر پیشانی صد سال آتی تاریخ می‌زند و نقشی جهانی ایفا می‌کند». حزب عدالت و توسعه همیشه دنبال این بوده که نام مؤسس جمهوری ترکیه یعنی آتاتورک، در حد و اندازه نام اردوغان برجسته نشود.
متحدان اردوغان این ایده را ترویج می‌کنند که جز اردوغان فرد دیگری قادر نیست پروژه‌های مختلف این کشور در عرصه‌های داخلی و خارجی را به سرانجام برساند. اردوغان برای پیگیری رؤیاهایش با محوریت تقویت ایده‌های نوعثمانی‌گری در امر حکمرانی، ترکیه را تقویت کرده است. اردوغان در سال‌های اخیر حضورش در قدرت، این نکته را اثبات کرده که تمایلی جدی به اتخاذ رویکردهای پوپولیستی دارد.
در سطح منطقه نیز عوامل مهم و جدیدی ظاهر شده است. اوضاع در کشورهای اطراف ترکیه از‌جمله سوریه، لبنان و عراق تغییر کرده است. اسرائیل و آمریکا برنامه‌هایی برای منطقه دارند که ترکیه هیچ جایگاهی در آن ندارد؛ حضور مسلحانه کردهای سوریه در مرزهای ترکیه که از حمایت آمریکا و اسرائیل برخوردار هستند.
اردوغان در عرصه داخلی خود را ناجی کشور نشان می‌دهد و اخیرا خلع سلاح «پ‌ک‌ک» و اعلام رسمی انحلال این گروه، یکی از اهداف اصلی وی و همفکرانش است. اردوغان اعلام کرده «ما در حال برداشتن گام‌هایی برای آینده ملت ترکیه هستیم. به همان اندازه که ما زندگی در صلح و آرامش را دوست داریم، نسبت به ارزش‌های مقدس، وطن و کشورمان سازش‌ناپذیریم. ما هر قدمی برداریم برای آینده ترکیه برمی‌داریم. اگر «پ‌ک‌ک» به وعده‌های داده‌شده عمل نکند و دنبال وقتکشی و فریبکاری باشد، چنان با قدرت حمله می‌کنیم که هیچ سنگی روی سنگ باقی نماند».
«عبدالله اوجالان»، رهبر زندانی گروه «پ‌ک‌ک» نیز بدون هیچ قید و شرطی خواستار انحلال شده و اعلام کرده که عمر این گروه به سر آمده و معنای خود را از دست داده است. او از «پ‌ک‌ک» و همه گروه‌های مرتبط و وابسته به آن خواسته سلاح‌های خود را زمین بگذارند و در قندیل کنگره این گروه را برگزار کنند و برای انحلال و خلع سلاح گروه تصمیم بگیرند.
