دولت رفاقتی؛ کابینه جدید روسیه
چه کسانی خواهند بود؟
سه‌شنبه این هفته مراسم تحلیف ولادیمیر پوتین برگزار می‌شود تا به‌طور رسمی دوره شش‌ساله جدید ریاست‌جمهوری او آغاز شود. مطابق قانون اساسی فدراسیون روسیه، با آغاز دور جدید ریاست‌جمهوری، کابینه وزیران به‌طور خودکار استعفا می‌دهد و روند تغییرات پرسنلی در بالاترین رده‌های قدرت و مشخصا شخص نخست‌وزیر آغاز می‌شود.
احمد وخشیته- استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه: سه‌شنبه این هفته مراسم تحلیف ولادیمیر پوتین برگزار می‌شود تا به‌طور رسمی دوره شش‌ساله جدید ریاست‌جمهوری او آغاز شود. مطابق قانون اساسی فدراسیون روسیه، با آغاز دور جدید ریاست‌جمهوری، کابینه وزیران به‌طور خودکار استعفا می‌دهد و روند تغییرات پرسنلی در بالاترین رده‌های قدرت و مشخصا شخص نخست‌وزیر آغاز می‌شود. مطابق قانون، رئیس‌جمهور از روز برگزاری مراسم تحلیف دو هفته فرصت دارد تا نخست‌وزیر را به مجلس دوما معرفی کند تا مورد بررسی و تأیید نمایندگان قرار بگیرد. در این هنگام فرد معرفی‌شده باید طی یک هفته، پیشنهادهایی را درباره ساختار دولت و نامزدهای معاونت نخست‌وزیر و همچنین کابینه وزرا ارائه کند.
گزاف نیست اگر بگوییم معرفی نخست‌وزیر و تشکیل کابینه جدید بدون حاشیه و با سرعت طی شود و مصداق این گفته پوتین پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری باشد که گفت: «پس از انتخابات ریاست‌جمهوری نیازی به هیاهو در مورد کابینه جدید نیست؛ ما با هم و با آرامش و به شیوه‌ای رفاقتی درباره همه چیز فکر خواهیم کرد و تصمیم خواهیم گرفت».
اگر نگاهی به کابینه دولت در دوره چهارم ریاست‌جمهوری پوتین داشته باشیم، اگر‌چه او پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۸ دمیتری مدودف را بار دیگر برای نخست‌وزیری انتخاب کرد، اما دو سال بعد یعنی در ژانویه ۲۰۲۰ مدودف استعفای کابینه را اعلام کرد و دلیل این تصمیم را تمایل به دادن فرصت به رئیس دولت برای اجرای پیشنهادهای ارائه‌شده به‌عنوان بخشی از پیام به مجلس سنا توضیح داد تا فردای آن روز رئیس‌جمهور میخائیل میشوستین را به‌عنوان نامزد نخست‌وزیری به مجلس دوما معرفی کند و پس از تصویب او و برنامه‌هایش در مجلس، ۲۱ ژانویه پوتین احکامی را درباره ساختار قدرت اجرائی جدید و همچنین انتصاب معاونان نخست‌وزیر و وزیران امضا کرد. در چهار سال گذشته، کابینه میشوستین دستخوش تغیرات کمی شده بود و عملکرد پویایی در مناطق روسیه داشت.
اکنون دوره پنجم ریاست‌جمهوری پوتین در حالی آغاز می‌شود که او در انتخابات می ۲۰۲۴ با کسب رکورد ۸۷.۲۸ درصد آرا پیروز شد؛ بنابراین انتظار می‌رود پس از آنکه ولادیمیر پوتین برای پنجمین بار مراسم تحلیف را به جای آورد، ستون فقرات کابینه همچون گذشته باقی بماند. با وجود این، گمانه‌زنی‌هایی درباره تغییرات احتمالی وجود دارد؛ از‌جمله اینکه آیا سرگئی شویگو، وزیر دفاع و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه در کابینه جدید باقی می‌مانند؟
بنابراین به قول دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، ما از تغییراتی صحبت می‌کنیم که در یک دایره باریک و بسیار خصوصی در حال انجام است که این تغییرات را در آرامش و متفکرانه می‌دانند.
بنابراین به نظر می‌رسد ما از یک اصل مشخص حرف می‌زنیم؛ اینکه پوتین مایل به تغییر اسب در میانه جریان نیست و به جابه‌جایی چند فرد در کابینه اکتفا می‌کند. به‌هر‌حال باید توجه داشته باشیم در حالی که زلنسکی انتخابات ریاست‌جمهوری اوکراین را به بهانه جنگ برگزار نکرد و مدعی است تا هنگامی که شرایط جنگی وجود داشته باشد، مخالف برگزاری آن است، در سوی دیگر روسیه انتخابات را با حضور چند هزار ناظر بین‌المللی برگزار کرد. طبیعتا موج گسترده و افراطی روس‌هراسی که نه‌فقط سیاست و اقتصاد، بلکه ورزش، هنر و حتی ادبیات روسیه را نیز در‌بر گرفته است، سبب شد (با وجود اختلاف‌نظرها در پهناورترین کشور جهان که میزبان بیش از ۲۰۰ قومیت متفاوت است) مشارکت بیش از انتظار در انتخابات روسیه رقم بخورد؛ اما طبیعتا رهبری روسیه هم در شرایطی که کشور دستخوش بی‌سابقه‌ترین جنگ هیبریدی با ایالات متحده در اوکراین است، در جست‌وجوی تغییرات بنیادی نیست.
ازاین‌رو دشوار است از تغییر افرادی نظیر الویرا نابیولینا، رئیس کنونی بانک مرکزی روسیه، سخن بگوییم یا حتی تغییر وزیر دارایی؛ ولی می‌توانیم انتظار داشته باشیم که رئیس اتاق محاسبات تغییر کند یا احتمال تغییراتی در وزارت منابع طبیعی، وزارت کشاورزی یا وزارت فرهنگ وجود دارد.
همچنین باید توجه داشته باشیم که این اولین بار است که طبق قوانین جدید، مجلس دوما نه‌تنها نامزدی نخست‌وزیر بلکه به همه اعضای کابینه (به‌جز نیروهای امنیتی) رأی اعتماد می‌دهد؛ اما همچنان وزرای امور داخلی (کشور)، خارجه، دفاع، دادگستری و شرایط اضطراری پس از مشورت با مجلس سنا از سوی رئیس‌جمهور منصوب می‌شوند.
در نهایت می‌توان گفت عملکرد مثبت میخائیل میشوستین که آغاز نخست‌وزیری‌اش هم‌زمان شد با شروع اپیدمی کرونا و از سوی دیگر وفاداری و همراهی او با عملیات ویژه نظامی روسیه در اوکراین، سبب شود او دوباره سکان نخست‌وزیری و کابینه روسیه را در دست بگیرد و حتی ظرف چند روز (دهم می) از سوی مجلس دوما بار دیگر تأیید شود تا در کنفرانس سالانه «صنعت دیجیتال روسیه صنعتی» که ۲۱ ماه می در نیژنی نووگورود برگزار می‌شود، بار دیگر در مقام نخست‌وزیر سخنرانی داشته باشد.