نگاهی به کتاب «پایداری تاریخی آب»
دکتر کامران امامی، سرپرست تیم نویسندگان کتاب «پایداری تاریخی آب» در معرفی این کتاب به «شرق» می‌گوید: فصل اول کتاب توسط دکتر باقری (که تز دکترای خود را در مورد توسعه پایدار منابع آب در سوئد تبیین کردند) و استاد راهنمای ایشان نگارش شده است.
شرق: دکتر کامران امامی، سرپرست تیم نویسندگان کتاب «پایداری تاریخی آب» در معرفی این کتاب به «شرق» می‌گوید: فصل اول کتاب توسط دکتر باقری (که تز دکترای خود را در مورد توسعه پایدار منابع آب در سوئد تبیین کردند) و استاد راهنمای ایشان نگارش شده است. فصل دوم کتاب در مورد تمدن چین و پروژه‌های آبیاری تاریخی است. فصل سوم را آقای مهندس Abernethy از انگلستان (که ایشان در تیم توسعه منابع آب دوحه، دوبی، عربستان، سومالی و اتیوپی حضور داشتند و در ارائه راه‌حل‌های نوآورانه برای مسائل فنی همخوان با مسائل فرهنگی تجارب خاص دارند) نوشته‌اند و با توجه به تجارب گسترده ایشان در کشورهای متعدد، بیشتر بر نقش مدیریت در توسعه پایدار سیستم‌های آبی تأکید کردند.
فصل چهارم در مورد تاریخچه آبیاری در کشور تایلند است و فصل پنجم را آقای دکتر سمسار یزدی (مدیرعامل سابق شرکت آب منطقه‌ای یزد و مدیر مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های آبی) و دکتر لباف خانکی در مورد قنات‌های ایران نگارش کرده‌اند. فصل ششم توسط پروفسور Schultz (رئیس سابق ICID، مسئول توسعه آب و خاک و آبیاری و مدیریت سیلاب سازمان مسئول مدیریت آب هلند) درمورد پروژه‌ای که بیش از 400 سال در هلند پایدار است، نوشتند. فصل هفتم در مورد تاریخچه آبیاری در کشور مالزی است و فصل هشتم درمورد تجارب کشور ژاپن نوشته شده و بسیار آموزنده است. فصل نهم درمورد نقش خلاقیت در پایداری آب در تاریخ است که درباره سد عباسی و سدهای دیگر ایران ارائه شده است. کانال Cavour در فصل دهم توسط مرحوم Linoli (از کارشناسان برجسته منابع آب، برنامه‌ریزی، طراحی و نظارت بر سازه‌های هیدرولیکی که دو سال پیش فوت شدند) ارائه شده است. در فصل یازدهم به تجربه پایداری آب در اندونزی توسط دکتر Gany (بیش از 50 سال سابقه حرفه‌ای، مدیر منابع آب و فعال در زمینه پایش و ارزیابی پروژه‌های آبیاری) پرداخته شده است. فصل دوازدهم هم در مورد نوآوری و مهندسی ذاتی در مهندسی هیدرولیک با تأکید بر اروپا تدوین شده است. فصل سیزدهم در مورد تجارب آبیاری در کشور آفریقای جنوبی است. فصل چهاردهم در مورد این موضوع است که در شرایط تغییر اقلیم چگونه می‌توان ایمنی زمین‌های کشور هلند که زیر سطح دریا واقع شده را حفظ کرد. فصل پانزدهم در مورد تاریخچه منابع آب در کره است و فصل شانزدهم در مورد توسعه پایدار در هندوستان است. فصل هفدهم هم در مورد پایه‌های تاریخی کشاورزی پایدار در مجارستان و مقایسه با کشورهای دیگر است. در فصل پایانی نیز خلاصه رزومه نویسندگان ارائه شده است.
دکتر امامی در بخشی از صحبت‌هایش در معرفی خلاصه‌ای از این کتاب و بخش‌هایش می‌گوید: خلاصه این کتاب را می‌توان در هشت ستون پایداری که در روی جلد کتاب هم در قالب مقبره حافظ آمده، ارائه کرد:
1) مردم: مردم آگاه می‌توانند بین مهندسان، متخصصان، سیاست‌مداران و حاکمیت ارتباط و هم‌افزایی ایجاد کنند و آنها را به هم نزدیک کنند. به‌علاوه پرواضح است که فرهنگ غنی آب بسیار مهم است. 20 لیتر صرفه‌جویی در روز برای 85 میلیون نفر معادل سه برابر حجم سد کرج خواهد بود که نزدیک به مصرف آب شرب تهران است.
2) حکمرانی دوراندیشانه و خردمندانه: حکمرانی دوراندیشانه که قانون و مقررات جزء آن است، یک ستون دیگر پایداری است.
3) منابع مالی پایدار: منابع مالی پایدار و توازن بین هزینه‌های ساخت و بهره‌برداری، مهم و کلیدی است.
4) سازه‌های آبی: سازه‌های آبی تنها یکی از ستون‌های پایداری هستند، ولی در کنار ستون‌های دیگر می‌توانند توسعه پایدار را رقم بزنند. بحث دیگر این است که خود سازه‌های آبی قابل حذف نیستند و به خصوص تطبیق‌پذیری آنها با شرایط آتی بسیار مهم است.
5) روش‌های غیرسازه‌ای: روش‌های غیرسازه‌ای به خصوص نهادها که پایه مشارکت مردم و آب‌بران هستند، بسیار مهم است. در رابطه با تاب‌آوری سازه‌ها هم روش‌های غیرسازه‌ای نقش کلیدی دارند.
6) تطبیق‌پذیری (مهندسی دوباره): با توجه به عدم‌قطعیت‌ها و به‌خصوص تغییر اقلیم، تطبیق‌پذیری و مهندسی دوباره یک ستون مهم پایداری آب خواهد بود.
7) تخصص، هم‌افزایی و اخلاق حرفه‌ای: در کنار ستون مردم با تعداد بسیار زیاد و ستون دولت با قدرت زیاد و توان مالی بالا؛ یک ستون هم به کارشناسی، تخصص و اخلاق حرفه‌ای اختصاص یافته است. کارشناسان و مدیران نه به پرشماری مردم هستند و نه قدرت و منابع مالی دولت را دارند، ولی نقششان کلیدی است و باید شرایطی را فراهم کرد که خلاقانه فکر کنند و از همه تکنیک‌های موجود در دنیا استفاده کنند و فرمول تخصص به اضافه خلاقیت به اضافه اخلاق حرفه‌ای را پیش ببرند.
8) نسل‌های بعدی: ستون دیگری هم که مهم است، نسل‌های بعدی است که می‌توانند سامانه‌های آبی را با شرایط آتی که در حال حاضر قابل پیش‌بینی نیست، تطبیق دهند.
علاوه بر این ستون‌ها، برای پایداری آب ابزارهای مختلفی اعم از فناوری‌های نوین، ظرفیت‌سازی، جسارت و شجاعت، انتقال فناوری، حل منازعات و شفافیت وجود دارد. یک بستر دیگر هم صلح، منابع طبیعی، انرژی‌‌های تجدیدپذیر، احترام به پتانسیل‌های منابع طبیعی و مسئولیت‌های بین‌نسلی است. برای جلد کتاب هم مقبره حافظ انتخاب شده و هشت ستون پایداری در هشت ستون حافظیه نشان داده شده است. من تأکید دارم که این مصاحبه به‌هیچ‌وجه جایگزین مطالعه خود کتاب نیست، ولی من سعی کردم علاقه مخاطبان را جذب کنم تا کل کتاب را مطالعه کنند. امیدوارم این کتاب در دید درازمدت برای نسل‌های بعدی هم تأثیرگذار باشد.